W prawie budowlanym funkcjonuje pojęcie „obszaru oddziaływania obiektu”, mające znaczenie na etapie uzyskiwania decyzji o pozwoleniu na budowę. Wielokrotnie obszar oddziaływania rozumiany jest jednak błędnie, potocznie i w oderwaniu od przepisów prawa, co można zobrazować na przykładzie stacji bazowej telefonii komórkowej.
W art. 3 pkt 20 ustawy – Prawo budowlane znajduje się definicja obszaru oddziaływania obiektu, która brzmi: „teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zabudowie tego terenu”. Dla inwestora znaczenie ma końcowa część tego przepisu – obszar oddziaływania obiektu wyznaczany jest bowiem wyłącznie w oparciu o ograniczenia w zabudowie, które muszą wynikać z konkretnego przepisu prawa (tak: NSA w wyroku z 27.02.2023 r., sygn. akt II OSK 1193/22). Ograniczenie to musi mieć taki wpływ na nieruchomość, jaki uniemożliwi lub utrudni wykonywanie robót budowlanych.
Bez znaczenia zatem dla ustalenia obszaru oddziaływania obiektu są subiektywne uciążliwości potencjalnych stron związane z przebiegiem inwestycji. Niejednokrotnie, jak to ma miejsce w przypadku stacji bazowych telefonii komórkowych (SBTK), obszar oddziaływania błędnie utożsamiany jest z obszarem emitowania sygnału przez stację, czyli jej podstawowym obszarem działania. Obszar oddziaływania obiektu wyznaczany jest w sposób konkretny i mierzalny, a zatem w oderwaniu od np. stopnia hałasu, wibracji czy innych stanów hipotetycznych, które nie są uregulowane w normie prawnej odnoszącej się do danej inwestycji.
>>> Lokowanie stacji bazowych telefonii komórkowej w obrębie lotnisk
>>> Miejscowe plany a lokalizowanie inwestycji telekomunikacyjnych
Omawiane pojęcie ma znaczenie dla określenia kręgu stron w postępowaniu o uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę. Jak wskazuje Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu (wyrok z 10.02.2023 r., sygn. akt II SA/Po 593/22), osoba trzecia może kwestionować inwestycję (być stroną) jedynie wtedy, gdy ma w tym interes prawny wynikający z konkretnej normy prawnej.
W przypadku SBTK przepisy, na podstawie których określa się obszar oddziaływania, to przede wszystkim ustawa – Prawo ochrony środowiska oraz rozporządzenie Ministra Zdrowia z 17.12.2019 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku.
Obszar oddziaływania SBTK zależny będzie od wartości natężenia pola elektromagnetycznego, przy czym – co niejednokrotnie umyka organom administracji – wyłącznie w miejscach dostępnych dla ludności. Co równie istotne, obszar ten obejmie jedynie teren, na którym promieniowanie będzie ponadnormatywne, przekraczające wartość dopuszczalną w miejscu dostępnym dla ludności (przy czym przez miejsca dostępne dla ludności rozumie się wszelkie miejsca z wyjątkiem tych, do których dostęp ludności jest zabroniony lub niemożliwy bez użycia sprzętu technicznego) ustalane według istniejącego stanu zagospodarowania i zabudowy nieruchomości. Obszar taki obejmować zatem będzie inne nieruchomości tylko wtedy, gdy znajdą się one w strefie, w której występuje przekroczenie dopuszczalnego poziomu oddziaływania pola elektromagnetycznego. Jednocześnie obszar ten będzie ustalany według istniejącego, a nie hipotetycznego stanu zagospodarowania i zabudowy.
>>> Wieże telekomunikacyjne w pasie drogowym
>>> Miejscowe plany a lokalizowanie inwestycji telekomunikacyjnych
W przypadku wyznaczania obszaru oddziaływania dla SBTK istotne jest więc dokonanie weryfikacji, na jakiej wysokości to oddziaływanie następuje. Niejednokrotnie bowiem – mimo iż SBTK emituje pole elektromagnetyczne o wartościach wyższych niż wskazane w wymienionym rozporządzeniu – odbywa się to na wysokości, która powoduje, że taka przestrzeń nie jest zakwalifikowana jako miejsce dostępne dla ludności.
Reasumując, obszar oddziaływania obiektu (a w konsekwencji przyznanie osobie statusu strony w postępowaniu administracyjnym) nie jest uzależniony od subiektywnego odczucia osoby trzeciej czy też od obszaru samego działania urządzenia. Każdorazowo obszar oddziaływania obiektu ustalany jest bowiem w oparciu o konkretne normy prawa, które go wyznaczają (tak: wyrok NSA z 12.05.2022 r., sygn. akt II OSK 1443/19), a nadto winno się to odnosić do istniejącego stanu zagospodarowania i zabudowy.
prof. Jan Widacki
