Ekrany akustyczne – regulacje prawne i stosowane rozwiązania – cz. I

Szacuje się, że tylko w Europie ponad połowa populacji jest narażona na ekspozycję hałasu na poziomie zagrażającym życiu i zdrowiu [1]. Jednym z głównych źródeł zanieczyszczenia środowiska naturalnego hałasem, przede wszystkim na terenach miejskich [2], jest transport. Przez pojęcie „hałas komunikacyjny” rozumie się dźwięki powietrzne o natężeniach mających negatywny wpływ na zdrowie ludzi i zwierząt. Istotne jest, aby poziom tego hałasu nie przekraczał pewnych wartości dopuszczalnych [3], dlatego stosuje się osłony przeciwdźwiękowe – naturalne lub sztuczne przeszkody ograniczające rozprzestrzenianie się dźwięków powietrznych w przestrzeni wokół tras komunikacyjnych.

Hałas komunikacyjny – regulacje prawne

Zagadnienie występowania hałasu w środowisku naturalnym jest w Polsce poruszone w  kilkudziesięciu aktach prawnych. Najważniejszym z nich jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska(Dz.U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.). Jest to podstawowy akt prawny dotyczącym problematyki ochrony środowiska w zakresie zagrożenia hałasem. Jednym z głównych celów ustawy – Prawo ochrony środowiska było wprowadzenie do polskiego prawa przepisów zapewniających wdrożenie wielu rozwiązań funkcjonujących w ramach systemu prawa ochrony środowiska Unii Europejskiej. Ustawa ta określa zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzględnieniem wymagań zrównoważonego rozwoju, a w szczególności [4]:

-zasady ustalania:

  – warunków ochrony zasobów środowiska,

  – warunków wprowadzania substancji lub energii do środowiska,

  – kosztów korzystania ze środowiska;

– udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie;

– udział społeczeństwa w postępowaniu w sprawie ochrony środowiska;

-obowiązki organów administracji;

-odpowiedzialność i sankcje.

W konsekwencji powstania tej ustawy zostało opublikowanych wiele rozporządzeń szczegółowo regulujących poszczególne aspekty ochrony środowiska przed hałasem komunikacyjnym. Niżej zostaną podane najważniejsze.

Fot. K. Wiśniewska

Rozporządzenie Ministra Środowiskaz dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku(Dz.U. z 2007 r. Nr 120, poz. 826) określające zróżnicowane dopuszczalne poziomy hałasu. W tym rozporządzeniu zostały określone dopuszczalne wartości hałasu w zależności od rodzaju obiektu, pory dnia i rodzaju terenu – maksymalne wartości w odniesieniu do pomiarów z jednej doby zaprezentowane są w tab. 1. W tym samym rozporządzeniu podano także wartości dopuszczalne do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem. Każdy kraj w Europie ma własne wartości dopuszczalne i inny stosunek do zagadnień ochrony przed hałasem regulowane przepisami krajowymi, jednak podejście polegające na uzależnieniu wartości dopuszczalnych hałasu od funkcji terenu stosowane w Polsce należy do najpopularniejszych w Europie.

Rozporządzenie Ministra Środowiskaz dnia 4 czerwca 2007 r. w sprawie ustalania wartości wskaźnika hałasu LDWN (Dz.U. z 2007 r. Nr 106, poz. 729) i jego późniejsza wersja z dnia 10 listopada 2010 r. rozporządzenie określające sposób pomiaru wskaźnika hałasu L_DWN  oznaczającego długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB), wyznaczony w ciągu wszystkich dób w roku, z uwzględnieniem pory dnia (rozumianej jako przedział czasu od godz. 6.00 do godz. 18.00), pory wieczoru (rozumianej jako przedział czasu od godz. 18.00 do godz. 22.00) oraz pory nocy (rozumianej jako przedział czasu od godz. 22.00 do godz. 6.00).

Rozporządzenie Rady Ministrówz dnia 29 września 2001 r. w sprawie wysokości jednostkowych stawek kar za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu(Dz.U. z 2001 r. Nr 120, poz. 1285). Obecnie za przekroczenie obowiązujących norm dotyczących dopuszczalnego poziomu hałasu nakłada się kary według stawek ustalonych w obwieszczeniu Ministra Środowiska z dnia 16 września 2011 r. w sprawie stawek kar za przekroczenie warunków ścieków do wód lub do ziemi oraz za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu na rok 2012 [5, 6].

Tab. 1 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu będącego skutkiem startów, lądowań i przelotów statków powietrznych oraz powodowanego przez linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LAeq D i LAeq N.

(Wskaźniki te mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska w odniesieniu do jednej doby)

Źródło: [3]

Do istotnych aktów prawnych wypływających z ustawy – Prawo ochrony środowiska zaliczymy także rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 stycznia 2003 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją dróg, linii kolejowych, linii tramwajowych, lotnisk oraz portów, które powinny być przekazywane właściwym organom ochrony środowiska, oraz terminów i sposobów ich prezentacji oraz rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 25 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących rejestru zawierającego informacje o stanie akustycznym środowiska.Rozporządzenie to określa m.in.:

– rodzaje wyników pomiarów, badań i analiz podlegających rejestracji;

– układ rejestru zawierającego informacje o stanie akustycznym środowiska;

– formę rejestracji wyników pomiarów, badań i analiz.

