Bezpieczne zabezpieczenia?
Zabezpieczenie pracy na wysokości na polskich budowach jest zagadnieniem, które staje się coraz istotniejsze przy wyborze konkretnych rozwiązań i technologii realizacji dla całej budowy, ale wciąż niestety nie jest ostatecznie doprecyzowane.
Taka sytuacja stwarza wiele okazji do błędnego stosowania konkretnych rodzajów zabezpieczeń, a co za tym idzie zwiększenia zagrożenia wypadkowego, zwłaszcza, co często się zdarza, gdy wykonano jedynie „prowizorkę” obarierowania.
Tymczasowe obarierowanie budynku i szalunku – jest jakaś różnica?
Przykładem takiej sytuacji jest interpretacja zapisów normowych dotyczących tymczasowych zabezpieczeń krawędzi budynków wg normy EN 13374 i przełożenie ich bezpośrednio na zabezpieczenie tymczasowych konstrukcji stosowanych na placu budowy, jakimi są m.in. rusztowania i szalunki.
Te konstrukcje również mają swoje przedmiotowe normy, i o ile w temacie rusztowań normy i przepisy, tak krajowe, jak i europejskie są dobrze opisane i egzekwowane, to w temacie szalunków wciąż jest wiele luk i brakuje wiedzy, co prowadzi do błędów w ich poprawnym zabezpieczeniu.
Normą, która określa warunki wykonania i ogólne zasady projektowania szalunków (głównie poziomych i ich podparć) jest norma EN 12812, w której jednak nie opisano wytycznych dla rusztowań dostępowych i roboczych, w tym również obarierowania tych konstrukcji. W tym zakresie odwołuje się ona bezpośrednio do normy właściwej dla tymczasowych konstrukcji stosowanych na placu jaką jest norma EN 12811 w części 1, obejmującej zasady wykonania i ogólne zasady projektowania rusztowań.
Różnice normowego podejścia do obarierowania tymczasowego
Założeniem normy EN 13374 jest określenie wymagań dla tymczasowych systemów zabezpieczeń na krawędzi budynków, stosowanych podczas budowy i konserwacji budynków oraz innych budowli. Przy założeniu nieskończonej sztywności samej konstrukcji budowli, do której ma być mocowane zabezpieczenie np. w formie obarierowania, dopuszcza dla niego mniejszą sztywność własną, co określone zostało wielkością dopuszczalnego ugięcia do 55 mm przy normowym dopuszczalnym obciążeniu.
Wg normy EN 12811-1 wymogi odnośnie obarierowania i wielkości dopuszczalnych obciążeń są w większości identyczne jak w normie EN 13374, poza dwoma aspektami:
- obarierowanie tymczasowych konstrukcji dodatkowo musi spełnić wymóg zabezpieczenia przed siłą unoszącą równą 30 kg,
- zmniejszone jest dopuszczalne ugięcie obarierowania do wielkości 35 mm,
zakładając, że tymczasowe konstrukcje jak szalunki i rusztowania, których stateczność opiera się na konstrukcjach sąsiednich, mają same dużo mniejszą sztywność, a co za tym idzie wymagają sztywniejszego obarierowania.
Oczywiście nie jest wykluczone zastosowanie tych samych elementów systemowych obarierowania zgodnego z EN 13374 na tymczasowych konstrukcjach roboczych i nośnych, pod warunkiem, że spełniają one jednocześnie warunki określone w normie EN 12811-1 dla tego zakresu użycia.
Zastosowanie norm w praktyce
Powyższe podejście odzwierciedlone jest np. w rozwiązaniach obarierowania Doka, zarówno w zakresie wytycznych projektowych, jak i ich konstrukcji oraz dopuszczalnym zakresie stosowania.
Projektowanie obarierowania, które poza typowymi aspektami, jak rodzaj obarierowania (wykonane z desek, rur rusztowaniowych lub systemowych siatek) oraz warunki pracy (wysokość i z tym związane parcie dynamiczne wiatru), uwzględnia również rodzaj konstrukcji do której jest mocowane.
Obarierowanie – ale które?
Na przykład maksymalny rozstaw słupków systemowych XP dla obarierowania z desek 3 x 15 (klasy C24 wg EN 338) możliwy do uzyskania na krawędzi budynku to 2,7 m, gdy na szalunku zredukowany jest dla tego samego typu obarierowania do 2,0 m.
