Artykuł przedstawia wiele szczegółów technicznych istotnych z punktu widzenia trwałości, niezawodności i bezpieczeństwa użytkowania, wskazuje najczęściej popełniane błędy.
Na co należy zwrócić uwagę podczas wykonywania robót?
Przed rozpoczęciem prac należy sprawdzić stan podłoża i porównać go z założeniami projektowymi. Przygotowanie podłoża ściennego do robót ociepleniowych powinno być szczegółowo określone w opisie technicznym do projektu na podstawie instrukcji systemodawcy. W przypadku ociepleń eksploatowanych budynków powszechnym błędem jest zapominanie o zmyciu/odkurzeniu podłoża po jego oczyszczeniu. Przygotowane podłoże musi być odebrane ze sporządzeniem odpowiedniego protokołu i wpisem do dziennika budowy. W przypadku występowania wątpliwości co do właściwości nośnych przygotowanego podłoża warto przeprowadzić próbę przyczepności. Próbę wykonuje się poprzez przyklejenie do podłoża 10 próbek płyt termoizolacyjnych (o wymiarach 10 x 10 x 10 cm) z dalszym określeniem przyczepności metodą pull-of.
W przypadku ocieplenia budynków z betonowych płyt warstwowych konieczna jest ocena warstwy fakturowej dokonana przez wyspecjalizowaną jednostkę wg [6] (w większości przypadków ocenę taką przeprowadza się podczas prac projektowych, ale ze względu na oszczędności prace te są często pomijane lub ich zakres ograniczany). Wymóg wykonania oceny przez wyspecjalizowaną jednostkę jest powiązany z koniecznością zastosowania specjalistycznego sprzętu badawczego (wykrywacze zbrojenia, narzędzia do wycinania zbrojenia, maszyny wytrzymałościowe). Przy wykonywaniu ocieplenia takich ścian należy pamiętać, że kit międzypłytowy nie może się stykać ze styropianem. Spoiny pomiędzy elementami termoizolacyjnymi nie mogą się pokrywać ze spoinami płyt ściennych.
Rys. 1. Zasada nakładania kleju na płytę termoizolacyjną przy zastosowaniu metody obwodowo-punktowej
W przypadku ocieplenia grupy budynków nie wolno dokonywać oceny stanu podłoża wszystkich budynków na podstawie badań pojedynczego obiektu.
Należy zwrócić uwagę na warunki transportowania i przechowywania mas i zapraw klejących, tynków oraz farb. Warunki te określone są w aprobatach technicznych. Zawilgocenie, poddanie działaniu nadmiernie wysokich lub niskich temperatur mogą spowodować zniszczenie tych materiałów. W przypadku zastosowania w systemie BSO płyt styropianowych muszą one być wysezonowane. Siatki zbrojące nie mogą być narażane na działanie słońca – powoduje to deformację wyrobu. Podczas dostarczania ww. materiałów na plac budowy warto sprawdzić ich terminy przydatności.
Wygląd zewnętrzny poszczególnych składowych BSO dostarczanych na plac budowy powinien być zgodny z opisem podanym w aprobatach oraz kartach technicznych.
W wielu przypadkach przy wykonaniu ociepleń wykonawcy zapominają stosować listwy startowe. Brak listwy startowej może doprowadzić do stracenia poziomego obrysu cokołowej krawędzi budynku.
Rys. 2. Montaż płyt termoizolacyjnych w pobliżu otworów okiennych i drzwiowych: 1 – otwór okienny/drzwiowy; 2 – niepoprawne rozwiązanie; 3 – poprawne rozwiązanie
Uczestnicy procesu budowlanego powinni zwracać uwagę na warunki atmosferyczne panujące w okresie montażu oraz schnięcia poszczególnych warstw. Nie wolno wykonywać prac w temperaturach niższych niż wskazane w instrukcji producenta (w przypadku braku takich informacji prace należy wykonywać w temperaturach nie niższych niż +5OC, a prace z zastosowaniem materiałów silikatowych – nie niższych niż +8OC) oraz przy zapowiedzianym spadku temperatury poniżej 0OC w ciągu 24 h. Wykonanie prac w niskich temperaturach może skutkować utratą właściwości fizyko-mechanicznych zapraw, np. w zakresie adhezji. Również nie wolno wykonywać prac w okresie podwyższonych temperatur, nadmiernego nasłonecznienia – może to doprowadzić np. do nadmiernego wyparowania wody z zapraw, skurczu. W przypadku braku odpowiednich zabezpieczeń prace należy wstrzymać podczas występowania deszczy i dużych wiatrów.