Rejestr powinien zawierać informacje o stanie akustycznym środowiska i powinien być przeprowadzany przez wojewódzki inspektorat ochrony środowiska na podstawie pomiarów, badań i analiz wykonywanych w ramach państwowego monitoringu środowiska. Informacje z rejestru Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska do dnia  31 marca każdego roku powinien przekazywać Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska [7].

Tab. 2 Jednostkowe stawki kar za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu

Źródło: [6]

Regulacje międzynarodowe

Przepisy krajowe zostały wprowadzone w dużej mierze w celu spełniania wytycznych ustanowionych przez Komisję Europejską dla wszystkich członków UE. Potrzeba aktywnego zwalczania hałasu po raz pierwszy została wyraźnie podkreślona w Zielonej Księdze (Green Paper) w 1996 r. W konsekwencji powstania tego dokumentu powstała dyrektywa 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady [8]. Jej celem było ustanowienie wspólnych zasad unikania, zapobiegania oraz zmniejszania szkodliwych skutków nadmiernej ekspozycji na hałas. W myśl przyjętego dokumentu do najważniejszych celów w zakresie redukcji hałasu zalicza się m.in. sporządzenie map akustycznych we wszystkich krajach UE przy zastosowaniu jednolitej metodologii pomiaru i oceny, zapewnienie społeczeństwu dostępu do informacji dotyczącej hałasu w środowisku i jego skutków oraz przyjęcie przez kraje UE planów działań zmierzających do zapobiegania i zmniejszania występujących poziomów hałasu.

Dla wszystkich najważniejszych źródeł hałasu występujących w środowisku stosuje się także odrębne dyrektywy określające wytyczne i zakres planowanych działań zmniejszających zanieczyszczenie środowiska hałasem. Z punktu widzenia hałasu komunikacyjnego najważniejsze regulacje zostały przyjęte w następujących dyrektywach:

– Dyrektywa Rady z dnia 6 lutego 1970 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do dopuszczalnego poziomu hałasu i układu wydechowego pojazdów silnikowych z późniejszymi zmianami (70/157/EWG).

– Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia  27 czerwca 2001 r. zmieniająca Dyrektywę Rady 92/23/EWG odnoszącą się do opon pojazdów silnikowych i ich przyczep oraz ich instalowania (2001/43/WE).

– Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 marca 2001 r. w sprawie interoperacyjności transeuropejskiego systemu kolei konwencjonalnych (2001/16/WE).

mgr Jakub Zawieska

Zakład Ekonomiki IBDiM

Bibliografia

1. L.C De Boer, A. Schroten Traffic noise reduction in Europe. Health effects, social costs and technical and policy options to reduce road and rail traffic noise. Delft 2007.

2. White Paper Roadmap to a Single European Transport Area – Towards a  competitive and resource efficient transport system SEC(2011) 359 final, Brussels 2011.

3. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. z 2007 r. Nr 120, poz. 826).

4. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.).

5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 września 2001 r. w sprawie wysokości jednostkowych stawek kar za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu (Dz.U. Nr 120, poz. 1285).

6. Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 16 września 2011 r. w sprawie stawek kar za przekroczenie warunków ścieków do wód lub do ziemi oraz za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu, na rok 2012.

7. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 25 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących rejestru zawierającego informacje o stanie akustycznym środowiska (Dz.U. z 2008 r. Nr 82, poz. 500).

8. Dyrektywa 2002/49/WE z dnia 25 czerwca 2002 r. odnosząca się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku (Dz.Urz. WE L 189 z 18.07.2002).

9. PN-EN 1793-1:2001 Drogowe urządzenia przeciwhałasowe – Metoda badania w celu wyznaczenia właściwości akustycznych – Część 1: Właściwa charakterystyka pochłaniania dźwięku.

10. PN-EN 1793-2:2001 Drogowe urządzenia przeciwhałasowe – Metoda badania w celu wyznaczenia właściwości akustycznych – Część 2: Właściwa charakterystyka izolacyjności od dźwięków powietrznych.

11. PN-EN 1794-1 Drogowe urządzenia przeciwhałasowe. Wymagania pozaakustyczne. Część 1: Właściwości mechaniczne i stateczność.

12. PN-EN 1794-2 Drogowe urządzenia przeciwhałasowe. Wymagania pozaakustyczne. Część 2: Ogólne bezpieczeństwo i wymagania ekologiczne.

13. Z. Engel, J. Sadowski, M. Stawicka-Wałkowska, S. Zaremba, Ekrany akustyczne, Instytut Mechaniki i Wibroakustyki AGH w Krakowie, Kraków 1990.

14. PN-EN ISO 12944-3 Farby i lakiery. Ochrona przed korozją konstrukcji stalowych za pomocą ochronnych systemów malarskich.

15. A. Królikowska, Trwałość ekranów przeciwhałasowych, zagrożenia korozyjne, „Drogi” nr 7-8/2011.