W aktualizacji Dyrektywy o charakterystyce energetycznej budynków Parlamentu Europejskiego i Rady z roku 2018 (EPBD:2018) stwierdzono, że „budynki muszą być inteligentne” (ang. smart). Inteligencję budynków uznano za kardynalny czynnik ograniczenia zapotrzebowania budynków na energię, które od początku XXI w., pomimo podejmowanych wysiłków, ciągle utrzymuje się na poziomie ok. 40% całkowitego zapotrzebowania na energię we wszystkich dziedzinach działalności człowieka. W dyrektywie zdefiniowano założenia dla wskaźnika gotowości budynku do inteligencji (ang. Smart Readiness Indicator (for buildings)) oraz zobowiązano Komisję Europejską do opracowania metodyki obliczania takiego wskaźnika oraz fakultatywnego wdrażania wskaźnika w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Komisja Europejska w 2020 r. opublikowała raport1, na podstawie którego agenda Komisji – Directorate-General for Energy, Energy Efficiency, Buildings and Products – uruchomiła fazę testów wskaźnika SRI w Europie, koordynowaną przez Grupę Wsparcia wdrażania SRI w UE przy DG Energy.
>>> SRI – inteligentne budynki w świetle dyrektywy EPBD:2018 – cz. I
W projekcie OTE jednym z kierunków działań zaplanowanych do realizacji w ramach prac realizowanych przez Katedrę Energoelektroniki i Automatyki Systemów Przetwarzania Energii WEAIiIB AGH było opracowanie metodyki implementacji testowania wskaźnika SRI w Polsce. Na tej podstawie MRiT, jako współwykonawca projektu OTE, w dniu 28.03.2024 r. zgłosiło formalne przystąpienie Polski do fazy testów wskaźnika SRI. Zgłoszenie zostało zaakceptowane i od dnia 8.04.2024 r. Polska jest jednym z 15 państw Unii Europejskiej, w którym oficjalnie prowadzona jest faza testów wskaźnika SRI pod egidą DG Energy EC.
W fazie badań przemysłowych projektu OTE (zakończonej 30.05.2024) przybliżono tematykę wskaźnika SRI2 polskiej branży budowlanej, przeprowadzono lokalizację (wprowadzenie języka polskiego) narzędzia SRI calculation sheet v4.5 dedykowanego do realizacji fazy testowej w państwach członkowskich UE, opracowano arkusze audytowe oraz metodykę wykonywania audytów budynków, a także przetestowano 9 budynków różniących się między sobą rokiem budowy, wyposażeniem w instalacje techniczne oraz poziomem automatyki instalacji zapewnienia komfortu. Wyniki testów zaprezentowano na rys. 1.
Rys. 1 Wyniki pierwszych testów SRI w Polsce w ramach fazy testowej SRI w państwach członkowskich UE
Wyniki testów zaprezentowano na 8. posiedzeniu Grupy Roboczej DG Energy SRI WG1 (ds. testów SRI w państwach członkowskich UE) w dniu 27.05.2024.
W kolejnej fazie projektu OTE – pracach przedwdrożeniowych – przygotowane zostaną materiały szkoleniowe dla audytorów oraz przeprowadzone zostaną szkolenia audytorów SRI zarówno stacjonarne, jak i zdalne. Planowane jest przeszkolenie ok. 50 osób, których umiejętności będą doskonalone podczas audytów realizowanych w trakcie szkoleń (ok. 50 budynków), a zweryfikowane zostaną egzaminem kompetencyjnym i uzyskanym uprawnieniem do przeprowadzania audytów budynków na wartość wskaźnika SRI.
Tymczasem, ze względu na kluczowe znaczenie wskaźnika SRI dla wyznaczania kierunków modernizacji budynków w celu dalszego zwiększania ich samowystarczalności energetycznej, Unia Europejska poczyniła dalsze kroki w kierunku wdrażania certyfikacji budynków pod kątem SRI. W kolejnej modyfikacji Dyrektywy EPBD, opublikowanej 8.05. 2024 r. (EPBD:2024)3, oprócz wielu innych nowości w zakresie ujednolicenia europejskiego certyfikatu charakterystyki energetycznej budynków, Parlament Europejski i Rada zobowiązały Komisję Europejską (nowej kadencji) do przedłożenia do dnia 30.06.2026 r. raportu na temat wyników testowania SRI w państwach członkowskich UE. Nowa Komisja została także zobowiązana do uzupełnienia w terminie do dnia 30.06.2027 r. kolejnej wersji EPBD o wymaganie zastosowania wspólnego europejskiego schematu obowiązkowej oceny SRI dla budynków niemieszkalnych o łącznym zapotrzebowaniu na moc systemów ogrzewania, klimatyzacji i wentylacji przekraczającym 290 kW.
Cieszyć może fakt, że dzięki włączeniu tematyki SRI do projektu OTE w obszarze działań AGH, Polska znalazła się w grupie państw członkowskich Unii Europejskiej, które już zdobywają doświadczenie w zakresie realizacji audytów wskaźnika SRI oraz metodyki wdrożenia krajowego schematu szkolenia audytorów do oceny tego wskaźnika. Polscy audytorzy, dzięki projektowi OTE, będą przygotowani do podjęcia wyzwań wynikających z przyszłej, zapowiedzianej nowelizacji dyrektywy EPBD.
Projekt OTE: https://www.energetyka-rozproszona.pl/obserwatorium-transformacji-energetycznej/
Opracowanie: mgr inż. Paweł Kwasnowski, AGH UST Kraków, PL, e-mail: kwasn@agh.edu.pl
Praca wykonana w ramach projektu pt. Obserwatorium Transformacji Energetycznej jako instrument wspierania społeczno-gospodarczego rozwoju Polski (OTE) współfinansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach programu badań naukowych i prac rozwojowych „Społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków” GOSPOSTRATEG.
1European Commission, Directorate-General for Energy, Verbeke, S., Aerts, D., Reynders, G.et al., Final report on the technical support to the development of a smart readiness indicator for buildings – Final report, Publications Office, 2020, https://data.europa.eu/doi/10.2833/41100
2Kwasnowski P., 2024, SRI – inteligentne budynki w świetle dyrektywy EPBD:2018 – cz.I, Inżynier Budownictwa Nr 3/2024, Miesięcznik Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa, Warszawa, 2024, PL ISSN1273-3426, s.56-62
3DIRECTIVE (EU) 2024/1275 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 24 April 2024 on the energy performance of buildings (recast), OJEU L 2024/1275, 8.5.2024
