Rok 2021 był bardzo burzliwy dla całej branży fotowoltaicznej, a wszystko za sprawą zapowiedzianych przez rząd zmian w ustawie o odnawialnych źródłach energii i likwidacji funkcjonującego od 2016 r. systemu opustów. Pomimo wyraźnego sprzeciwu wielu specjalistów nowelizacja szybko została przegłosowana i od 1 kwietnia funkcjonuje w naszym kraju nowy system rozliczeń – net-billing.
Nowy system rozliczeń zacznie obowiązywać w Polsce od 1 kwietnia 2022 r. Zastąpi funkcjonujący dotychczas sposób rozliczania energii oparty na net-meteringu. Ci, którym uda się założyć instalacje PV i złożyć poprawnie wypełniony wniosek do operatora systemu dystrybucyjnego (OSD) do 31 marca, będą rozliczani jeszcze według starych zasad.
Net-billing nastawiony jest w większym stopniu na samokonsumpcję energii i to w tym kierunku będą musieli iść przyszli prosumenci. Fot. stock.adobe.com/Kalyakan
Net-billing
System net-meteringu (opustów) z założenia był prosty i pozwalał w łatwy oraz w miarę precyzyjny sposób rozliczyć wyprodukowaną przez prosumenta energię. Ta część energii, która nie została wykorzystana przez użytkownika na potrzeby własne, była wysyłana do sieci elektroenergetycznej. I tu w zależności od wielkości posiadanej instalacji PV mógł on odebrać 80% (mikroinstalacje do 10 kWp, współczynnik opustu 1:0,8) lub 70% (mikroinstalacje od 10 do 50 kWp, współczynnik opustu 1:0,7) przesłanej energii. Na odbiór nadwyżek miał rok, po tym czasie przepadały one na rzecz OSD.
Net-billing to system, w którym prosumenci będą się rozliczali w oparciu zakup i sprzedaż energii. Rozliczenia będą się jednak odbywały w złotówkach, a zatem dotyczyć będą wartości (PLN), a nie ilości energii (kWh). Przyjętą ceną sprzedaży jest tzw. cena rynku dnia następnego, natomiast zakupu – cena według aktualnej taryfy operatora. W przypadku zakupu energii należy również doliczyć koszty dystrybucyjne, opłatę OZE i kogeneracyjną oraz akcyzę i VAT. Kupowana i sprzedawana energia będzie się bilansować na depozycie prosumenckim. Nadwyżkę z danego miesiąca można wykorzystać w ciągu roku, następnie użytkownik odbiera nadpłatę. Wysokość nadpłaty zwracanej przez sprzedawcę nie może przekroczyć 20% wartości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci. Oznacza to, że jeżeli na naszym koncie depozytowym po 12 miesiącach zostaną środki, to dostaniemy tylko 1/5 tej sumy.
W systemie net-billingu istotnych jest również kilka terminów. Od 1 kwietnia do 30 czerwca 2022 r. nowi użytkownicy rozliczani będą na dotychczasowych zasadach (ale tylko na okres przejściowy do końca czerwca). Do 1 lipca 2024 r. cena energii elektrycznej wprowadzonej przez prosumenta do sieci będzie wyznaczana jako cena rynkowa miesięczna, natomiast po tym terminie – jako cena godzinowa (z założeniem konieczności wyłączania instalacji przy ujemnych cenach na rynku).
Wprowadzane zmiany budzą wiele obaw wśród specjalistów zajmujących się branżą fotowoltaiczną. Największe z nich to trudności w obliczeniach rentowności instalacji PV, zahamowanie rynku oraz spadek zatrudnienia w branży (która jest dość potężna – szacuje się, że pracę w sektorze może mieć blisko 100 tys. osób).
Polecamy:
Bariery rozwoju odnawialnych źródeł energii
Pożary paneli fotowoltaicznych – przyczyny, zapobieganie
Rynek fotowoltaiki w Polsce 2021. RAPORT
Sprawdź: Produkty budowlane
Prosument zbiorowy oraz prosument ustawowy
Nowelizacja ustawy wprowadziła również dwa nowe pojęcia, o których wprawdzie w branży rozmawiano już od dłuższego czasu, jednak do tej pory nie było to uregulowane. Pierwsze z nich to prosument zbiorowy. Według oficjalnego zapisu jest to „odbiorca końcowy wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w mikroinstalacji lub małej instalacji przyłączonej do sieci elektroenergetycznej za pośrednictwem wewnętrznej instalacji elektrycznej budynku wielolokalowego”. Planowana data wejścia w życie przepisów dotyczących prosumenta zbiorowego to 1 kwietnia 2022 r. Oznacza to, że od tego terminu instalacje fotowoltaiczne będą mogły być zakładane i rozliczane w budynkach wielorodzinnych, a ich mieszkańcy staną się prosumentami. Do tej pory tego typu rozwiązania mogły być stosowane w budownictwie wielorodzinnym, ale rozliczeniu podlegała tylko energia zużywana do oświetlania części wspólnych budynku. Kolejnym ważnym terminem jest tzw. prosument wirtualny, czyli „odbiorca końcowy wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w instalacji odnawialnego źródła energii przyłączonej do sieci w innym miejscu niż miejsce dostarczania energii elektrycznej do tego odbiorcy”. Zapis ten z kolei oznacza, że energię będzie można wytworzyć w innym miejscu, niż jest zlokalizowany jej odbiór. To rozwiązanie ma wejść w życie dopiero 2 lipca 2024 r.
W dalszej części artykułu:
System net-billing a rentowność instalacji fotowoltaicznej
Problem pracy falowników w systemie elektroenergetycznym
Sposoby wykorzystania wyprodukowanej energii
Fotowoltaika a magazyn energii
Dotacje na systemy energii odnawialnej w roku 2022
mgr inż. Kamil Parfianowicz
Politechnika Rzeszowska, Wydział Elektrotechniki i Informatyki
Zobacz też:
Mikroinstalacje PV montowane na gruncie
Wpływ usytuowania oraz warunków środowiskowych na moc uzyskiwaną z instalacji fotowoltaicznej
