Odpowiada mgr inż. Jerzy Ćwięk.
W nawiązaniu do artykułu „Obowiązek poprawy efektywności energetycznej”, „IB” nr 9/2016, autorstwaJ Ćwięka i A. Węglarza, proszę o odpowiedź:
1. Czy system ogrzewania w budynkach, które zostały podłączone do zewnętrznej (miejskiej] sieci ciepłowniczej i nie posiadają kotła, również podlega kontroli? Jeżeli tak, to co jaki okres?
2. Czy jeżeli w systemie ogrzewania nie dokonano żadnych zmian mających wpływ na jego efektywność energetyczną (od początku jego użytkowania, tj. uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu), to nie podlega on nigdy kontroli?
Fot. Onidji – Fotolia.com
Obowiązek kontroli stanu technicznego budynków
Jednym z podstawowych obowiązków właścicieli i zarządców użytkowanych obiektów budowlanych jest poddawanie takich obiektów kontroli. Wynika to zarówno z ustawy – Prawo budowlane [1], jak również innych ustaw.
Można wyróżnić trzy rodzaje kontroli obiektów budowlanych:
1) kontrola o charakterze okresowym, przeprowadzana obowiązkowo w określonych z góry odstępach czasu (kilka razy w roku, raz na rok, raz na 5 lat];
2) kontrola przeprowadzana przez właściwy podmiot (nakazuje organ nadzoru budowlanego];
3) kontrole podejmowane na podstawie innych aktów prawnych.
Kontrole stanu technicznego budynku mają wielorakie cele, określone przepisami Prawa budowlanego i aktów pochodnych. Obowiązek przeprowadzania okresowych kontroli stanu technicznego budynków (pięcioletnich i rocznych] określają [1] i [13]. Z punktu widzenia problematyki energetycznej w budownictwie podstawowymi celami kontroli stanu technicznego jest sprawdzenie:
– stanu technicznego budynku w aspekcie bezpieczeństwa ludzi go użytkujących;
– stanu przegród zewnętrznych, mających wpływ na zużycie energii;
– instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej;
– stanu instalacji gazowej;
– stanu technicznego przewodów i kanałów wentylacyjnych oraz spalinowych i dymowych.
Elementy budynku mające wpływ na aspekty energetyczne i środowisko
we podlegają kontroli okresowej raz w roku. Podstawowym celem rocznych kontroli stanu technicznego budynku jest kwestia bezpieczeństwa w użytkowaniu budynku.
Jeżeli budynek posiada własne źródło ciepła, to oddziałuje tym samym również na środowisko poprzez emisję spalin lub pyłów do atmosfery.
Dla kontroli stanu energetycznego budynku najistotniejsza jest kontrola źródeł ciepła, instalacji gazowych, wentylacyjnych i kominowych. Wszystkie te instalacje funkcjonują w budynku jako jeden organizm i dysfunkcja którejkolwiek z nich oddziałuje na pozostałe oraz może skutkować wieloma problemami.
Z energetycznego punktu widzenia największe znaczenie ma sprawność gazowego źródła ciepła, jego niska sprawność powoduje zwiększone zużycie paliwa (gazu).
Duże znaczenie ma również funkcjonowanie w budynku systemu wentylacji. Zadaniem wentylacji jest m.in. dostarczenie odpowiedniej ilości powietrza o wymaganej temperaturze. Na efektywność energetyczną ogromny wpływ ma wilgotność powietrza w budynku. Im lepsza jest termoizolacja budynku i im wyższa zawartość wilgoci w powietrzu, tym wyższy jest udział ciepła przeznaczonego na podgrzanie powietrza wentylacyjnego w bilansie cieplnym. Obecnie może on wynosić nawet 70-90% całego ciepła dostarczanego do budynku.
Kontrola wentylacji przede wszystkim powinna obejmować sprawdzenie:
– drożności oraz szczelności kanałów wentylacyjnych;
– czy ilość dostarczanego powietrza jest wystarczająca (szczególnie dla procesu spalania);
– czy wentylacja nadal spełnia swoją funkcję w przypadku budynku poddanemu wcześniej termomodernizacji.
Kontrola systemu ogrzewania i systemu klimatyzacji, zmiany w ustawie o charakterystyce energetycznej budynków
Okresowa kontrola systemu ogrzewania i systemu klimatyzacji ma na celu ocenić zmiany zachodzące wraz z czasem eksploatacji instalacji składających się na ten system.
Każda kontrola dokonywana na podstawie [4] nie obejmuje sprawdzenia stanu technicznego systemu ogrzewania (generalnie), lecz sprawdzenie szeroko rozumianego stanu efektywności energetycznej, jaką prezentuje dany budynek. Częstotliwość kontroli systemu ogrzewania i systemu klimatyzacji została uzależniona od nominalnej mocy urządzeń oraz rodzaju paliwa.
Obecnie dokonujemy kontroli co najmniej raz na:
– 5 lat – kotłów o nominalnej mocy cieplnej 20-100 kW,
– 2 lata – kotłów na paliwo ciekłe lub stałe o mocy ponad 100 kW,
– 4 lata – kotłów gazowych o mocy ponad 100 kW,
– 5 lat – urządzeń chłodniczych o mocy chłodniczej ponad 12 kW
Kontrola systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji obejmuje ocenę sprawności tych systemów oraz ich dostosowania do potrzeb użytkowych budynku.
