Odpowiada – radca prawny Rafał Golat.
Na kogo można zmienić projektanta sprawującego nadzór autorski?
Zgodnie z art. 44 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) inwestor jest obowiązany bezzwłocznie zawiadomić właściwy organ o zmianie projektanta sprawującego nadzór autorski. Z przepisu tego wynika, że nadzór autorski w procesie inwestycyjnym może być sprawowany, nawet jeśli dojdzie do zmiany osoby pierwotnie sprawującej ten nadzór, wyłącznie przez projektanta. Chodzi w tym przypadku o innego projektanta, czyli inną osobę, która jest projektantem w rozumieniu przepisów Pb, czyli która ma odpowiednie uprawnienia budowlane do projektowania (por. art. 13 Pb).
Istotny w tym kontekście jest także art. 12 ust. 2 w związku z art. 12 ust. 1 pkt 1 Pb, zgodnie z którym sprawowanie nadzoru autorskiego, wchodzące w zakres samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, mogą wykonywać wyłącznie osoby posiadające odpowiednie wykształcenie techniczne i praktykę zawodową, dostosowane do rodzaju, stopnia skomplikowania działalności i innych wymagań związanych z wykonywaną funkcją, stwierdzone decyzją (uprawnieniami budowlanymi), wydaną przez organ samorządu zawodowego.
Wobec powyższego, projektanta sprawującego nadzór autorski można zmienić tylko na innego projektanta, dysponującego odpowiednim zakresem uprawnień budowlanych, istotnym dla sprawowania nadzoru autorskiego.
Jeżeli inny projektant przyjmie obowiązki pełnienia nadzoru autorskiego na określonym zadaniu i zostanie to zgłoszone do nadzoru budowlanego, to czy może on dokonać zmian w projekcie technicznym, pomimo że nie jest jego autorem?
Zgodnie z art. 20 ust. 1 pkt 4 Pb do podstawowych obowiązków projektanta należy sprawowanie nadzoru autorskiego na żądanie inwestora lub właściwego organu w zakresie:
a) stwierdzania w toku wykonywania robót budowlanych zgodności realizacji z projektem,
b) uzgadniania możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w projekcie, zgłoszonych przez kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego.
Jeśli zatem zgodnie z art. 44 Pb doszło do zmiany projektanta sprawującego nadzór autorski z zachowaniem wszystkich wymaganych przez ten artykuł formalności, uznać należałoby, że „nowy” projektant, który podjął się sprawowania nadzoru autorskiego, jest uprawniony do uzgadniania możliwości wprowadzania rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych pierwotnie w projekcie, jeżeli są one zgłaszane przez kierownika budowy lub inspektora nadzoru autorskiego.
Wątpliwe jest natomiast, czy projektant, przejmujący obowiązki w zakresie sprawowania nadzoru autorskiego, ma pełną swobodę w decydowaniu o zmianach w projekcie, którego nie jest autorem. Pamiętać bowiem należy o tym, że po pierwsze poza sprawowaniem nadzoru autorskiego projektant ma także inne obowiązki, w tym obowiązek wyjaśniania wątpliwości dotyczących projektu i zawartych w nim rozwiązań (por. art. 20 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego), który to obowiązek nie mieści się w zakresie sprawowania nadzoru autorskiego.
Po drugie natomiast ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.) – przy założeniu, że zmieniany projekt jest równocześnie utworem w rozumieniu prawa autorskiego – nienaruszalność treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania traktuje jako odrębne osobiste prawo autorskie, niezależne od prawa polegającego na nadzorze nad sposobem korzystania z utworu (por. art. 16 pkt 3 i pkt 5 powyższej ustawy). Co prawda, art. 49 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych dopuszcza wyjątkowo dokonywanie zmian w utworze, ale pod warunkiem że są one spowodowane oczywistą koniecznością, a twórca nie miałby słusznej podstawy im się sprzeciwić.
Poza tym, mimo że z przepisów Pb (art. 44) wyraźnie to nie wynika, przyjąć należałoby, że zmiana projektanta sprawującego nadzór autorski stanowi wyjątek od reguły, czyli że zasadniczo nadzór ten sprawowany być powinien przez projektanta będącego autorem branego pod uwagę projektu. Innymi słowy, zmiana projektanta sprawującego nadzór autorski powinna być wynikiem określonych okoliczności, stojących na przeszkodzie dalszemu sprawowaniu nadzoru przez konkretną osobę, jak np. choroba czy konieczność wyjazdu za granicę. Mimo że procedura dokonywania tego rodzaju zmiany, poza przyjmowaniem obowiązków przez „nowego” projektanta oraz zawiadamianiem właściwego organu o zmianie, nie została ustawowo sprecyzowana, optymalnym rozwiązaniem jest dokonywanie przedmiotowej zmiany za wiedzą i akceptacją projektanta sprawującego wcześniej nadzór autorski. „Nowy” projektant przejmuje wszak obowiązki w zakresie sprawowania nadzoru autorskiego od innego projektanta, który w związku z tym powinien wiedzieć, że w określonej dacie przestaje te obowiązki pełnić, tym bardziej że art. 44 Pb wymaga zawiadomienia właściwego organu także o tym, od kiedy nastąpiła przedmiotowa zmiana, czyli de facto przejęcie obowiązków nadzorczych. Przydatny może okazać się oczywiście także ewentualny kontakt z autorem projektu, np. w związku z potrzebą wyjaśnienia wątpliwości dotyczących projektu.
