Pilnowanie prawa dzień i noc

09.09.2015

Konieczność weryfikowania problemów formalnych w od­niesieniu do przepisów na przykładzie sposobu zamieszcze­nia mapy do celów projektowych w projekcie budowlanym.

W 2014 r. nasze biuro projek­towe złożyło w urzędzie wo­jewódzkim wniosek o pozwo­lenie na budowę, a że był to już kolejny wniosek składany w tym urzędzie, spo­dziewaliśmy się braku uwag do wniosku i dokumentacji projektowej. Niestety, jak w każdym poprzednim przypadku, okazało się, że nasza wiedza nie jest nieograniczona, a nasze doświadcze­nie na nic się zdało. Tym razem jednak nie chodziło o przepisy obowiązujące, ale o nową, wymyśloną przez urząd wojewódzki, interpretację przepisów. Nasze doświadczenie oraz każdorazo­we próby analiz przepisów i naprawia­nie poprzednio popełnionych błędów na nic się zdały wobec nowego podejścia organu administracji architektonicz­no-budowlanej do przepisów.

Aby wyjaśnić sprawę, najpierw należy się zastanowić, jak wykonać projekt budowlany i uzyskać pozwolenie na budowę. W skrócie trzeba wykonać następujące czynności:

1. Zrobić badania geotechniczne oraz przedprojektowe pomiary geode­zyjne, pozyskać mapę do celów projektowych, wykonać elementy projektu budowlanego i uzgodnić z właściwymi jednostkami, uzy­skać opinię rady koordynacyjnej, jeżeli jest to wymagane, wykonać projekt budowlany w podziale na projekt zagospodarowania terenu i projekt architektoniczno-budow­lany, jeśli jest to wymagane.

2. Złożyć wniosek o pozwolenie na bu­dowę, przygotowując odpowiednie załączniki do wniosku, m.in.: pro­jekt budowlany zawierający projekt zagospodarowania terenu sporzą­dzony na aktualnej mapie.

Powyższe czynności wydają się dość jasne. Na większość etapów tej pro­cedury można znaleźć odpowiednie przepisy, jednak nowy pomysł urzę­du wojewódzkiego przewidywał inną ścieżkę:

1. Wykonać wszystkie niezbędne czyn­ności opisane wyżej poprzedzające złożenie wniosku, w tym uzgodnie­nia projektu budowlanego itd.

2. Po uzyskaniu wszystkich niezbęd­nych uzgodnień, decyzji, zatwier­dzeń itd. przerysować ręcznie plan zagospodarowania na orygi­nał mapy do celów projektowych cztery razy (dla każdego projektu budowlanego stanowiącego za­łącznik do wniosku o pozwolenie na budowę) i wpiąć jako plan zago­spodarowania do projektu budow­lanego, który potem należy złożyć wraz z wnioskiem o pozwolenie na budowę, przy czym jeżeli całość in­westycji znajduje się na jednym ar­kuszu mapy, to w projekt trafia po jednej oryginalnej mapie do celów projektowych, a jeśli obiekt znaj­duje się na kilku mapach, należy odpowiednio wrysować fragmenty zagospodarowania na odpowiednie arkusze map.

Aby mieć świadomość tego, co to oznacza, należy przypomnieć, że obec­nie cały proces projektowania odbywa się w postaci elektronicznej (opraco­wane na komputerze dane wektorowe lub rastrowo-wektorowe), na koniec w celu uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę według tej interpretacji przepisów powinno się przerysować ręcznie całą treść planu zagospoda­rowania terenu na oryginalne arkusze map do celów projektowych i wpiąć do projektu. Wydaje się to tak absurdal­ne, że aż niemożliwe, żeby ktoś wpadł na taki pomysł.