Przy przygotowaniu zaprawy klejącej z suchej mieszanki zwracamy uwagę na ilość dodawanej wody, czas mieszania, wygląd przygotowanej zaprawy po wymieszaniu.
Podczas nakładania masy klejowej na płyty termoizolacyjne należy sprawdzić, czy dobrano właściwą metodę nakładania.
Metodę obwodowo-punktową należy stosować w przypadku nierówności podłoża do 10 mm (przy większych nierównościach należy stosować płyty termoizolacyjne o zróżnicowanej grubości). Podczas jej stosowania zaprawa powinna zajmować co najmniej 40% powierzchni płyty (rys. 1). Metodę tę można stosować w przypadku płyt termoizolacyjnych ze styropianu oraz wełny mineralnej.
Metodę grzebieniową można stosować wyłącznie na równych powierzchniach – nierówności powierzchni do 3 mm. Przy jej stosowaniu należy sprawdzić, czy zastosowane przez wykonawców grzebienie są zgodne z wytycznymi systemodawcy.
Płyty izolacyjnepowinny być usytuowane w rzędach w taki sposób, żeby spoiny się mijały. Szczególną uwagę należy zwracać na mocowanie płyt termoizolacyjnych w pobliżu nadproży (rys. 2).
Między elementami izolacyjnymi nie powinno być pustek. W żadnym przypadku nie wolno ich wypełniać zaprawą klejącą. Szpary pomiędzy płytami termoizolacyjnymi powinny być wypełniane klinami wykonanymi z tego samego materiału co płyta termoizolacyjna. Powierzchnia płyt izolacyjnych po ich zainstalowaniu powinna być równa, żeby grubość pozostałych warstw była wszędzie jednakowa. Rozpowszechnionym błędem podczas wykonania ociepleń w systemie BSO jest niestosowanie płyt termoizolacyjnych w ościeżach okiennych i drzwiowych.
Podczas montażu płyt izolacyjnych należy sprawdzić, czy zastosowane łączniki mechaniczne są zgodne z założeniami projektu w zakresie: dopuszczenia do stosowania, liczby łączników przypadającej na 1 m2 powierzchni oraz ich rozstawu, długości części efektywnej. Warunki dodatkowego mocowania mechanicznego za pomocą łączników powinien określać projekt techniczny, podając liczbę łączników, ich rozmieszczenie, z uwzględnieniem wysokości budynku, stref krawędziowych, ich długość i rodzaj, a także numer dokumentu dopuszczającego do stosowania. Liczba łączników mechanicznych jest uzależniona od wielu czynników, między innymi od strefy wiatrowej usytuowania budynku, od wysokości miejsca wbudowania etc. Długość zakotwienia łącznika w podłożu ściennym (w warstwie nośnej) powinna być nie mniejsza niż 6 cm. Zasady rozmieszczenia łączników oraz ich gęstość przy mocowaniu płyt styropianowych ilustruje rys. 3.
Rys. 3. Rozmieszczenia łączników w płycie termoizolacyjnej: a) 4 łączniki/m2; b) 6 łączników/m2; c) 8 łączników/m2
Elementy termoizolacyjne z wełny powinny być klejone i dodatkowo mocowane mechanicznie do podłoża. Dopuszczalne jest mocowanie za pomocą zaprawy klejącej jedynie płyt lamelowych, pod warunkiem że wysokość budynku nie przekracza 20 m, a wytrzymałość podłoża ściennego na rozrywanie jest ~ 0,08 MPa.
Ważne jest dotrzymanie przerw technologicznych pomiędzy poszczególnymi procesami. Przerwa od momentu przyklejenia płyt termoizolacyjnych do momentu rozpoczęcia wykonania kołkowania powinna wynosić co najmniej 24 h, warstwę zbrojącą można wykonywać nie wcześniej niż po upływie trzech dni od momentu przyklejenia płyt (oraz nie później niż po trzech miesiącach). Wierzchnią wyprawę tynkarską można nakładać po wyschnięciu warstwy zbrojonej, ale nie wcześniej niż po trzech dniach, licząc od momentu wykonania warstwy zbrojącej.
Podczas wykonania warstwy zbrojącej oraz tynkowania warto sprawdzić grubości nakładanych warstw (klejącej i tynkarskiej). Grubość składowych wierzchniej warstwy powinna być zgodna ze wskazówkami aprobaty technicznej. Podczas wykonania warstwy zbrojącej należy sprawdzić wielkości zakładów na stykach siatek, zastosowanie siatek zbrojących w narożnikach okien i drzwi (fot. 1). Siatka zbrojąca powinna być całkowicie zatopiona w kleju. Zakłady siatek powinny być nie mniejsze niż 10 cm. Na krawędziach ścian siatka musi być zawinięta co najmniej na 10 cm. Zakłady siatki nie powinny się pokrywać ze stykami płyt termoizolacyjnych.
