Najczęstsze błędy kierowników budów

© Suwatchai – stock.adobe.com

Skutkiem błędów kierowników budów przytaczanych w artykule było rozpatrywanie przez Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Zachodniopomorskiej OIIB spraw wniesionych przeciwko niektórym kierownikom.

Przepisy ustawy – Prawo budowlane informują w art. 17, że uczestnikami procesu budowlanego w rozumieniu ustawy są:

1.   inwestor,

2.   inspektor nadzoru inwestorskiego,

3.   projektant,

4.   kierownik budowy lub kierownik robót.

Osoby wymienione w punktach 2, 3 i 4 posiadają uprawnienia budowlane stwierdzające ich przygotowanie techniczne i branżowe w danej specjalności oraz znajomość Prawa budowlanego. Należy przyjąć, że znają obowiązki wynikające z Prawa budowlanego przy pełnieniu samodzielnej funkcji w budownictwie. Przepisy nie wspominają o jeszcze jednym podmiocie realizującym zamierzenie budowlane, jakim jest wykonawca prac. W artykule ukazano zależności przy realizacji inwestycji zgodnie z pozwoleniem na budowę, gdzie głównymi uczestnikami są inwestor, wykonawca i kierownik budowy. Inwestor jako podmiot wykładający środki finansowe na budowę obiektu (budynku jednorodzinnego lub wielorodzinnego) ma dowolność w wyborze wykonawcy robót budowlanych. Ustala z nim cenę i przystępuje do realizacji. Do rozpoczęcia budowy niezbędne jest pobranie oraz zarejestrowanie dziennika budowy przez inwestora. W tym momencie realizacji inwestycji pojawia się kierownik budowy, który na początku podpisuje Oświadczenie o podjęciu obowiązków na danej budowie, które następnie jest dostarczane do powiatowego inspektora nadzoru budowlanego właściwego dla danej lokalizacji.

Praktyka spotykana obecnie na budowach małych obiektów i budynków jedno- lub dwurodzinnych często odbywa się według następującego scenariusza: inwestor uzgadnia cenę realizacji z wykonawcą i wprowadza go na plac budowy. Funkcja kierownika budowy nie jest w tym momencie istotna. Inwestor rozpoczyna realizację z wykonawcą robót, a kierownik budowy jest potrzebny dopiero w momencie uzyskania dokumentów pozwalających na formalne rozpoczęcie prac, czyli dziennika budowy.

W wielu sytuacjach kierownik budowy nie bywa na budowach, na których pełni samodzielne funkcje. Takie są częste błędy kierowników budów. Dla przykładu, w jednej ze spraw to kolega kierownika budowy faktycznie prowadził budowę oraz kontaktował się z inwestorem. Decydował o postępie robót i uzgadniał z wykonawcą realizację prac. W ciągu półrocznego okresu jej trwania kierownik budowy ani razu nie był na budowie. Sytuacja ujrzała światło dzienne w momencie, gdy inwestor, zaniepokojony małym postępem prac i stwierdzeniem za małego przekroju belki – podciągu, złożył skargę na wykonawcę robót do powiatowego inspektora nadzoru budowlanego. W trakcie kontroli powiatowy inspektor nadzoru budowlanego stwierdził szereg istotnych odstępstw od zatwierdzonej dokumentacji przy realizacji obiektu. Wykazano m.in.: szerokość budowli większą o kilkadziesiąt centymetrów w stosunku do projektu, niewłaściwą belkę podciągową czy też brak dokumentacji zamiennej. Podczas kontroli kierownik budowy przyznał, że to nie on dokonywał wpisów w dzienniku budowy, on tylko podpisywał. Kiedy pojawił się na miejscu prowadzenia prac i stwierdził istotne odstępstwa od dokumentacji, zadecydował o wstrzymaniu robót, popartym odpowiednim wpisem do dziennika budowy. Mimo to prace trwały dalej, z uwagi na zagrożony termin ukończenia inwestycji. Ponadto inwestor nie został skutecznie powiadomiony o wstrzymaniu budowy (pomimo wpisu w dzienniku budowy). W tym przypadku kierownik budowy nie dopełnił obowiązków wynikających z punktów 2, 3, 4 i 5 art. 22 Prawa budowlanego. Należy zwrócić szczególną uwagę na brak zainteresowania kierownika budową i tym, co się na niej dzieje.

W innej ze spraw, mających swój finał przed okręgowym sądem dyscyplinarnym, kierownik budowy podjął obowiązki na budowie kilku dwulokalowych budynków, na które była zatwierdzona dokumentacja na realizację wraz z instalacją wodną, kanalizacyjną, elektryczną, centralnego ogrzewania. W tym przypadku inwestor zabiegał o sprzedaż lokali jeszcze w trakcie budowy. Zainteresowane kupnem osoby uzależnione były od decyzji kredytowej banku, który byt skłonny udzielić kredytu hipotecznego, jednak pod warunkiem ukończenia realizacji. Dla inwestora złożenie dokumentów o zakończeniu budowy stało się więc kluczowym zadaniem, niezbędnym, aby uruchomić sprzedaż. Obiekt na zewnątrz byt wykończony. Wewnątrz nie byty do końca wykonane instalacje przewidziane w dokumentacji zatwierdzonej pozwoleniem na budowę.