Na szczęście w wyniku naszej inter­wencji i z pewnością również wielu in­nych projektantów w Głównym Urzę­dzie Nadzoru Budowlanego sprawa ta została już unormowana. trudno stwierdzić, ilu projektantów spo­tkało się w okresie „obowiązywania” tej interpretacji z takim problemem, z pewnością wielu. W przypadku opi­sywanego urzędu wojewódzkiego zmiana interpretacji nastąpiła mniej więcej we wrześniu 2014 r., a sprawę wyjaśniono w marcu 2015 r. Co war­te podkreślenia, problem dotyczył nie tylko jednego organu (mojego urzędu wojewódzkiego), ale i innych, ponie­waż urząd dodatkowo narzucił stoso­wanie tej interpretacji organom sobie podległym.

Może urząd wojewódzki miał jednak rację, a oczekiwania projektantów wynikają jedynie z ich wygody, a nie z rzeczywistych przepisów. W tym celu należy przywołać kilka zapisów obowiązującego prawa.

Podstawowym stwierdzeniem traktu­jącym o tym, jak należy przygotować projekt budowlany, jest Prawo budow­lane, w którym zawarto zapis:

Projekt budowlany powinien zawierać: 1) projekt zagospodarowania działki lub terenu, sporządzony na aktualnej mapie (art. 34 ust. 3 pkt 1) [1], Drugim dokumentem, w którym jest opisane i doprecyzowane, jak należy sporządzić projekt budowlany, jest roz­porządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego: Projekt zagospodarowania działki lub terenu powinien zawierać część opiso­wą oraz część rysunkową sporządzo­ną na mapie do celów projektowych, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 19 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Pra­wo geodezyjne i kartograficzne (§ 8 ust. 1) [2] oraz [3].

Czym natomiast jest mapa do celów projektowych, określono w następu­jący sposób:

Projekt zagospodarowania działki lub terenu należy sporządzić na kopii aktualnej mapy zasadniczej [1] (§ 4 ust. 1) [4].

Mapy, o których mowa w § 4, zwane dalej „mapami do celów projektowych” (§ 5 ust. 1) [4].

Kolejne paragrafy ww. rozporządzenia opisują m.in., jakie dane powinny się znaleźć na mapie do celów projekto­wych w ramach czynności geodezyjnych polegających na aktualizacji tej mapy. Sposób przygotowania pod względem formalnym mapy do celów projekto­wych opisano następująco: Dokumenty będące rezultatem geo­dezyjnych pomiarów sytuacyjnych oraz wysokościowych, a w szcze­gólnościmapy do celów projek­towych (…), opatruje się klauzulą, której wzór określa załącznik nr 5 do rozporządzenia(§ 21 ust. 3) [5]. „Klauzule, o których mowa w ust. 1-3, mogą mieć postać pieczęci albo nadruku umieszczanych w sposób za­pewniający uwierzytelnienie materiału zasobu(§ 21 ust. 4) [5].

Treść opisu mapy do celów projekto­wych stanowią: 1) tytuł mapy „Mapa do celów projektowych”: 2) skala mapy: 3) nazwa miejscowości: 4) identyfika­tor i nazwa jednostki ewidencyjnej: 5) identyfikator i nazwa obrębu ewidencyj­nego: 6) imię i nazwisko lub nazwa pod­miotu, który wykonał mapę, oraz pod­pis osoby reprezentującej ten podmiot: 7) imię i nazwisko, numer świadectwa nadania uprawnień geodety, który spo­rządził mapę, oraz jego podpis: 8) ozna­czenie kancelaryjne zgłoszenia pracy geodezyjnej: 9) nazwa układu współ­rzędnych prostokątnych płaskich oraz układu wysokości: 10) oznaczenie gra­nic  obszaru, który był przedmio­tem aktualizacji: 11) data opracowania mapy (§81) [6].

