Uszkodzenia i naprawa – cz. II.
Typowy przykład uszkodzeń związanych z kulturą techniczną wykonawcy pokazano na fot. 1. Problem z narożami jest zresztą jednym z podstawowych, które się pojawiają przy naprawach hydroizolacji. Na fot. 2 przedstawiono uszkodzenia hydroizolacji w narożniku wklęsłym. Odkrywkę wykonano, gdyż na styku płyty fundamentowej ze ścianą piwnicy zauważono przecieki. Już ogólny widok fragmentu odsłoniętych fundamentów pozwala zauważyć kilka błędów. Fundament budynku wykonstruowano w postaci żelbetowej płyty, na gruncie ułożono warstwę chudego betonu, następnie wykonano izolację poziomą z papy termozgrzewalnej, na niej natomiast wykonano płytę fundamentową. Po raz kolejny powtarzam: hydroizolacja musi być bezwzględnie wykonana na elemencie konstrukcyjnym, a za taki nie można uważać chudego betonu (choć w tym przypadku nie to było przyczyną przecieków). Bezpośrednio na płycie wymurowano ściany z bloczków betonowych, widoczna na fot. 2 pionowa izolacja z masy KMB jest wywinięta na wystającą część płyty fundamentowej i połączona z izolacją z papy (ze względu na wysoki poziom wód gruntowych nie było możliwości sprawdzenia poprawności wykonania tego połączenia). Szczegółowe oględziny wykazały złe wykonstruowanie i uszczelnienia styku płyty ze ścianą – brak jest zarówno fasety, jak i wklejonej taśmy. Brak warstwy ochronnej w postaci nawet najzwyklejszych płyt styropianowych i zasypanie wykopu nieodpowiednim gruntem spowodowały także lokalne nierówności i pocienienia na poziomym odcinku izolacji. Pionowe płyty termoizolacyjno–ochronne wywierają również lokalny liniowy/punktowy nacisk na masę KMB w strefie styku ściany z płytą. Odkrywki wykazały ponadto lokalne miejsca nieciągłości powłoki. Sposób naprawy przedstawia się następująco: w obszarze styku ściany z płytą należy nałożyć pas hydroizolacji o szerokości przynajmniej po 15 cm z każdej strony z wtopioną w środku taśmą uszczelniającą. W analogiczny sposób należy naprawić uszkodzenie na wypukłej krawędzi płyty fundamentowej, z tą różnicą, że zamiast taśmy uszczelniającej możliwe jest zastosowanie wkładki zbrojącej. Główną ideą stosowania wkładki zbrojącej jest wymuszenie na wykonawcy odpowiedniej grubości nakładanej warstwy. Przy czym nie zawsze wystarcza tylko naprawa hydroizolacji. Niekiedy konieczna może być reprofilacja i naprawa podłoża oraz wykonanie nowej powłoki.
Fot. 1, 2 Błędy przy wykonywaniu oraz uszkodzenia powłoki hydroizolacyjnej z masy KMB
Masa KMB jest także bardzo dobrym materiałem do połączenia izolacji poziomej wykonanej np. z papy czy szlamu z pionową izolacją wykonaną z roztworu asfaltowego czy emulsji (rys. 1).
Rys. 1 Połączenie izolacji poziomej z papy i pionowej z emulsji lub roztworu asfaltowego:
1 – ława fundamentowa, 2 – ściana fundamentowa, 3 – papa, 4 – bitumiczna masa uszczelniająca KMB (w zależności od wytycznych producenta może zaistnieć konieczność stosowania wkładek ochronno-wzmacniających), 5 – faseta o promieniu Rmax = 2 cm z systemowej masy bitumicznej, 6 – systemowy gruntownik z posypką z piasku kwarcowego o uziarnieniu np. 0,2–0,7 mm, 7 – tynk, 8 – emulsja lub roztwór bitumiczny do hydroizolacji
Przykład drobnej, lecz dokuczliwej usterki izolacji z masy KMB pokazuje fot. 3. Jest to ewidentny błąd wykonawczy, lecz jego usunięcie nie jest zbyt skomplikowane.
Ogólnie naprawa punktowych uszkodzeń wygląda następująco. Miejsca uszkodzeń należy najpierw oczyścić oraz mechanicznie wyciąć. Co ważne, nie należy ciąć pod kątem prostym do powierzchni powłoki, lecz ukośnie. Następnie trzeba delikatnie i starannie usunąć uszkodzony materiał hydroizolacyjny. Podłoże pod wyciętym obszarem starannie oczyścić i zagruntować systemowym gruntownikiem. Po wyschnięciu gruntownika ubytek w powłoce wypełnić masą KMB w jednym przejściu na grubość istniejącej powłoki i poczekać, aż zwiąże. Właściwe uszczelnienie jest wykonywane przez nałożenie łaty z masy KMB. Musi ona być z każdej strony przynajmniej o 10 cm większa niż uszkodzone miejsce i mieć grubość zgodną z wymogami producenta dla konkretnego przypadku obciążenia wilgocią/wodą, dopiero na dalszej długości krawędzi grubość warstwy powinna schodzić do zera. Zalecane jest także wtopienie wkładki wzmacniającej (jeśli wymóg ten nie jest obligatoryjny ze względu na wymogi z karty technicznej zastosowanego materiału). Schematyczny sposób naprawy pokazano na rys. 2. W analogiczny sposób naprawia się uszkodzenia powłoki hydroizolacyjnej ze szlamu. Można do tego stosować zarówno szlamy, jak i masy bitumiczne KMB. Stosowanie tych ostatnich jest możliwe, jeśli nie wyklucza tego charakter obciążenia (np. przy uszczelnieniu wannowym).
