Proces renowacyjny elewacji ETICS podejmuje siê zwykle w dwóch sytuacjach: gdy konieczna jest renowacja powierzchni ocieplenia lub gdy pojawia siê potrzeba docieplenia elewacji.
Aktualnie obowiązujące wytyczne krajowe określają trwałość elewacji ocieplonych w technologii ETICS na co najmniej 30 lat. Doświadczenia europejskie wskazują, że w praktyce, przy zastosowaniu wysokiej jakości materiałów, prawidłowym rozwiązaniu detali fasady oraz odpowiednim standardzie wykonawstwa, okres ten może ulec znacznemu wydłużeniu. Równocześnie błędy projektowe, wadliwe wykonawstwo, brak wykwalifikowanego nadzoru, a także zła jakość materiałów i akcesoriów ocieplenia przyczyniają się do szybszego niszczenia elewacji. Poza tym często zdarza się, że już po upływie kilkunastu lat użytkowania, zaprojektowana wcześniej izolacyjność ocieplenia przestaje odpowiadać obowiązującym normom.
Renowacja mająca na celu przywrócenie odpowiedniego stanu technicznego ocieplenia elewacjimoże ograniczyć się do wykonania powłoki malarskiej. Powinno to być jednak poprzedzone identyfikacją lokalnych uszkodzeń ocieplenia, dokonaniem niezbędnych napraw i uzupełnień oraz oczyszczeniem podłoża i jego zagruntowaniem, odpowiednim dla przewidzianego rodzaju powłoki elewacyjnej. Ten sposób renowacji jest celowy wyłącznie wówczas, gdy powierzchnia tynku elewacyjnego zachowała się bez większych uszkodzeń, w przeciwnym razie ślady doraźnych napraw będą wyraźnie widoczne po przemalowaniu. Metoda ta powinna być stosowana w standardowych cyklach, które w zależności od warunków eksploatacyjnych, środowiskowych i rodzaju wykończania powierzchni wynoszą z reguły od ośmiu do dwunastu lat.
Gdy zakres uszkodzeń i wad istniejącego ocieplenia, a szczególnie powierzchni tynku jest znaczny, stosuje się renowację polegającą na ponownym wykonaniu warstw tynkarskich: tynku podkładowego zbrojonego siatką z włókna szklanego oraz cienkowarstwowego tynku elewacyjnego, ewentualnie także powłoki malarskiej.
Innym sposobem przywrócenia sprawności technicznej i zabezpieczenia elewacji ETICS jest wykonanie dodatkowego ocieplenia elewacji.
Docieplenie elewacji ETICS ze względu na niewystarczającą izolacyjność cieplnąma uzasadnienie szczególnie wówczas, gdy dotychczasowe ocieplenie okazuje się niewystarczające z punktu widzenia wymagań ochrony cieplnej obiektu. Na wstępie należy zaznaczyć, że poniższe uwagi dotyczą wyłącznie ścian ocieplonych w technologii ETICS, natomiast w przypadkach ociepleń typu ciężkiego oraz wykonanych tzw. metodą lekką, suchą, wymagana jest indywidualna analiza konstrukcyjnej oraz ekonomicznej opłacalności przedsięwzięcia. Praktyka potwierdza, że w większości ociepleń tego typu, zaleca się rozebranie warstw ocieplenia i wykonanie termoizolacji od nowa w technologii ETICS.
Dla ścian zewnętrznych obowiązuje obecnie w Polsce (od 1 stycznia 2009) ograniczenie maksymalnej wartości współczynnika przenikania ciepła do poziomu Umax = 0,30 W/(m2 × K). Można przyjąć, że poprawy izolacyjności wymagają przede wszystkim elewacje ocieplone do końca 1994 roku, kiedy to po raz pierwszy wprowadzono obowiązek uwzględniania aspektu oszczędności energii cieplnej w procesach projektowania budynków i ich remontów.