Podobnie wygląda sprawa z systemowymi siatkami.
W ofercie są 2 typy siatek. Pierwsza to siatka Xsafe Z (Fot. 1), która jest odpowiednikiem powszechnie stosowanego na budowach rozwiązania obarierowania konstrukcji budynku spełniającego wszystkie wymogi stawiane dla tego typu rozwiązań w normie EN 13374, w tym pełnego krawężnika (bortnicy).
Doka oferuje ten produkt, zgodnie z normą, jedynie dla zabezpieczenia krawędzi budynków, budowli i ich elementów konstrukcji już istniejących. Nie dopuszcza ich użycia dla obarierowania szalunków.
Fot. 1
Dla obu przypadków – to jest obarierowania krawędzi budynku i szalunku, Doka ma w ofercie systemową siatkę Xsafe XP (Fot. 2). Spełnia ona zaostrzone wymogi sztywności obarierowania wg EN 12811-1 dzięki zastosowaniu po obwodzie i w połowie jej wysokości stalowego profilu o przekroju kwadratowym. Dodatkowo ocynkowanie ogniowe zapewnia komponentom systemu, eksploatowanym w trudnych warunkach budów, niezmienną z upływem czasu wytrzymałość. Bez znaczenia w tym przypadku jest to, czy siatka XP szerokości 2,7 m montowana jest na konstrukcji budynku czy szalunku – zaprojektowana została tak, aby możliwy był stały optymalny dla siatki rozstaw słupków 2,5 m.
>>> Deskowania i elementy szalunkowe kupisz w e-sklepie Doka
Fot. 2
A co w przypadku obarierowań powyżej 1,1 m?
Właściwe stosowanie odpowiednich rodzajów obarierowania ma zdecydowanie większe znaczenie przy konieczności podniesienia górnej krawędzi barierki powyżej ustawowego 1,1 m do wykonania na krawędzi szalunku np. dźwigarkowego (Fot. 3). Tutaj bezrefleksyjne stosowanie rozwiązań (przedłużki, typ mocowania oraz obarierowania), które nie są przewidziane do szalunków, może zwielokrotnić prawdopodobieństwo jego awarii w sytuacji krytycznej. Warunki normowe wg EN 12811-1 dalej muszą być spełnione, pomimo zwiększenia ramienia sił działających z obarierowania na podwyższony słupek np. do wys. 1,8 m, a tym samym na zakotwienie i element do którego jest mocowany (najsłabszym elementem układu może być sam dźwigarek, którego stan techniczny często może budzić wątpliwości). Zatem ponownie należy uwzględnić zmniejszony rozstaw słupków, wzmocnić samo miejsce przekazywania obciążeń oraz zastosować odpowiedni typ obarierowania gwarantującego pełne bezpieczeństwo. Na przykład w systemie Xsafe XP będą to jedynie systemowe siatki Xsafe XP lub rury rusztowaniowe. Zastosowanie desek poręczowych dla obarierowania o wysokości 1,8 m montowanego do szalunku jest zabronione.
Fot. 3
Doka dba o to, by dostarczać na budowy nie tylko wysoce wydajny i niezawodny sprzęt, który przyspieszy tempo prac, ale również taki, który zagwarantuje bezpieczeństwo pracowników podczas pracy przy krawędziach budynków czy na wysokości. W portoflio produktowym Doka znajdują się innowacyjne systemy Xsafe pozwalające na zapewnienie najwyższych standardów zabezpieczeń, a przy tym są niezwykle wygodne w transporcie i montażu. W końcu bezpieczeństwo i ergonomia pracy to nasza specjalność.
Więcej informacji na temat oferty Doka i systemów BHP na https://shop.doka.com/shop/pl/pl/promocjaxsafe/
Tomasz Rudzki
Product Manager, Doka Polska
Bibliografia:
- PN-EN 12811-1:2007 Tymczasowe konstrukcje stosowane na placu budowy – Część 1: Rusztowania – Warunki wykonania i ogólne zasady projektowania.
- PN-EN 12812: 2008 Deskowanie – Warunki wykonania i ogólne zasady projektowania.
- PN-EN 13374+A1:2019-02 Tymczasowe systemy zabezpieczeń na krawędzi budynków – Warunki techniczne wyrobu – Metody badań.
- System zabezpieczenia krawędzi XP Doka – Instrukcja Użytkownika.