Właśnie powyższe zapisy dotyczące opatrywania map do celów projek­towych podpisami spowodowały, że urząd wojewódzki doszedł do nastę­pującego wniosku:

Zauważyć należy, że podpis, aby można go uznać za złożony skutecznie, musi być odręczny i oryginalny. Kserokopia zaś powoduje, że podpis traci swój walor skuteczności. Tym samym aby organ administracji architektoniczno- budowlanej mógł stwierdzić, że część rysunkowa projektu zagospodarowania terenu została sporządzona na mapie do celów projektowych, mapa ta musi zawierać zarówno oryginalny podpis osoby reprezentującej organ prowa­dzący państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny (a zatem oryginalną klauzulę, o której mowa w załączniku nr 5 do ww rozporządzenia z dnia 5 wrze­śnia 2013 r), jak i oryginalny podpis geodety, który sporządził mapę oraz oryginalny podpis osoby reprezentują­cej podmiot, który wykonał mapę(pi­smo wojewody z grudnia 2014 r). Jednocześnie zapis dotyczący wyko­nywania projektu na „kopii aktualnej mapy zasadniczej” (§ 4 ust. 1) [4], nie został wykorzystany w tym rozumo­waniu i nie wzięty pod uwagę w innej argumentacji urzędu (pismo wojewo­dy ze stycznia 2015 r. do starostów i prezydentów miast).

Konsekwencją takiego myślenia, które nawet można uznać za logiczne, skoro organ administracji architektoniczno­-budowlanej ma obowiązek sprawdzić zgodność projektu zagospodarowania działki lub terenu z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi (art. 31 ust. 1 pkt 1) [1], jest to, że aby popraw­nie przygotować projekt budowlany w zakresie planu zagospodarowania terenu, należałoby pobrać z ośrodka odpowiednio więcej oryginalnych eg­zemplarzy map (lub poświadczyć no­tarialnie w kilku egzemplarzach same mapy) i na nich ręcznie nanieść cztery razy całe zagospodarowanie terenu. To nawet dałoby się zrobić w przypad­ku prostych inwestycji, np. domków jednorodzinnych, jednak wykonanie ręcznie rysunków skomplikowanych wielobranżowych inwestycji liniowych, na przykład z węzłami drogowymi i wie­loma opisami, które dodatkowo zloka­lizowane są na wielu łączących się ze sobą arkuszach mapy, wydaje się nie­mal niemożliwe.

Podjęte próby wyjaśnienia tej sprawy i szukanie prostszego rozwiązania pod­czas opisywanego wyżej postępowania spowodowały, że urząd zaproponował dwie absurdalne alternatywy, które były akceptowalne w zamian przeryso­wywania projektu na arkusze mapy.

Pierwszą było uzyskanie pieczątki ośrodka geodezji (klauzuli) i wszystkich podpisów bezpośrednio na wydrukowa­nym planie zagospodarowania zawiera­jącym skan oryginalnej mapy do celów projektowych, czego oczywiście ośro­dek zrobić nie może, bo nie ma do tego uprawnień. Ośrodek może poświadczyć tylko mapy będące rezultatem prac geodezyjnych, a nie opracowań pro­jektowych, do których tego typu mapy są podłączone w postaci skanu. Jak się okazuje, mimo że ośrodki nie mają takich uprawnień, zgodnie z obowiązu­jącymi przepisami, to jednak kilku oso­bom udało się takie pieczątki uzyskać i według informacji urzędu zostało to zaakceptowane. Niestety, ośrodek do­kumentacji geodezyjnej i kartograficz­nej odmówił tego typu praktyki w moim przypadku. Podobnie zachowały się również inne ośrodki, do których skie­rowaliśmy stosowne zapytania, więk­szość z nich ponadto nie zrozumiała nawet zapytani