Jeżeli od ostatniej kontroli nie uległa zmianie wielkość zapotrzebowania na ciepło (chłód), czyli nie uległa zmianie sprawność systemu, można odstąpić od kontroli.
Podobnie nie dokonujemy przedmiotowej kontroli, gdy kocioł stanowiący źródło ciepła w instalacji jest zastąpiony przez dostawę ciepła systemowego. Za efektywność systemu energetycznego budynku odpowiada wówczas projektant węzła cieplnego.
Zmiany wprowadzone w ustawie o charakterystyce energetycznej budynków mają wpływ na kwestie efektywności energetycznej budynków zarówno nowo wznoszonych, jak też modernizowanych, a także na kontrolę ich systemów energetycznych. Istotne zmiany w ustawie [4] obowiązującej od 9 marca 2015 r. (przez 2015 r. powstawały do niej akty wykonawcze) są następujące:
– kontrola okresowa dotyczy nie tylko kotłów, ale również instalacji grzewczej;
– obowiązek kontroli dotyczy również instalacji OZE;
– nie jest wymagane świadectwo dla budynków wznoszonych na własny użytek;
– stworzenie centralnego rejestru charakterystyki energetycznej budynków, zawierającego pięć wykazów, związanych z charakterystyką energetyczną;
– stworzenie mechanizmu kontroli poprawności wykonania świadectw oraz protokołów z przeglądów systemu ogrzewania i systemu klimatyzacji przez organ niezależny;
– opracowanie krajowego planu mającego na celu zwiększenie liczby budynków o niskim zużyciu energii;
– wprowadzenie wymogu umieszczania na widocznym miejscu świadectwa charakterystyki energetycznej dla budynków zajmowanych przez wymiar sprawiedliwości czy administrację publiczną (powyżej 250 m2) i pozostałe budynki, w których świadczone są usługi dla ludności (powyżej 500 m2).
Ustawa precyzuje jednocześnie uprawnienia osób dopuszczonych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynków.
Wpływ nowelizacji ustawy o efektywności energetycznej na kontrole systemów energetycznych budynków
Znowelizowana ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej [8] wyznaczyła nowe zadania z obszaru efektywności energetycznej. Określiła przede wszystkim:
– zasady opracowywania krajowego planu działań dotyczącego efektywności energetycznej;
– zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej;
– zasady realizacji obowiązku uzyskania oszczędności energii;
– zasady przeprowadzania audytu energetycznego przedsiębiorstwa.
Ustawa dokonała również zmiany art. 7b ustawy – Prawo energetyczne i wprowadziła nowe pojęcie efektywny energetycznie system ciepłowniczy lub chłodniczy. Rozumie się przez to taki system, który wykorzystuje co najmniej:
– 50% energii z OZE lub
– 50% ciepła odpadowego, lub
– 75% ciepła pochodzącego z kogeneracji, lub
– 50% połączenie energii i ciepła, o których mowa wyżej.
Podsumowanie
Z punktu widzenia znaczenia kontroli okresowych obiektów budowlanych, oprócz szeroko rozumianego zapewnienia bezpieczeństwa ich użytkowników, kontrole mają na celu zweryfikowanie stanu faktycznego w tych aspektach użytkowania budynków, które podlegają danej kontroli. Zauważmy, że okresowa kontrola stanu technicznego instalacji gazowych, wentylacji oraz przewodów kominowych oprócz podstawowej funkcji – zapewnienia bezpieczeństwa użytkownikom – spełnia także funkcję kontrolera stanu energetycznego budynku.
Jednak pełny zakres kontroli systemu ogrzewania (chłodzenia) budynku jest wyznaczony ustawą o charakterystyce energetycznej budynków.
Akty prawne dotyczące problematyki kontroli stanu energetycznego budynków
1. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 9 lutego 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy – Prawo budowlane (Dz.U. z 2016 r. poz. 290).
2. Obwieszczenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 17 lipca 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1422).
3. Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz.U. z 2008 r. Nr 223, poz. 1459).
4. Ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków (Dz.U. z 2014 r. poz. 1200, z 2015 r. poz. 151, z 2016 r. poz. 1250).
5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej (Dz.U. z 2008 r. Nr 201, poz. 1238).
6. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie sposobu dokonywania szczegółowego zakresu weryfikacji świadectw charakterystyki energetycznej oraz protokołów z kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji (Dz.U. z 2015 r poz. 246).
7. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie wzorów protokołów z kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji (Dz.U. z 2015 r. poz. 247).
8. Ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (Dz.U. z 2016 r. poz. 831).
9. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U. z 2008 r. Nr 201, poz. 1239).
10. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 sierpnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu sporządzania audytu efektywności energetycznej (Dz.U. z 2012 r. poz. 962).
11. Uchwała nr 91 Rady Ministrów z dnia 22 czerwca 2015 r. w sprawie przyjęcia „Krajowego planu mającego na celu zwiększenie liczby budynków o niskim zużyciu energii” (Dz.U. z 2015 r. poz. 614).
12. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzenia posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz.U. z 2003 r. Nr 89, poz. 828).
13. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych (Dz.U. Nr 74, poz. 836).
14. Ustawa z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2015 r. poz. 1593).
15. Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U. z 2012 r. poz. 462).
16. Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 21 czerwca 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U. z 2013 r. poz. 762).
17. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz.U. z 2012 r. poz. 1059 z późn. zm.).
