Europejskie dokumenty oceny EAD dla ETICS

Ocieplenia budynków to prężnie działający i rozwinięty rynek zarówno w Polsce, jak i w Europie. Na przestrzeni kilkudziesięciu lat powstało wiele stowarzyszeń zrzeszających producentów poszczególnych wyrobów wchodzących w skład zestawów do wykonywania ociepleń ścian zewnętrznych budynków, jak również systemów ociepleń – Stowarzyszenie na rzecz Systemów Ociepleń (SSO), Polskie Stowarzyszenie Producentów Styropianu (PSPS), Stowarzyszenie Producentów Wełny Mineralnej – Szklanej i Skalnej (MIWO) – czy European Association for External Thermal Insulation Composite Systems (EAE).

fot. stock.adobe / Patryk Kosmider

Powstało także wiele instrukcji, przewodników i wytycznych dotyczących wykonywania ociepleń ścian zewnętrznych budynków, np. znowelizowane w 2019 r. „Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych” Instytutu Techniki Budowlanej, część C, zeszyt 8, czy „Wytyczne ETICS. Warunki techniczne wykonawstwa, oceny i odbioru robót elewacyjnych z zastosowaniem ETICS” opracowane przez Stowarzyszenie na rzecz Systemów Ociepleń. Wprowadzanie wyrobów budowlanych do obrotu na rynku europejskim jest uregulowane przez CPR (Construction Products Regulation) – rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 [3], ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG. W myśl tego rozporządzenia przed wprowadzeniem wyrobu budowlanego do obrotu jego producent jest zobowiązany sporządzać dla wyrobu deklarację właściwości użytkowych, w której powinien deklarować właściwości użytkowe wyrobu zgodnie z właściwą specyfikacją techniczną, czyli:

• europejską oceną techniczną (European Technical Assessment – ETA) wydaną przez jednostkę oceny technicznej (JOT) zrzeszoną w Europejskiej Organizacji ds. Oceny Technicznej (EOTA) lub
• zharmonizowaną normą wyrobu opracowaną przez Europejski Komitet Normalizacyjny (Comite Europeen de Normalisation – CEN) na podstawie mandatu.

Europejskie oceny techniczne (ETA) są dokumentami wydawanymi dla wyrobów innowacyjnych, dla których nie zostały opracowane europejskie normy zharmonizowane. Jednostki oceny technicznej (JOT) uczestniczą w opracowywaniu zharmonizowanych specyfikacji technicznych EOTA, nazywanych obecnie europejskimi dokumentami oceny (European Assessment Document – EAD), będących podstawą do opracowania ETA. Prace nad dokumentami oceny prowadzi się na podstawie procedury określonej w załączniku II do CPR, we współpracy z Komisją Europejską. Do 1 lipca 2013 r. zgodnie z przepisami dyrektywy CPD (dyrektywa Rady 89/106/EWG, zastąpiona przez rozporządzenie [3]) były opracowywane wytyczne EOTA do europejskich aprobat technicznych – ETAG. Wydane wytyczne ETAG mogą być obecnie stosowane jako europejskie dokumenty oceny, jednak sukcesywnie są przekształcane w EAD. Rejestr wydanych europejskich dokumentów oceny znajduje się na stronie internetowej EOTA.

Rys. 1. Ścieżki wprowadzania wyrobów budowlanych na rynek UE

Ocieplenia ścian zewnętrznych budynków nazywane są ETICS, co jest skrótem od angielskiej nazwy External Thermal Insulation Composite System. Systemy te są wyrobami innowacyjnymi, na które nie została dotychczas wydana europejska norma zharmonizowana. Ocena przydatności ETICS do stosowania prowadzona jest na drodze europejskiej lub krajowej oceny technicznej. Podstawową specyfikacją techniczną obowiązującą w przypadku systemów ETICS jest obecnie ETAG 004 – External thermal insulation composite systems (ETICS) with renderings (złożone systemy izolacji cieplnej (ETICS) z wyprawami tynkarskimi). Od momentu zatwierdzenia pierwszej wersji wytycznych ETAG 004 w 2000 r. nastąpił duży rozwój asortymentu chemii budowlanej oraz technologii produkcji. Skutkuje to wprowadzaniem na rynek zestawów do ociepleń budynków wykraczających poza zakres ETAG 004, np. zestawów z płytkami ceramicznymi lub kamiennymi, zestawów stosowanych na podłożach drewnianych lub drewnopochodnych czy zestawów do wykonywania dociepleń, czyli drugiej warstwy ocieplenia, w przypadku gdy istniejące ocieplenie nie spełnia wymagań cieplnych lub gdy ze względu na stan techniczny wymaga renowacji (tzw. ocieplenie – na – ocieplenie).