Drugą możliwością było poświadczenie notarialne, które również urząd ak­ceptował. I to okazało się niemożliwe. Notariusz nie może poświadczyć doku­mentu, który jest wykonany na podsta­wie innego dokumentu. Zgodnie z Pra­wem o notariacie (art. 98): notariusz stwierdza zgodność odpisu, wyciągu lub kopii z okazanym dokumentem. Je­żeli okazany dokument zawiera cechy szczególne (dopiski, poprawki, uszkodzenia), notariusz stwierdza to w po­świadczeniu (ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie, Dz.U. z 2014 r. poz. 164). Tym samym no­tariusz nie poświadczy zgodnie z pra­wem, że plan zagospodarowania terenu jest wykonany na kopii oryginalnej mapy do celów projektowych, nawet jeśli przedstawimy notariuszowi oryginał tej mapy oraz rysunek, w którym skan mapy jest podłączony jako podkład dla projektowanego zagospodarowania. A jednak i w tym przypadku zostałem poinformowany, że takie poświadczenia urząd otrzymał i zostały zaakceptowa­ne w ramach postępowania o wydanie pozwolenia na budowę i co właśnie sta­ło się również w moim przypadku i zo­stało zaakceptowane przez urząd ku zadowoleniu moim i inwestora, chociaż było to niezgodne z przepisami. Nieste­ty należy tu dodać, że tego typu przed­sięwzięcie kosztowało oczywiście odpo­wiednio dużo, ponieważ poświadczenie jest przeliczane na liczbę stron A4, co w przypadku projektów inwestycji linio­wych zrealizowanych na wielkoforma­towych wydrukach w czterech kopiach daje znaczne koszty. Dodatkowe koszty niestety nikogo nie interesują, łącznie z inwestorem, z którym umowa jest często podpisywana w formie wyna­grodzenia ryczałtowego, więc wszel­kie dodatkowe koszty spadają w takim przypadku na projektanta.

Należy przypuszczać, że problem ten spotkał wielu projektantów, którzy niby muszą znać przepisy, ale osta­tecznie decyduje organ administracji architektoniczno-budowlanej. Niezależnie od prób skutecznego uzy­skania pozwolenia na budowę spra­wę skierowaliśmy do GUNB, który na szczęście nie podzielił zdania urzędu wojewódzkiego, stwierdzając m.in., że: Twórca projektu ma prawo w zależno­ści od swojego wyboru posługiwać się technikami tradycyjnymi bądź kompu­terowymi. Przepisy prawa wskazują natomiast, że projekt budowlany powinien zawierać projekt zagospodaro­wania działki lub terenu, sporządzony na aktualnej mapie (…)

Natomiast, o tym, czy dana mapa na­daje się do celów projektowych, decy­duje powiatowy ośrodek dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej. Ośro­dek gwarantuje aktualność mapy za­sadniczej, w tym również danej mapy do celów projektowych, opatrując ją odpowiednimi klauzulami. Dotyczy to zarówno mapy do celów projektowych sporządzonej w formie analogowej, jak i cyfrowej. Należy jednak zauważyć, że przepisy Prawa budowlanego nie regulują procedur, z zachowaniem których mapa do celów projekto­wych oraz jej egzemplarze powinny być sporządzone.

I ostatecznie, że: (…) dopuszczalne jest wykorzysta­nie wydruku z elektronicznej wersji mapy do celów projektowych, pod wa­runkiem że została ona sporządzona zgodnie z wymogami prawa, otrzyma­ła identyfikator ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej, a pro­jektant zamieścił swój oryginalny podpis na projekcie budowlanym. GUNB dodatkowo, jako że najwyraź­niej nasze zgłoszenie nie było jedynym oraz fakt, że pismo, które wojewoda skierował do starostw i prezydentów miast, trafiło również do GUNB, skie­rował odpowiednie pytanie do wojewody z prośbą o wyjaśnienie podstaw prawnych i jednocześnie prezentując swoje stanowisko.

(…) W następstwie zaprezentowa­nego stanowiska zaczęły do GUNB napływać informacje o postępowaniu organów administracji architektoniczno-budowlanej polegającym na żądaniu od projektantów sporządza­nia projektów wyłącznie na orygina­łach map do celów projektowych, co wymaga wykonywania czynności pro­jektowych w sposób tradycyjny, a nie przy użyciu technik komputerowych. Mając na uwadze konieczność po­sługiwania się przez projektantów technikami komputerowymi przy opra­cowywaniu projektów budowlanych, uprzejmie proszę o doprecyzowanie wydanego stanowiska. W ocenie De­partamentu Prawno-Organizacyjnego GUNB dopuszczalne jest wykorzysta­nie w projekcie budowlanym wydruku z elektronicznej wersji mapy do celów projektowych, pod warunkiem że zo­stała ona sporządzona zgodnie z wy­mogami prawa, otrzymała identyfika­tor ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej, a projektant zamieścił swój oryginalny podpis na projekcie bu­dowlanym. Również dopuszczalne jest wykorzystanie w projekcie budowlanym skanu mapy analogowej posiadającej stosowne klauzule, pod warunkiem że na pierwszej stronie projektu budowla­nego projektant złożył swój podpis.

