Na kondycję sektora budownictwa wpływ ma przede wszystkim popyt na rynku krajowym.
Bezpośredni i pośredni wpływ działalności sektora materiałów budowlanych stanowi 3,5% PKB, a w przypadku usług budowlanych jest to nawet 16,8% PKB. Jak wynika z raportu „Rola sektora produkcji materiałów budowlanych i budownictwa w polskiej gospodarce”, przygotowanego przez firmę doradczą Deloitte oraz Związek Pracodawców Producentów Materiałów dla Budownictwa, duże znaczenie dla kondycji sektora budownictwa mieszkaniowego w Polsce mają przede wszystkim dochody gospodarstw domowych oraz sytuacja demograficzna. Wartość majątku trwałego w tym sektorze może poprawić zwiększona liczba imigrantów, która będzie konieczna, jeśli Polska ma się wyrwać z pułapki średniego dochodu.
Budownictwo ma ogromny wpływ na kondycję gospodarki danego kraju. W Polsce bezpośrednia działalność sektora materiałów budowlanych stanowi 2,2% PKB.W podziale na poszczególne branże największa rola przypada trzonowi sektora, a więc branżom produkującym materiały z surowców niemetalicznych oraz z metali (po 0,7% PKB), a następnie branżom produkującym materiały z drewna (0,5% PKB). Niewielka rola przypada produkcji materiałów budowlanych z tworzyw sztucznych (0,2% PKB), a najmniejsza – wydobyciu kamienia, piasku i gliny (0,1% PKB). Branże produkujące materiały z surowców niemetalicznych, poprzez efekty pośrednie (zaopatrzeniowe i dochodowe) przyczyniają się do powstania kolejnego 1,3% PKB. Łączny oszacowany efekt działalności sektora materiałów budowlanych to co najmniej 3,5% PKB, czyli w 2014 r. – prawie 60 mld zł. Należy podkreślić, że jest to szacunek zaniżony, gdyż z przyczyn braku szczegółowych danych nie uwzględnia się efektów pośrednich części branż wchodzących w sektor budownictwa – wyjaśnia Rafał Antczak, członek Zarządu Deloitte Consulting.
©lunamarina – Fotolia. com
Sektor materiałów budowlanych w 2014 r. wygenerował bezpośrednio ok. 344 tys. miejsc pracy, czyli 2,5% ogółu pracujących, w tym 81 tys. miejsc przypadło na branżę materiałów budowlanych z surowców niemetalicznych. Pośrednio branża ta przyczyniała się do utworzenia zatrudnienia dla kolejnych 164 tys. osób w sektorach z nią współpracujących. Łącznie, bezpośrednio i pośrednio, sektor materiałów budowlanych tworzy co najmniej 508 tys. miejsc pracy, co stanowi 3,7% ogółu pracujących. Jednocześnie producenci tego sektora odprowadzili w tym samym roku 929 mln zł z tytułu podatku CIT oraz 986 mln zł z tytułu podatku PIT od wynagrodzeń, a sektor materiałów budowlanych z surowców niemetalicznych pośrednio przyczynił się do odprowadzenia do budżetu dodatkowych środków z tytułu PIT na poziomie co najmniej 268 mln zł.
Z kolei wpływ sektora usług budowlanych na gospodarkę jest większy niż produkcji materiałów budowlanych. Firmy budowlane wytwarzają bezpośrednio 7,4% PKB, ale poprzez efekty pośrednie generują dodatkowe 9,3% PKB. Łącznie sektor budowlany przyczynia się do powstawania 288 mld zł wartości dodanej, czyli 16,8% PKB. Branża ta tworzy bezpośrednio 6% liczby miejsc pracy, a pośrednio łącznie 15% (2 mln 90 tys. zatrudnionych) – wyjaśnia Ryszard Kowalski, prezes Zarządu, Związek Pracodawców Producentów Materiałów dla Budownictwa.