Uwaga: Ponowne ocieplenie ścian zewnętrznych ocieplonych wcześniej w systemie ETICS warto wziąć pod uwagę wyłącznie wówczas, gdy stan techniczny istniejącego ocieplenia można ocenić jako dobry i nie będzie ono wymagać kłopotliwego oraz kosztownego wzmacniania.
Projekt „ocieplenia na ociepleniu”
Zgodnie ze standardami ETICS, nowe ocieplenie na już istniejącym, można wykonywać wyłącznie na podstawie projektu opracowanego specjalnie w tym celu. Opracowanie to poprzedza ekspertyza stanu istniejącego fasady, przygotowana na bazie wnikliwych oględzin oraz odkrywek niezbędnych do ustalenia efektywności zamocowania układu ociepleniowego.
Projekt powinien określać jednoznacznie:
l ocenę stanu technicznego istniejącego ocieplenia, ze szczególnym uwzględnieniem jego nośności jako podłoża do zamocowania kolejnego układu ociepleniowego,
l klasyfikację ogniową: istniejącego ocieplenia oraz rozwiązania projektowanego,
l rodzaj oraz grubość warstwy przewidzianego materiału termoizolacyjnego,
l układ warstw projektowanego ocieplenia, rodzaj wyprawy tynkarskiej i ewentualnie powłoki malarskiej,
l sposób mocowania warstw docieplenia do podłoża, rodzaj zaprawy/masy klejowej, a także rodzaj, długość, rozmieszczenie oraz wymaganą liczbę łączników mechanicznych.
W przypadku, gdy podłoże dla pierwotnego ocieplenia stanowiły żelbetowe, trójwarstwowe elementy wielkopłytowe, należy w pierwszej kolejności dokonać oceny ich połączeń konstrukcyjnych zgodnie z wytycznymi aktualnych instrukcji technicznych ITB nr 360, 374 oraz 447.
Poza poprawą wydajności energetycznej, w ramach renowacji można także odświeżyć wygląd budynku
Zasady wykonawstwa dociepleń wtórnych
Docieplanie elewacji ETICS prowadzi się według tych samych reguł, które obowiązują przy ocieplaniu fasady po raz pierwszy.
Początkowym, a jednocześnie bardzo istotnym etapem prac jest przygotowanie podłoża, polegające na jego starannym oczyszczeniu z kurzu, zanieczyszczeń oraz luźnych fragmentów. Należy przy tym usunąć także tynk elewacyjny w miejscach, w których utracił on spójność lub kontakt z podłożem. Następnie należy uzupełnić wszelkie ubytki w warstwach ocieplenia, w tym te powstałe w czasie czyszczenia podłoża oraz wykonywania odkrywek dla celów ekspertyzy.
Zależnie od stanu powierzchni istniejącego ocieplenia, może okazać się konieczne jej wstępne zagruntowanie, np. w celu zredukowania nasiąkliwości, związania starej powłoki malarskiej lub powierzchniowego wzmocnienia. Zaniechanie tej czynności może skutkować znacznym obniżeniem efektywności klejenia płyt ociepleniowych.
W niektórych przypadkach konieczne może się okazać miejscowe uzupełnienie mocowania ocieplenia w strefach odspojeń, wykonywane poprzez podklejanie zaprawą klejową lub pianą PU do przyklejania płyt izolacyjnych.
Zalecane jest montowanie płyt ociepleniowych przy jednoczesnym zastosowaniu klejenia oraz mechanicznego kotwienia łącznikami rozporowymi, przy czym wykluczone jest wyłącznie klejenie. Warto pamiętać, że w przypadku wtórnego ocieplenia, tak jak w przypadku montowania ETICS o znacznym ciężarze własnym, to łączniki mechaniczne przenoszą większość obciążeń, a warstwa kleju spełnia istotną lecz jedynie pomocniczą rolę.
Płyty powinny być przyklejane całopowierzchniowo lub metodą obwodowo-pasmową, z zapewnieniem nie mniej niż 40% powierzchni efektywnego przyklejenia do podłoża.