W odpowiedzi na pytanie GUNB do wo­jewody skierowane w lutym 2015 r. po niecałym miesiącu urząd wojewódzki ponownie rozesłał do starostw i prezy­dentów miast pismo, które doprowa­dziło stan prawny do obecnie obowiązu­jącego. Podsumowując, GUNB wyjaśnił, że przepisy nie określają sposobu, w jaki mapa do celów projektowych powinna być przedstawiona w projekcie budow­lanym. Sam fakt, że projekt powinien zostać wykonany na mapie do celów projektowych, nie powoduje, że należy literalnie wykonać go na oryginale takiej mapy, co potwierdza zapis rozporzą­dzenia o możliwości wykonania projektu na kopii mapy (§ 4 ust. 1) [4]. Mapę oczywiście należy opracować i załą­czyć do planu zagospodarowania, np. jako zeskanowany podkład lub w wersji wektorowej, ale to projektant, podpi­sując się na pierwszej stronie projektu budowlanego, zaświadcza, że projekt został wykonany zgodnie z przepisami i tym samym plan zagospodarowania został wykonany na mapie do celów projektowych.

Jak się okazuje, w każdym momencie, pomimo istnienia przepisów, jakiekol­wiek by one były, istnieje zagrożenie, że zostaną one zinterpretowane opatrz­nie, co będzie miało daleko idące nega­tywne konsekwencje dla realizowanych inwestycji na etapie poprzedzającym rozpoczęcie robót budowlanych. Nie­stety, pomimo że od projektanta wyma­ga się znajomości przepisów nie tylko z zakresu posiadanych uprawnień, ale też wielu innych dziedzin, jego wiedza często nie jest brana pod uwagę w sy­tuacjach konfrontacji z organami admi­
nistracji architektoniczno-budowlanej. Dlatego stanie na straży prawa należy również do obowiązków projektantów lub może przykrej konieczności. Każ­dorazowe weryfikowanie napotkanych problemów formalnych w odniesieniu do przepisów, a w przypadku stwier­dzenia nieprawidłowości zgłaszanie ich w odpowiednich organach wyższej instancji z pewnością przyczyni się do sprawniejszego realizowania zadań projektowych.

 

inż. Maciej Kryński

Civil Transport Designers s.c.

 

Literatura

1.   Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 1994 r. Nr 89, poz. 414 z późn. zm.).

2.   Rozporządzenie Ministra Transportu, Bu­downictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegó­łowego zakresu i formy projektu budowla­nego (Dz.U. z 2012 r. poz. 462).

3.   Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczy­pospolitej Polskiej z dnia 8 października 2010 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu – Prawo geodezyjne i kartograficz­ne (Dz.U. z 2010 r Nr 193, poz. 1287).

4.   Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej I Budownictwa z dnia 21 lutego 1995 r. w sprawie rodzaju i za­kresu opracowań geodezyjno-kartogra­ficznych oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie (Dz.U. z 1994 r. Nr 25, poz. 133).

5.   Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 5 września 2013 r. w sprawie organizacji i trybu prowadze­nia państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (Dz.U. z 2013 r. poz. 1183).

Rozporządzenie Ministra Spraw We­wnętrznych I Administracji z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie stan­dardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (Dz.U. z 2011 r. Nr 263, poz. 1572).


[1] Wyróżnienie autora.

www.facebook.com

www.piib.org.pl

www.kreatorbudownictwaroku.pl

www.izbudujemy.pl

Kanał na YouTube

Profil linked.in