Tab. Dopuszczalne odchylenia dla pocienionych tynków zewnętrznych
|
Sprawdzana cecha
|
Wymagania
|
|
Ukształtowanie powierzchni, krawędzie przecięcia powierzchni oraz kąty dwuścienne
|
Zgodnie z dokumentacją techniczną
|
|
Dopuszczalne odchylenia powierzchni tynku od płaszczyzny i odchylenie krawędzi od linii prostej
|
Nie większe niż 3 mm i w liczbie nie większej niż 3 na całej długości łaty kontrolnej 2 m
|
|
Dopuszczalne odchylenie od pionu powierzchni i krawędzi tynków
|
Na całej wysokości kondygnacji – 10 mm Na całej wysokości budynku – 30 mm |
|
Niedopuszczalne są następujące wady: – wykwity w postaci nalotu wykrystalizowanych na powierzchni tynków roztworów soli przenikających z podłoża, pleśni itp., – trwałe ślady zacieków na powierzchni, odstawanie, odparzenia i pęcherze wskutek niedostatecznej przyczepności tynku do podłoża |
|
Szczególną uwagę należy zwracać na wykonanie ocieplenia przy zewnętrznych blachach parapetowych. Blachy odprowadzające wodę narażone są na deformację wskutek rozszerzeń liniowych oraz odkształcenia spowodowane obciążeniami użytkowymi (np. oparcie ręki) i dlatego blachy powinny być wkładane w specjalne profile (fot. 2), w przeciwnym przypadku tynki będą narażone na zniszczenie, a spływająca woda może dostawać się pod system ociepleń.
Podczas wykonania systemu BSO w części ościeży okien i drzwi warto zwrócić uwagę na wykonanie nadproży. W miejscach tych należy uformować kapinos w celu uniemożliwienia spływania wody z elewacji na konstrukcje okien i drzwi (dotyczy to przede wszystkim elementów drewnianych).
Szczelina pomiędzy krawędzią ościeżnic okien i drzwi z systemem ocieplenia powinna być wypełniona trwale plastycznym odpornym na działanie UV i mrozu materiałem, w większości przypadków stosuje się sylikon lub systemowe listwy uszczelniające.
a) b)
c)
d)
Fot. 1. Przykłady niewłaściwego wykonania docieplenia: a) niewtopiona siatka; b) spękanie w nadprożu wskutek braku siatki ukośnej; c) niewłaściwe wykonanie glifów; d) spękanie spowodowane założeniem siatek zbrojących na styk
Odbiór prac
Wykonując ocieplenie elewacji w systemie BSO, należy zaplanować trzy typy odbiorów [7]: odbiory robót zanikających i ulegających ukryciu, odbiory częściowe (polegające na ocenie ilości i jakości wykonanych części robót, ustalonych w warunkach umowy), odbiór końcowy. Czasem stosowane są odbiory pogwarancyjne. Jednym z najważniejszych warunków prawidłowego wykonania ocieplenia budynku jest prowadzenie ciągłej kontroli wykonania robót. Odstąpienie od tej zasady nie gwarantuje, że podczas przeprowadzenia odbiorów międzyoperacyjnych uda się wychwycić wszystkie popełnione pomyłki.
Podczas odbiorów robót zanikających odbieramy:
– Przygotowanie podłoża ściennego. Podłoże powinno być równe, płaskie, nośne, tj. o wytrzymałości powierzchniowej na odrywanie co najmniej 0,08 MPa, wolne od zabrudzeń, pyłu, tłuszczu oraz łuszczących się powłok malarskich i tynków cienkowarstwowych. Dopuszczalne odchylenia powierzchni ściany od płaszczyzny mogą wynosić maksymalnie –4 mm i +2 mm. Pomiaru odchyleń należy dokonywać łatą o długości 2 m z dokładnością do 1 mm. Czynności odbiorcze mogą być uzupełnione badaniami przyczepności. W przypadku gdy projekt przewidywał prace naprawcze, należy sprawdzić, czy roboty te zostały wykonane.
– Zamocowanie płyt termoizolacyjnych. Należy sprawdzić układ i szerokości spoin pomiędzy płytami termoizolacyjnymi (szerokość spoiny nie powinna być większa niż 2 mm). Sprawdzeniu podlega także równość powierzchni płyt (wymagania jak dla tynków zewnętrznych kat. III). Należy sprawdzić zgodność z projektem zastosowanych łączników, ich rozstaw, liczbę łączników przypadającą na 1 m2, sposób osadzenia. Sprawdzenie jakości klejenia płyt wykonuje się poprzez oderwanie jednej z płyt termoizolacyjnych. Po oderwaniu sprawdza się sposób rozprowadzenia kleju na tylnej części płyty.
