Dawna hala targowa stanie się częcią siedziby jednej z najważniejszych instytucji Unii Europejskiej.
Od momentu powołania wspólnej waluty dla krajów Unii Europejskiej, głównym ośrodkiem dbającym o stabilność euro i jego siłę nabywczą jest Europejski Bank Centralny (EBC). Do tej pory mieszczący się w trzech budynkach we Frankfurcie nad Menem, EBC szykuje się do zmiany swojej lokalizacji na jeden, nowoczesny budynek biurowy.
Fot. 1 Budynek EBC
Fot. archiwum firmy Doka
Początkowe etapy
Pomimo że prace na placu budowy rozpoczęły się w 2008 r., sama inwestycja była planowana już od roku 2001. Jednak przy tak ogromnym i prestiżowym przedsięwzięciu poszukiwanie odpowiedniej lokalizacji oraz faza wstępna i projektowanie konstrukcji zaczynają się nawet kilka lat wcześniej.
W końcu zdecydowano o zakupie działki nad samą rzeką wraz ze znajdującą się na niej halą targową Grossmarkthalle.Ze względu na wiek hali i jej walory zabytkowe (w 1972 r. hala zyskała status pomnika kultury), konserwator zabytków nie zezwolił na jej wyburzenie.
Fot. 2 Przebudowa starej części
Fot. Robert Metach/EBC
W 2004 r. rozstrzygnięto konkurs na projekt architektoniczny. Wygrała koncepcja przedstawiona przez wiedeńskie biuro projektowe COOP HIMMELB(L)AU. Projekt składa się z trzech elementów dawnej hali wraz z nowym zagospodarowaniem wnętrza, dwóch wież połączonych atrium oraz budynku wejściowego łączącego wizualnie halę z wieżami.
Rozmiary przedsięwzięcia
Funkcjonalność i trwałość konstrukcji były kluczowymi elementami uwzględnionymi podczas projektowania budynków. Innym ważnym kryterium było zachowanie dużych przestrzeni, tak aby zapewnić stworzenie powierzchni, która będzie spełniała wiele funkcji, a przede wszystkim zapewni odpowiednie miejsca do pracy zarówno indywidualnej, jak i zespołowej.
Sama budowla zaskakuje liczbami: 185 tys. m2 powierzchni całkowitej i 120 tys. m2 – użytkowej, z czego jeden poziom w budynku biurowym zajmuje powierzchnię 700–1200 m2. Wysokość kondygnacji w wieżach waha się od 3,90 m na parterze, przez 3,70 m na poziomach 1–38, aż do 4,44 m na najwyższych piętrach.
Zaawansowanie oraz złożoność struktury i konstrukcji wymagały, aby generalnym wykonawcą inwestycji została firma z odpowiednim doświadczeniem. Wybrano firmę Ed. Züblin AG. Biorąc pod uwagę fakt, że cała konstrukcja opiera się na żelbetowym szkielecie oraz to, że prawie każda kondygnacja wież ma inny obrys w planie, firma deskowaniowa brała udział w planowaniu już na etapie projektu architektonicznego i konstrukcyjnego.Firma Doka, poczynając od etapu przetargu, pomagała w planowaniu optymalnych rozwiązań szalunkowych dla całej inwestycji i została wybrana na głównego dostawcę deskowań.
Fot. 3 Urządzenie do przestawiania stolików stropowych DoKart
Fot. archiwum firmy Doka
Fot. 4 Winda TLS
Fot. archiwum firmy Doka
Gdzie przeszłość łączy się z przyszłością
Prace budowlane rozpoczęły się od uporządkowania placu budowy, prac rozbiórkowych w Grossmarkthalle oraz przystosowania fundamentów starej hali do utrzymania nowej konstrukcji.
Hala targowa została wybudowana w latach 1926–28 według projektu prof. Martina Elsaessera. W tamtych czasach była największą na świecie tego rodzaju żelbetową konstrukcją bezpodporową. Renowacja hali zakłada pozostawienie bryły zewnętrznej wraz z odtworzeniem elewacji, zgodnie z wytycznymi konserwatora zabytków. We wnętrzu hali powstanie zupełnie nowa powierzchnia użytkowa,w której będą się mieściły sale konferencyjne, centrum dla odwiedzających, restauracje oraz centrum prasowe. Wszystkie te elementy będą się znajdowały w indywidualnych wewnętrznych budynkach (według koncepcji zwanej budynek-w-budynku) zaprojektowanych jako wzmocniona struktura żelbetowa. W obiekcie znajdzie się również piwnica wykonana w technologii wodoszczelnej wanny, w której będzie mieścić się archiwum oraz pomieszczenia techniczne.
Do zagospodarowania wnętrza hali użyto systemów deskowań ściennych Frami Xlife i Framax Xlife oraz dwóch rodzajów systemów stropowych – dźwigarowego Dokaflex oraz panelowego Dokadek 30. Jest to pierwsze zastosowanie ręcznego systemu deskowań panelowych Doka na budowie.
Pomiędzy halą a wysokościowcem dodano nową bryłę w postaci łącznika, ma on przeciąć Grossmarkthalle i połączyć ją z wieżami, a jednocześnie wyraźnie zaznaczy północne wejście do obiektu.
