Jak wynika z najnowszego raportu „Barometr zdrowych domów 2018”, którego inicjatorem jest Grupa VELUX, inwestycja w mieszkalnictwo socjalne dobrej jakości i po przystępnych cenach może poprawić ogólny stan zdrowia społeczeństwa, a także jakość życia najuboższych. Ważne jest obniżenie kosztów eksploatacji lokali komunalnych jako kluczowy czynnik w rozwiązaniu problemów zadłużania się lokatorów. Tym bardziej, że skala zadłużeń mieszkań komunalnych w Polsce jest alarmująca i dotyczy 50% takich mieszkań.
Analizy zawarte w „Barometrze zdrowych domów” pokazują, że budynki mieszkalne złej jakości kosztują gospodarki EU prawie 194 mld euro rocznie – w postaci kosztów bezpośrednich związanych z opieką zdrowotną i powiązanymi usługami medycznymi i socjalnymi – oraz kosztów pośrednich, takich jak utrata produktywności i jakości życia. Szacuje się, że podniesienie standardu mieszkalnictwa do akceptowalnego poziomu w całej Europie kosztowałoby około 295 mld euro. Oznacza to, że inwestycja mogłaby zostać spłacona w ciągu 18 miesięcy, dzięki oszczędnościom w opiece zdrowotnej, zmniejszeniu kosztów społecznych oraz zwiększonej wydajności.
Stan budownictwa komunalnego w Polsce
Zła jakość budynków w dużym stopniu dotyczy budownictwa komunalnego. Jak czytamy w barometrze, lokale komunalne stanowią w Polsce ok. 7% zasobu mieszkaniowego. Najczęściej są to budynki ponadczterdziestoletnie, często przedwojenne, w złym stanie technicznym, wymagające remontów, dużo starsze niż te, które są własnością prywatną. Tymczasem, życie w złych warunkach skutkuje bardzo często problemami społecznymi w obszarze zdrowotnym, edukacyjnym i zawodowym.
Ponadto, w wielu przypadkach pomimo remontów lokali kwestia ogrzewania i niskiej efektywności energetycznej budynków komunalnych pozostaje bez zmian. Przyczyn takiej sytuacji należy upatrywać w złym stanie zasobu mieszkań komunalnych w Polsce oraz wysokich kosztach jego użytkowania. Najczęstszym źródłem ciepła w nieefektywnych energetycznie mieszkaniach komunalnych w Polsce jest najdroższe z możliwych ogrzewanie elektryczne.
W „Barometrze zdrowych domów” pokazane zostały również inne bolączki mieszkalnictwa komunalnego, jak choćby niska dynamika remontów lokali komunalnych. Najczęściej związane jest to z faktem przerzucania na najemcę kosztów remontu przyznanego lokalu, pomimo spełniania przez niego najniższych kryteriów dochodowych. Brak kapitału potrzebnego do wykonania remontu sprawia, że osoby te zamieszkują w złych i niezdrowych warunkach. Kolejną sprawą jest brak programów, które edukowałyby lokatorów mieszkań komunalnych w zakresie oszczędzania energii, wody, ciepła w gospodarstwie domowym.
Tymczasem skala zadłużeń mieszkań komunalnych w Polsce jest alarmująca. Prawie 50% mieszkań w zasobie komunalnym jest zadłużonych. Najwięcej takich mieszkań jest w województwach śląskim i dolnośląskim, zaś najmniej w województwach na ścianie wschodniej oraz w świętokrzyskim i opolskim.
Nie tylko budownictwo komunalne
Warto przy tym podkreślić, że problem ubóstwa energetycznego dotyczy nie tylko lokatorów mieszkań komunalnych, lecz obejmuje coraz większe grono użytkowników energii w Polsce. Jak wynika z analiz zawartych w Barometrze 2017 blisko 9 mln Polaków nie jest w stanie ponosić kosztów ogrzewania swoich domów, tak aby zapewnić sobie komfort cieplny zimą, a ponad 6 mln zalega z rachunkami za energię.
– Potrzebne są skuteczne mechanizmy wsparcia i współpraca na rzecz poprawy stanu budownictwa mieszkaniowego w Polsce, w tym budynków zamieszkiwanych przez najuboższych. Przy czym do renowacji powinniśmy podchodzić w sposób kompleksowy, dzięki czemu poprawimy efektywność energetyczną budynków, która z pewnością wpłynie na obniżenie kosztów eksploatacji mieszkań, ale także na jakość życia i zdrowie mieszkańców – komentuje Jacek Siwiński, prezes VELUX Polska.
Ważne jest również zwiększenie dostępności renowacji w Polsce, co z pewnością wpłynie na jej tempo, które obecnie utrzymuje się na poziomie 1–2% rocznie.
– Aby zwiększyć tempo renowacji budynków mieszkalnych musimy obniżać bariery ekonomiczne dla właścicieli. Remont wiąże się ze znacznymi kosztami, ale lepiej jest przeprowadzić renowację bardziej kompleksowo z zastosowaniem dobrych i przystępnych cenowo materiałów, niż wymienić wyłącznie źródło ciepła czy zainwestować tylko w wymianę okien lub nie przeprowadzić jej wcale. Dlatego przepisy powinny umożliwiać zastosowanie podczas renowacji materiałów budowlanych o mniej wyśrubowanych właściwościach i bardziej dostępnych. Uwzględnienie takiego podejścia w przepisach mogłoby wpłynąć na zwiększenie tempa renowacji, a tym samym na jakość powietrza, zdrowie i jakość życia. Naszym pomysłem chcemy zainteresować resort odpowiedzialny w rządzie za budownictwo – zapowiada Jacek Siwiński.
RenovActive, czyli przykład renowacji niskobudżetowej
Renowacja, która poprawi efektywność energetyczną, komfort i zdrowie, nie musi być zbyt kosztowna. Aby to udowodnić, w 2016 r. Grupa VELUX zakończyła projekt „RenovActive”. Przeistoczyła nienadający się do zamieszkania budynek na przedmieściach Brukseli w Belgii w jasną, zdrową i energooszczędną nieruchomość.
Projekt musiał zostać zrealizowany w ramach standardowego budżetu wyznaczonego przez lokalne przedsiębiorstwo budownictwa socjalnego na renowację tego typu budynków. Aby budynek służył za wzór renowacji dla innych podobnych budynków w dzielnicy, opracowano różne znormalizowane elementy renowacyjne, w tym:
- więcej światła dziennego i naturalny przepływ powietrza przez dom za pomocą centralnej klatki schodowej oraz okien dachowych;
- poprawa skorupy i izolacji budynku;
- zwiększenie powierzchni mieszkalnej poprzez przebudowę poddasza i rozbudowę budynku.
Wprowadzone zmiany okazały się skuteczne i cały czas są monitorowane. Przede wszystkim nastąpiła poprawa stanu zdrowia mieszkańców, którzy przestali narzekać na jakość snu, chorowali przez mniej dni w roku i zmniejszyło się ich zapotrzebowanie na leki. Ponadto, dzięki zastosowaniu regulowanej wentylacji naturalnej, poprawiła się jakość powietrza.
W oparciu o sukces tego projektu, firma zajmująca się budownictwem socjalnym, będąca właścicielem domu, zdecydowała się na renowację kolejnych 86 domów zgodnie z koncepcją RenovActive.
Raport dostępny na www.velux.pl/zdrowedomy
Czytaj też: Domy o pozytywnym bilansie energetycznym w Lunéville