– Wykonanie warstwy zbrojonej. Podczas odbioru warstwy zbrojącej należy sprawdzić rodzaj, liczbę warstw zastosowanych siatek, szerokości zakładów na połączeniach, zastosowanie siatek w narożnikach otworów okiennych i drzwiowych. Niedopuszczalne jest występowanie niewtopionych fragmentów siatki, fałd etc. Należy sprawdzić wykonanie dylatacji oraz ich wypełnienie.
– Wykonanie wyprawy tynkarskiej.
– Wykonanie obróbek blacharskich.
Przeprowadzone czynności powinny być udokumentowane i wpisane do dziennika budowy.
Fot. 2. Wykonanie wykończenia na przecięciu się płaszczyzn blachy parapetowej i ocieplonej krawędzi ściany: a) poprawne; b) niepoprawne
Podczas odbiorów międzyoperacyjnych należy sprawdzać, czy zastosowane materiały są zgodne z założeniami projektu oraz czy nie doszło do podmiany poszczególnych elementów BSO na tańsze zamienniki. Szczególną uwagę należy zwrócić na masy klejące, siatki zbrojące oraz tynki. Masa lub zaprawa klejąca, siatka zbrojąca oraz masa lub zaprawa tynkarska muszą stanowić elementy jednego systemu dopuszczonego jedną aprobatą techniczną. Niedopuszczalne jest wykonanie układu ociepleniowego z wykorzystaniem elementów kilku systemów. Najprostszą metodą sprawdzenia jest porównanie ilości materiałów podanych w dowodach zakupów oraz potwierdzeń wydania z magazynu z zapotrzebowaniem konkretnego obiektu.
Końcowego odbioru robót należy dokonać po zakończeniu całości robót ociepleniowych łącznie z obróbkami blacharskimi. Przy odbiorze końcowym należy ocenić następujące elementy ocieplenia:
– Równość powierzchni – według wymagań Warunków technicznych wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych, jak dla III kat. tynków zewnętrznych. Wyciąg najważniejszych wymagań zawiera tablica.
– Jednolitość faktury.
– Jednolitość koloru, powinien być zgodny ze wzorcem producenta. W przypadku powłok malarskich wymagania i czynności odbiorowe są analogiczne do czynności wykonywanych podczas odbioru robót malarskich [8, 9].
– Prawidłowość wykonania wszystkich szczegółów ociepleń i ich zgodność z dokumentacją.
– Prawidłowość połączenia ocieplenia z innymi rozwiązaniami elewacji ścian.
Wykonane ocieplenie powinno być jednolite, bez spękań, rys, pofalowań, zagłębień, ubytków oraz widocznych połączeń między poszczególnymi fragmentami wypraw.
dr inż. Ołeksij Kopyłow
Zakład Konstrukcji i Elementów Budowlanych ITB
Literatura
1. ZUAT-15/V.03/2010 Zestawy wyrobów do wykonywania ociepleń ścian zewnętrznych z zastosowaniem styropianu jako materiału termoizolacyjnego i pocienionej wyprawy elewacyjnej (ETICS) (wydanie III – opracowano w temacie NT- 50/08).
2. ZUAT-15/V.04/2003 Zestawy wyrobów do wykonywania ociepleń z zastosowaniem wełny mineralnej jako materiału termoizolacyjnego i pocienionej wyprawy elewacyjnej (prZUAT 15/V.04/2010 – wydanie III, opracowano w temacie NT-50/08).
3. ETAG nr 004 Złożone systemy izolacji cieplnej z wyprawami tynkarskimi, EOTA.
4. ZUAT-15/V.01/2008 Łączniki tworzywowe i tworzywowo-metalowe do mocowania termoizolacji.
5. Złożone systemy izolacji cieplnej ścian zewnętrznych budynków ETICS. Zasady projektowania i wykonywania, Instrukcje, wytyczne, poradniki 447/2009, Wydawnictwo ITB, Warszawa 2009.
6. Instrukcja ITB nr 360/99 Badania i ocena betonowych płyt warstwowych w budynkach mieszkalnych, Wydawnictwo ITB, Warszawa 1999.
7. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych: Zabezpieczenia i izolacje. Bezspoinowy system ocieplania ścian zewnętrznych budynków, część 3, Wydawnictwo ITB, Warszawa 2007.
8. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych, tom I, Budownictwo ogólne, część 4, Arkady, Warszawa 1990.
9. O. Kopyłow, Odbieramy powłoki malarskie, „Inżynier Budownictwa” nr 2/2011.
Skomentuj na forum.