Projekt wież opiera się na żelbetowej konstrukcji szkieletowej.Same wieże różnią się od siebie wysokością: północna będzie miała 45 pięter (185 m wysokości), południowa zaś – 43 piętra (165 m wysokości). Pomiędzy wieżami zostały zaprojektowane stalowe wiązary, które razem z platformami komunikacyjnymi łączą wysokościowce ze sobą na 14 poziomach. Przymocowane do punktów węzłowych na płytach łącznikowych mają za zadanie zapewnić statyczną jedność konstrukcji. Kratownice docierają na plac budowy w częściach, dopiero w atrium są spawane i podnoszone do swojego miejsca przeznaczenia.
Fot. 5 EZB na tle centrum Frankfurtu
Fot. Markus Pillhofer/EBC
Prace budowlane
W 2010 r., podczas prac rozbiórkowych w hali, były prowadzone również prace fundamentowe pod wieże oraz budowa podziemnego parkingu przy wysokościowcu od strony zachodniej, mieszczącego ok. 600 samochodów. Płyta fundamentowa dwóch wież będzie musiała przenosić bardzo duże obciążenia. Istotnym aspektem jest też bliskość rzeki. Dlatego zdecydowano się na wylanie jednej płyty fundamentowej pod obiema wieżami. Płyta o trzymetrowej grubości zawiera w sobie aż 4200 t zbrojenia.Wylewanie tak dużych powierzchni betonowych wymagało podzielenia pracy na segmenty.
Biorąc pod uwagę zmieniający się kąt nachylenia wież, zastosowano kilka systemów deskowań.Do poziomu 04, gdzie trzon budynku wznosi się pionowo do góry, użyto do deskowania platform SCP, które umożliwiają wylewanie stropów i ścian w jednym etapie. Od kondygnacji 05 trzony wraz z szachtami windowymi i instalacji technicznych wyprzedzały konstrukcję stropów o ok. 3 poziomy. Trzon wieży północnej wspina się dzięki deskowaniu samoprzestawnemu SKE 100 zarówno na kondygnacjach pionowych, jak i nachylonych pod kątem.
Fot. 6 Osłona wiatrowa XClimb Xbright
Fot. archiwum firmy Doka
Standardy bezpieczeństwa
W lipcu 2011 r. konstrukcja żelbetowa wież wybiła się powyżej poziomu hali. Obie wieże rosły w tym samym tempie – jednej kondygnacji tygodniowo. Od poziomu czwartego oba budynki otoczono osłonami wiatrowymiXclimb 60 z panelami Xbright. Umożliwiają one wykonywanie prac ciesielskich oraz zbrojarskich podczas złej pogody i wiatrów do 140 km/h, bez wystawiania na ryzyko życia pracowników, nawet na znacznych wysokościach. To nowatorskie rozwiązanie jest w pełni dzierżawioną osłoną z profilami wielkowymiarowymi, w przypadku budowy EBC – 12,0 x 5,0–8,0 m, wypełnionymi wielowarstwowymi żółtymi panelami z poliwęglanu. Częste zmiany obrysu pięter były powodem zaprojektowania 34 różnych wariantów osłony.
Stoliki na budowie
Stropy poszczególnych kondygnacji wylewane są na stolikach stropowych Dokamatic, które umożliwiają szybkie deskowanie dużych powierzchni. Kolejnym ułatwieniem i przyspieszeniem procesu deskowania jest zastosowanie platform TLS do przenoszenia stolików z jednego poziomu na drugi bez użycia dźwigu. Również i tutaj zostało zastosowane innowacyjne rozwiązanie. Po raz pierwszy windy TLS obsługują aż cztery kondygnacje i są w stanie wspinać się pod kątem.
Metal, cegła i szkło…
Charakterystyczną cechą wykończenia nowej siedziby EBC jest odrestaurowana elewacja Grossmarkthalle z cegły klinkierowej, wypełniona jasną fugą w poziomie i ciemną w pionie. Wieże wraz z atrium będą tworzyły jednolitą szklaną bryłę. Elewacja z ciepłochłonnego, przeciwsłonecznego szkła jest energooszczędnym rozwiązaniem zapewniającym wentylację pomieszczeń poprzez pionowe szczeliny. Przezroczyste atrium nadaje konstrukcji lekkości. Budynek łącznika przecinający halę pod kątem jest nowoczesnym, szklanym elementem z metalową konstrukcją.
Całość prac elewacyjnych i wykończeniowych według harmonogramu zostanie wykonana do końca 2013 r. Budynek będzie oddany do użytkowania z początkiem 2014 r.
Nowy budynek, nowa tożsamość
Powstający we Frankfurcie budynek Europejskiego Banku Centralnego jest z pewnością bardzo nowoczesnym i ambitnym projektem. Złożoność konstrukcji, innowacyjne rozwiązania oraz prestiż inwestycji wymagają, aby w proces budowlany zostali zaangażowani najlepsi specjaliści z każdej dziedziny. Obiekt uwzględnia najnowsze trendy oraz aspekty ekonomiczne, ekologiczne, a także społeczne, ujęte w relacji do przyszłych kosztów eksploatacji i zużycia energii.
mgr inż. Justyna Beczkowicz