Łączny wpływ sektora materiałów i usług budowlanych tworzy 20,3% PKB i prawie 2,6 mln miejsca pracy, co stanowi 18,7% pracujących w polskiej gospodarce.
©photo 5000 – Fotolia.com
Sprzedaż usług budowlano-montażowych dzieli się na trzy główne segmenty. Dominują roboty specjalistyczne (38% w 2014 r.), których udział zwiększył się zwłaszcza w ostatnich kilku latach (w 2010 r. było to 32%), podobnie jak w przypadku budowy obiektów inżynierii lądowej i wodnej (z 19% w 2005 r. do 28% w 2014 r.). Wzrosty te odbyły się kosztem trzeciego segmentu – budowy budynków, którego waga spadła z 47% w 2005 r. do 34% w 2014 r.
Jak wynika z danych, najsilniejszy wpływ na wartość majątku trwałego w sektorze budownictwa mieszkaniowego mają dochody gospodarstw domowych. Zmiana dochodów o 1% powoduje zmianę majątku o 0,66%. Stosunkowo duże znaczenie ma również liczba osób w wieku 25–49 lat, gdyż wzrost tejże liczby o 1% powoduje wzrost majątku o prawie 0,3%. Z szacunków wynika, że przez większość okresu pomiędzy latami 2000–2012 wartość majątku trwałego w sektorze mieszkaniowym znajdowała się poniżej lub bardzo blisko równowagi długookresowej (wynikającej z zależności teoretycznych modelu ekonomicznego). Jedynie w okresie 2007–2009 wartość majątku wyraźnie przekroczyła stan równowagi i była szczególnie wysoka w roku 2008 przekraczając wartość długookresową o prawie 8%. Po roku 2009 wartość majątku znów znalazła się poniżej wartości długookresowej, a w roku 2012 (ostatnim, dla którego dostępne są dane dla majątku trwałego) sięgnęła ponad 3% poniżej równowagi długookresowej, czyli najniżej od roku 2004.
W raporcie zostało oszacowane, jak będzie wyglądała kondycja majątku trwałego w sektorze mieszkaniowym do 2050 r. W tym celu przyjęto dwa scenariusze: bazowy i imigracyjny. W scenariuszu bazowym przyjęto liczbę ludności zgodną z prognozą GUS, natomiast w scenariuszu imigracyjnym przyjęto założenie napływu do Polski 4,3 mln pracowników do 2050 r., pochodzących głównie z Ukrainy. W przypadku scenariusza imigracyjnego długookresowa wartość majątku trwałego w sektorze mieszkaniowym jest istotnie wyższa niż w scenariuszu bazowym, a w 2050 r. różnica ta przekroczy 20% – mówi Rafał Antczak.
Dość trudno jest oceniać znaczenie wielkości sektora budowlanego w PKB różnych krajów, gdyż występują pomiędzy nimi istotne różnice geograficzne, historyczne, ekonomiczne i społeczne. Jednak można pokusić się o spojrzenie na zachowanie się wartości dodanej sektora budowlanego w Polsce w porównaniu z krajami regionu (kraje konwergujące) oraz krajami zachodnimi (kraje rozwinięte). W latach 2000–2014 udział wartości dodanej sektora budowlanego w Polsce nie przekroczył 7,7% PKB, a wartość maksymalną osiągnął w 2011 r. W stosunku do innych krajów konwergujących, udział wartości dodanej sektora budowlanego w PKB w Polsce charakteryzował się niskim rozproszeniem, co świadczyć może o stosunkowo stabilnej zależności sektora od ogólnej koniunktury gospodarczej. W rezultacie Polska wraz z Czechami i Węgrami znajduje się w najbardziej korzystnej sytuacji ze wszystkich analizowanych krajów konwergujących, gdyż rozwój sektora budownictwa generalnie opierał się na solidnych fundamentach mikro- i makroekonomicznych – podsumowuje Rafał Antczak.
