W związku z pojawiającymi się rozbieżnościami w zakresie określenia uprawnień właściwych do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie w zakresie torowisk tramwajowych oraz dyskusją, jaka miała miejsce na łamach czasopisma ,,Inżynier budownictwa” (nr 12/2010, s. 12 oraz nr 3/2011, s. 13), pragniemy przedstawić stanowisko Krajowej Komisji Kwalifikacyjnej Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa w tym zakresie.
Po szczegółowej i wnikliwej analizie obowiązujących przepisów oraz uwzględniając opinie fachowców pracujących w zakresie dróg i torowisk tramwajowych, zdaniem Krajowej Komisji Kwalifikacyjnej do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych projektanta lub kierownika robót budowlanych w zakresie torowisk tramwajowych upoważnione są osoby posiadające uprawnienia budowlane w specjalności drogowej bez ograniczeń.
Potwierdzenie powyższego znajdujemy w obowiązujących przepisach. W ustawie z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 z późn. zm.) zostało zdefiniowane pojęcie torowiska tramwajowego. Zgodnie z art. 4 pkt 4 ww. ustawy torowisko tramwajowe to część ulicy między skrajnymi szynami wraz z zewnętrznymi pasami bezpieczeństwa o szerokości 0,5 m każdy.
Z kolei ulica to droga na terenie zabudowy lub przeznaczonym do zabudowy zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w której ciągu może być zlokalizowane torowisko tramwajowe (art. 4 pkt 3 ustawy o drogach publicznych).
Z powyższego można wywnioskować, iż torowisko tramwajowe jako element ulicy podlega regulacjom ustawy o drogach publicznych, do których odwołuje się obecnie obowiązujące rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz.U. Nr 83, poz. 578 z późn. zm.), przy określaniu zakresu uprawnień w specjalności drogowej bez ograniczeń.
Zgodnie z § 18 ust. 1 ww. rozporządzenia, uprawnienia budowlane w specjalności drogowej bez ograniczeń uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym, takim jak:
– droga w rozumieniu przepisów o drogach publicznych, z wyłączeniem drogowych obiektów inżynierskich oprócz przepustów,
– droga dla ruchu i postoju statków powietrznych oraz przepust.
Dodatkowo należy sięgnąć do przepisów rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 43, poz. 430), w którym dział III, rozdział 10 w całości poświęcony został właśnie torowisku tramwajowemu.
Jednocześnie należy przytoczyć:
– Wytyczne techniczne projektowania, budowy i utrzymania torów tramwajowych, wydane przez Ministerstwo Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska – Departament Komunikacji Miejskiej i Dróg – Warszawa 1983 r.;
– Tymczasowe wytyczne do projektowania szybkiej komunikacji tramwajowej wydane przez Ministerstwo Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska – Departament Komunikacji Miejskiej i Dróg – Warszawa 1981 r.;
które budowle oraz tory tramwajowe zaliczają do obiektów drogowych, a nie kolejowych.
Natomiast przybliżając argumenty ściśle merytoryczne, na które powołują się inżynierowie, należy stwierdzić, iż:
– torowisko tramwajowe jest zawsze związane z pasem drogowym;
– projektowanie linii tramwajowych wymaga znajomości projektowania ulic;
– powinno się stosować wspólne pasy jazdy w pasie dzielącym ulice dla tramwajów i autobusów;
– lokalizacja linii tramwajowych w pasie ulicy wymaga poza znajomością technologii budowy dróg, również znajomości inżynierii ruchu drogowego;
– tory tramwajowe w aglomeracji miejskiej stanowią element obsługi komunikacji miasta.
Jednocześnie należy wskazać na różnice między budowlami kolejowymi a drogowymi – tramwajowymi oraz związaną z nimi infrastrukturą, które można scharakteryzować następująco:
– konstrukcja torów pojazdów szynowych, w tym w szczególności w rozjazdach i torowisku wspólnym z jezdnią;
– lokalizacja układu torowego w powiązaniu z pasem drogowym (torowiska tramwajowe jako element układu drogowego, torowisko kolejowe tylko jako przejazdy);
– zajezdnie tramwajowe, a w budowlach kolejowych stacje kolejowe, lokomotywownie, wagonownie;
– uzbrojenie terenu wpływające na trudności realizacyjne: torowiska zlokalizowane w terenach zurbanizowanych z dużą gęstością uzbrojenia podziemnego, natomiast obiekty kolejowe w przeważającej części zlokalizowane poza terenami zurbanizowanymi;
– układ geometryczny torów: torowiska tramwajowe dopasowane do potrzeb geometrii układu drogowego, torowiska kolejowe kształtowane głównie z uwagi na potrzeby wymagań kolejowych;
– organizacja ruchu, sygnalizacja świetlna, systemy zabezpieczenia tramwajowego i kolejowego – zupełnie różne rozwiązania techniczne;
– przepisy: odrębne ustawy i akty wykonawcze dla obydwu typów budowli.
Nie można też zgodzić się z argumentem podnoszonym przez niektórych, iż osoba posiadająca uprawnienia budowlane w zakresie dróg nie ma odpowiedniego przygotowania zawodowego i wiedzy niezbędnej do projektowania oraz kierowania robotami budowlanymi w zakresie dróg szynowych – torowisk tramwajowych.
Z informacji posiadanych przez KKK wynika bowiem, że np. na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej, na specjalności Inżynieria Komunikacyjna wykładany jest przedmiot pod nazwą „Drogi szynowe”. W ramach tego przedmiotu studenci zdobywają wiedzę m.in. na temat budowli tramwajowych.
Dodatkowo KKK zwróciła się z prośbą do Władz Uczelni Technicznych, aby program studiów na kierunku Budownictwo, specjalność Drogi i Ulice obejmował problematykę projektowania i realizacji torowisk tramwajowych.
Uwzględniając przytoczone powyżej podstawy prawne i argumenty techniczne, KKK uznaje, że do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych projektanta lub kierownika robót budowlanych w zakresie torowisk tramwajowych upoważnione są osoby posiadające uprawnienia budowlane w zakresie dróg bez ograniczeń.
dr inż. Marian Płachecki
przewodniczący Krajowej Komisji Kwalifikacyjnej
dr Joanna Smarż
główny specjalista Krajowego Biura PIIB