Nie było zrealizowane zagospodarowanie terenu na zewnątrz, co jest niezbędne przy zgłaszaniu zakończenia budowy. Inwestor wypełnił i złożył w powiatowym inspektoracie nadzoru budowlanego druk o zakończeniu budowy. W dokumencie tym kierownik budowy poświadczył zakończenie budowy zgodne z dokumentacją i nie zgłosił istotnych odstępstw od projektu, ponieważ zaufał zapewnieniom inwestora, że do czasu kontroli powiatowego inspektora nadzoru budowlanego wszystkie niedociągnięcia w wykonaniu poszczególnych instalacji zostaną usunięte.

Tak się nie stało. Podczas kontroli obiektu stwierdzone zostały liczne uchybienia. W trakcie zewnętrznych oględzin zaobserwowano niewykonanie zagospodarowania terenu oraz wielu instalacji wewnętrznych. Następnego dnia w obecności inwestora dokonano kontroli na budowie. Stwierdzono niedokończone instalacje elektryczną, wodną, centralnego ogrzewania, niedokończony komin, niewykonanie podjazdów do garażu, brak posadzki w kilku pomieszczeniach. Powiatowy inspektor nadzoru budowlanego złożył skargę na niewłaściwe nadzorowanie prac na prowadzonej inwestycji przez kierownika budowy, wskazując naruszenie punktów 2, 3 i 8 art. 22 Prawa budowlanego.

W kolejnej rozpatrywanej sprawie inwestor realizował budynek wielolokalowy nad morzem, z przeznaczeniem na wynajem w sezonie. W trakcie prac inwestor postanowił, że zmieni konstrukcję dachu i zwiększy powierzchnię użytkową oraz kubaturę budynku. Kierownik nie wykazywał zainteresowania realizacją i nie monitorował postępów prac budowlanych, dlatego też nie wychwycił zmian wprowadzonych samowolnie przez inwestora. Podczas przeprowadzonej kontroli powiatowy inspektor nadzoru budowlanego wykazał wykonywanie obiektu niezgodne z projektem i skierował skargę na kierownika budowy do okręgowego rzecznika odpowiedzialności zawodowej, który po przeanalizowaniu dokumentacji zwrócił się do okręgowego sądu dyscyplinarnego z wnioskiem o ukaranie. Po rozprawie, która odbyła się przed okręgowym sądem dyscyplinarnym, kierownik budowy natychmiast zrezygnował z pełnienia funkcji na tej inwestycji.

W tym przypadku kierownik nie dopełnił obowiązków wynikających z punktów 2 i 3 art. 22 Prawa budowlanego. Podsumowując przedstawione przykłady, należy zwrócić uwagę na niefrasobliwość, nadmierne zaufanie do inwestora czy też brak nadzoru nad wykonywanymi na budowie pracami przez kierowników budowy. Inwestorzy realizując swoje obiekty często pomijają istotną rolę kierownika budowy w procesie budowlanym. Środki finansowe posiada inwestor i to on ma główny wpływ na realizację, jednak musi pamiętać, aby poruszać się zgodnie z przepisami obowiązującego prawa.

W artykule zwrócono uwagę na przypadki, w których inwestor szuka najlepszego dla siebie rozwiązania, aby zrealizować budowę według swoich oczekiwań i w terminie, często narażając kierownika budowy, który poświadcza dane rozwiązanie, ryzykując poniesienie odpowiedzialności zawodowej, a czasami nawet karnej, jeśli nie jest ono zgodne z obowiązującym prawem. Oczywiście taka sytuacja nie zdarza się przy każdej inwestycji, jednak jest dosyć powszechna, ponieważ, jak wskazują statystyki, ponad 90% spraw rozpatrywanych przez okręgowy sąd dyscyplinarny dotyczy niedopełnienia obowiązków przez kierownika budowy.

Niedbałe wykonywanie obowiązków kierownika budowy podanych w art. 22 Prawa budowlanego, wynikające zazwyczaj z chęci pomocy inwestorowi, powoduje odpowiedzialność zawodową w budownictwie zgodnie z art. 95 pkt 4 tej ustawy. Wysokość kar jest zawarta w art. 96 Prawa budowlanego. Każdy przypadek ukarania obligatoryjnie zgłaszany jest do Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego, a dane osoby ukaranej wpisywane są do Centralnego Rejestru Ukaranych.

mgr inż. Jarosław Kwiecień

zastępca Przewodniczącego Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Zachodniopomorskiej OIIB

Artykuł ukazał się w „Kwartalniku Budowlanym” nr 1/2020.

Czytaj także: Bezpieczny kierownik budowy

Kto decyduje – kierownik budowy czy inżynier kontraktu?

Procedura zmiany kierownika budowy i inspektora nadzoru inwestorskiego