Polecamy: Systemy ETICS w warunkach zimowych

Rys. 2. Europejskie dokumenty oceny (EAD)

Dla nowych rozwiązań ociepleń ścian zewnętrznych budynków EOTA opracowała nowe dokumenty oceny:

• 040089-00-0404 (czerwiec 2016 r.) ETICS with renderings for the use on timber frame buildings (złożone systemy izolacji cieplnej z wyprawami tynkarskimi do stosowania w drewnianych budynkach szkieletowych);
• 040287-00-0404 (czerwiec 2017 r.) Kits for external thermal insulation composite system (ETICS) with panels as thermal insulation product and discontinuous claddings as exterior skin (zestawy do wykonywania złożonych systemów izolacji cieplnej (ETICS), z izolacją cieplną w postaci płyt i warstwą zewnętrzną w postaci nieciągłych okładzin ściennych);
• 040427-00-0404 (lipiec 2018 r.) Kits for external thermal insulation composite system (ETICS) with mortar as thermal insulation product and renderings and discontinuous claddings as exterior skin (zestawy do wykonywania złożonych systemów izolacji cieplnej (ETICS) z zaprawą jako izolacją cieplną i warstwą zewnętrzną w postaci wypraw tynkarskich i nieciągłych okładzin ściennych);
• 040465-00-0404 ETICS with renderings on mono-layer or multi-layer wall made of timber (ETICS w wyprawami tynkarskimi na jedno- i wielowarstwowych ścianach drewnianych).

W trakcie opracowania są dokumenty oceny:

• 040083-00-0404 (zastąpi ETAG 004) External thermal insulation composite systems (ETICS) with renderings (złożone systemy izolacji cieplnej (ETICS) z wyprawami tynkarskimi);
• 040083-01-0404 (zastąpi wersję EAD 040083-00-0404) External thermal insulation composite systems (ETICS) with renderings (złożone systemy izolacji cieplnej (ETICS) z wyprawami tynkarskimi).

W przypadku europejskich dokumentów oceny EAD zastępujących zatwierdzone przed 1 lipca 2013 r. wytyczne ETAG należy przyjmować, że wersja EAD xxxx-00-yyyy nie wprowadza zmian merytorycznych w stosunku do ETAG. Dopiero w wersji EAD xxxx-01-yyyy mogą się pojawić zmiany merytoryczne – np. zmienione metody badawcze, zmiana zakresu/przedmiotu EAD, zmiana zakresu stosowania wyrobu/zestawu.
W opracowaniu jest także projekt normy prEN 17237 Thermal insulation products for buildings – External thermal insulation composite systems with renders (ETICS) – Specification, której opublikowania można się spodziewać najprawdopodobniej najwcześniej w 2021 r. Pojawienie się normy zharmonizowanej nie oznacza zaprzestania wydawania europejskich ocen technicznych na zestawy ETICS. Wszystkie zestawy wykraczające poza zakres normy będą nadal wprowadzane do obrotu na podstawie ETA.
Duża liczba dokumentów EAD może prowadzić do konsternacji, jednak nie ma w tym tajemnic. Każdy zestaw ma podobne elementy, takie jak np. zaprawy klejące czy siatki z włókna szklanego. Zmianom mogą jednak podlegać rodzaje podłoża, rodzaj i sposób mocowania materiału izolacyjnego czy rodzaj warstwy wykończeniowej.

Rys. 3. Wprowadzanie ETICS do obrotu po opublikowaniu normy prEN 17237

Jak widać z przedstawionego zestawienia, ETAG 004 zostanie wkrótce zastąpiony przez EAD 040083-00-0404.

Zakres dokumentu się nie zmieni, ale już wiadomo, że zostaną w nim wprowadzone dwie istotne zmiany:

• pojawi się nowy załącznik (informacyjny) dotyczący rozprzestrzeniania ognia przez ściany zewnętrzne od strony zewnętrznej oraz
• zostanie dodana nowa właściwość użytkowa – podatność (skłonność) wyrobów termoizolacyjnych na przechodzenie w proces ciągłego tlenia, według normy EN 16733:2016 i aneksu E do EAD 040083-00-0404.

Podatność wyrobu izolacyjnego na przechodzenie w proces ciągłego tlenia jest określana wyłącznie dla zestawów z wełną mineralną (MW), wełną drzewną (WW), korkiem, włóknami drzewnymi (WF) oraz włóknami zwierzęcymi lub roślinnymi jako materiałem termoizolacyjnym. Inne materiały termoizolacyjne są traktowane jako niewykazujące podatności na przechodzenie w proces ciągłego tlenia. Badaniu poddaje się materiał termoizolacyjny, natomiast uzyskane wyniki są przenoszone na cały zestaw (ETICS):

• jeżeli wyrób izolacyjny nie wykazuje podatności na przechodzenie w proces ciągłego tlenia (NoS), to przyjmuje się, że ETICS nie wykazuje podatności na przechodzenie w proces ciągłego tlenia;
• jeżeli wyrób izolacyjny wykazuje podatność na przechodzenie w proces ciągłego tlenia (S), to przyjmuje się, że ETICS wykazuje podatność na przechodzenie w proces ciągłego tlenia;
• w przypadku gdy ocena podatności na przechodzenie w proces ciągłego tlenia wyrobu izolacyjnego nie jest możliwa (ANP), przyjmujemy, że ocena podatności ETICS na przechodzenie w proces ciągłego tlenia nie jest możliwa.