O ile możliwe jest wstępne rozpoznanie rozmieszczenia płyt ocieplenia pierwotnego na powierzchniach elewacji, płyty warstwy docieplenia należy rozmieścić w układzie mijankowym, tak aby spoiny pomiędzy płytami w obydwu warstwach nie przebiegały w tych samych liniach.
Łączniki mechaniczne ocieplenia wtórnegomuszą przenikać przez obie warstwy termoizolacyjne, aż do nośnego podłoża i powinny być w nim zakotwione na głębokość wskazaną w projekcie oraz zgodną z aprobatą techniczną łącznika. Stosować należy łączniki rozporowe ETICS, wyłącznie z rdzeniem stalowym, wkręcanym, objęte aktualnym dopuszczeniem do stosowania na podstawie europejskiej lub krajowej aprobaty technicznej.
Kołki należy tradycyjnie mocować przez warstwę styropianu, jedynie w przypadku zaprojektowanego wykończenia docieplenia okładziną z płytek ceramicznych, kamienia naturalnego lub podobnych, mocowanie mechaniczne powinno być wykonywane przez siatkę tynku zbrojącego, w fazie mokrej.
Gdy stan powierzchni istniejącego ocieplenia nie pozwala na skuteczne przyklejenie nowej warstwy termoizolacji, można zastosować specjalne łączniki pośrednie, kotwione w nośnym podłożu przez istniejące ocieplenie, o talerzykach ukształtowanych w sposób zapewniający przyczepność warstwy kleju płyt ocieplenia wtórnego (np. Sto-Optifix).
Istnieje możliwość montowania płyt ociepleniowych wyłącznie przy użyciu łączników mechanicznych, tzw. śrubowych (Sto-Twistfix), o specjalnie ukształtowanych brzechwach kotwiących się w objętości warstwy styropianu lub wełny mineralnej. Ograniczenie stanowią w tym przypadku dwa limity: grubość ocieplenia pierwotnego nie większa niż 5 cm oraz grubość ocieplenia wtórnego nie mniejsza niż 8 cm.
Podobnie jak w przypadku tradycyjnego ocieplenia ETICS, ocieplenie wtórne wymaga starannego opracowania detali elewacji przy zastosowaniu materiałów i elementów uzupełniających, takich jak: kątowniki wzmacniające z siatki z włókna szklanego, profile i taśmy dylatacyjne, rozprężne taśmy uszczelniające, czy niskorozprężna pianka PU do uzupełnień warstwy termoizolacji. Zaleca się stosowanie listew startowych, uszczelniających profili ościeżowych, elementów narożnikowych z kapinosem itp.
Optymalnym rozwiązaniem renowacji elewacji ocieplonych w technologii ETICS jest ich wtórne docieplenie. Nawet wówczas, gdy efektywność termiczna fasady jest zadowalająca, a jej stan techniczny odpowiedni, należy pamiętać, że status ten może ulec zdecydowanemu pogorszeniu w ciągu kilku lub kilkunastu lat, głównie za sprawą stale i wyraźnie rosnących wymagań w zakresie ochrony cieplnej budynków oraz limitowania zużycia energii dla celów ich ogrzewania. W takiej sytuacji właściwie zaprojektowana i wykonana termomodernizacja elewacji ocieplonej może zapewnić jej odpowiednią izolacyjność na wiele lat.
Warto pamiętać, że dla wszystkich rodzajów renowacji koszty rusztowań oraz przygotowania podłoża pozostają niemal jednakowe, a jedyną różnicę stanowią: koszt dodatkowej warstwy termoizolacji i jej łączników oraz związane z tym koszty wykonawstwa.
mgr inż. Andrzej Wanat
Sto-ispo sp. z o.o.
ul. Zabraniecka 15,
03-872 Warszawa
tel. 22 511 61 02
info.pl@sto.com, www.sto.pl