Na przełomie 2019 i 2020 r. rozpoczną się prace nad projektem EAD 04008301-0404, w którym mogą zostać wprowadzone zmiany na podstawie projektu normy dotyczącej ETICS prEN 17237:2018. Prawdopodobne zmiany mogą dotyczyć zwiększenia minimalnej powierzchni klejenia materiału termoizolacyjnego, badania cykli hydrotermicznych (wprowadzenie badania według projektu normy prEN 17237:2018), wprowadzenia badania przemieszczenia na krawędzi (displacement test) w przypadku ETICS z materiałem izolacyjnym o dużej grubości oraz zmiana metody badania odporności na obciążenie wiatrem (uwzględnienie projektu normy prEN 17237:2018).
Z nowym badaniem odporności na obciążenie krytyczne (dead load) spotykamy się również w EAD 040278-00-0404, dotyczącym złożonych zestawów do ociepleń ścian zewnętrznych budynków z izolacją cieplną w postaci płyt i warstwą zewnętrzną w postaci nieciągłych okładzin ściennych – płytek ceramicznych według normy EN 14411:2016, płyt kamiennych według normy EN 1469:2015 i konglomeratów według normy EN 15286:2013. Badanie ma na celu określenie średnich przemieszczeń i różnicy przemieszczeń ocieplenia przy zadanym obciążeniu. Pojawiły się już pierwsze europejskie oceny techniczne uwzględniające tę właściwość użytkową.

Polecamy: Mechaniczne mocowanie systemów ocieplania ścian ETICS
W EAD 040089-00-0404, dotyczącym złożonych systemów izolacji cieplnej z wyprawami tynkarskimi do stosowania w drewnianych budynkach szkieletowych, do asortymentu wyrobów została wprowadzona warstwa zbrojona z zaprawą z rozproszonymi włóknami wzmacniającymi, aczkolwiek nie zostało doprecyzowane, z jakiego materiału mogą się składać.

W zakresie wyrobów związanych z ETICS zostały wydane m.in. EAD:

• 040016-00-0404 – Glass fibre mesh for reinforcement of cement based renderings (siatka z włókna szklanego do stosowania jako materiał zbrojący zaprawy na bazie cementu);
• 330196-01-0604 (zastępuje ETAG 014) – Plastic anchors made of virgi nor non-virgin material for fixing of external thermal insulation composite systems with rendering (łączniki tworzywowe do mocowania warstwy izolacyjnej ociepleń ścian zewnętrznych (ETICS), wykonane z materiału pierwotnego lub wtórnego);
• 330192-00-0604 – Screw anchors for fixing of external thermal insulation composite systems with rendering (łączniki wkręcane do mocowania warstwy izolacyjnej ociepleń ścian zewnętrznych – ETICS);
• 330965-00-0601 – Powder actuated fastener for the fixing of ETICS in concrete (łączniki osadzane dynamicznie do mocowania systemów ETICS w podłożu betonowym).

Zmiany w sektorze budowlanym, podążającym w kierunku zrównoważonego rozwoju, minimalizującego negatywne oddziaływanie na środowisko naturalne, wymagają ustalenia nowych wymagań dla budynków i wyrobów budowlanych. Ograniczenie zużycia energii przez budynki, stosowanie coraz grubszych izolacji ścian zewnętrznych budynków, wymagania dotyczące zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych (przyjazne dla środowiska trwałe surowce i innowacyjne materiały, recykling obiektów budowlanych i materiałów), określanie wartości oddziaływań środowiskowych wyrobów, coraz większa liczba „zielonych budynków” zmuszają producentów do określenia nowych potrzeb w zakresie oceny wyrobów. Przejawem konkurencyjności stają się dobrowolnie stosowane znaki ekologiczne i certyfikaty, takie jak BREEAM i LEED. Zmiany te będą miały bezpośrednie odzwierciedlenie w ocenie zestawów wyrobów do ociepleń budynków, a co za tym idzie w nowych europejskich dokumentach oceny.

Literatura

1. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych, część C, zeszyt 8, Instytut Techniki Budowlanej, Warszawa 2019.
2. Wytyczne ETICS. Warunki techniczne wykonawstwa, oceny i odbioru robót elewacyjnych z zastosowaniem ETICS, Stowarzyszenie na rzecz Systemów Ociepleń, wydanie 3/2015.
3. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r., ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG, Dz.U. UE z 4 kwietnia 2011 r., seria L 88, s. 5, z późniejszymi zmianami.
4. Pełne teksty EAD dostępne na stronie internetowej EOTA: www.eota.eu

mgr inż. Justyna Beczkowicz – Instytut Techniki Budowlanej, Zakład Oceny Technicznej

Czytaj też: Między wełną a styropianem