Fot. 3 Drobna, lecz dokuczliwa usterka izolacji z masy KMB
Kolejnym miejscem, gdzie zachodzi konieczność naprawy powłok hydroizolacyjnych, są przejścia rurowe. Taka sytuacja nie świadczy niestety dobrze o kulturze technicznej wykonawcy, są to miejsca newralgiczne z punktu widzenia szczelności i jednocześnie wcale nie takie łatwe w naprawie. Naprawa może być konieczna z kilku powodów:
? występowania przecieku będącego skutkiem błędów projektowych i/lub wykonawczych,
? wykonania przebić w ścianach po ich zaizolowaniu.
Rys. 2 Schematyczne przedstawienie sposobów naprawy punktowych (lokalnych) uszkodzeń powłoki hydroizolacyjnej z masy KMB: 1 – podłoże, 2 – pierwotna powłoka uszczelniająca z masy KMB, 3 – obszar, z którego wycięto uszkodzony fragment i który uzupełniono nową masą hydroizolacyjną, 4 – przygotowanie i zagruntowanie podłoża, 5 – masa KMB nakładana na naprawiane miejsce, 6 – wkładka zbrojąca (opcjonalnie), 7 – systemowy gruntownik (opcjonalnie)
Taką sytuację pokazuje fot. 4. Postawiono ścianę, zaizolowano ją, ułożono płyty ochronne, zasypano. Po czym w zaizolowanej ścianie wykuto przebicia pod przejścia rurowe, następnie obsadzono rury w sposób pokazany na fot. 4. Tego nie da się uszczelnić. Dokładne oględziny wykazują, że hydroizolację wykonano na piance poliuretanowej(!!!). Nie jest żadnym argumentem tłumaczenie, że instalacje wykonywano i doprowadzano później (m.in. z takiego powodu najlepszym sposobem uszczelnienia przejścia rurowego jest zastosowanie kołnierza zaciskowego, niezależnie od stopnia obciążenia wilgocią). W tym przypadku przez naprawę należy jednak rozumieć nie lokalną naprawę uszkodzonej powłoki przy rurze instalacyjnej, lecz ponowne uszczelnienie przejścia rurowego.
Fot. 4 Błędne uszczelnienie przejścia rurowego
W tej konkretnej sytuacji należy ponownie wykuć rury instalacyjne ze ściany, naprawić mur, wykonać uszczelnienie na styku ściana – rura i naprawić uszkodzoną masę KMB. I to nie tylko w obszarze przyległym do samej rury. Jeśli hydroizolacją jest szlam uszczelniający (rys. 3), to w przypadku występowania obciążenia wilgocią postępować należy w następujący sposób: pierwszym etapem jest sprawdzenie stabilności obsadzenia rury instalacyjnej, oczyszczenie powierzchni ściany oraz staranne oczyszczenie i odtłuszczenie samej rury instalacyjnej. Szlam uszczelniający należy nakładać, zaczynając od przejścia rurowego, przynajmniej dwukrotnie, zgodnie z instrukcją techniczną stosowanego produktu. Po wyschnięciu nałożonej zaprawy uszczelniającej na styku rura – podłoże wykonuje się fasetkę z dwuskładnikowej, grubowarstwowej, uszczelniającej masy bitumicznej KMB. Promień fasetki nie powinien być większy niż 2 cm. Po wyschnięciu fasetki należy wykonać właściwe uszczelnienie przejścia rurowego masą bitumiczną, np. typu KBM, układając ją na zakład min. 15 cm na szlam uszczelniający. Grubość bitumicznej masy uszczelniającej po wyschnięciu powinna wynosić min. 3 mm. Natomiast na krawędziach należy sprowadzić ją do zera. Przyczepność masy bitumicznej do rury instalacyjnej można poprawić przez zmatowienie powierzchni rury lub zastosowanie systemowego gruntownika.
Rys. 3 Uszczelnienie przejścia rurowego przy obciążeniu wodą pod ciśnieniem – hydroizolacja pionowa z elastycznego szlamu wg Richtlinie für die Planung und Ausführung von Abdichtung erdberührter Bauteile mit flexiblen Dichtungsschlämmen. Deutsche Bauchemie e.V. 1999
Podobnie wygląda sytuacja, gdy hydroizolacją pionową jest masa KMB. W pierwszym etapie robót w oczyszczoną i przygotowaną powierzchnię przyległą do przejścia rurowego wcieramy jedną warstwę szlamu uszczelniającego (jest to tzw. wstępne uszczelnienie podłoża, może być pominięte, gdy podłoże przy rurze jest suche lub lekko wilgotne), a po jego wyschnięciu nakładamy masę KMB i czekamy, aż wyschnie. Następnym etapem jest wykonanie fasetki, dokładnie tak samo jak w opisanym wyżej przypadku. Po wyschnięciu fasetki nakładamy właściwą masę uszczelniającą KMB w sposób i warstwami o grubości zgodnej z kartą techniczną stosowanego produktu. Masa bitumiczna powinna nachodzić na rurę przynajmniej na 10 cm i od tego miejsca należy rozpoczynać jej nakładanie. Metoda ta z niewielką modyfikacją może być stosowana także wtedy, gdy izolacja pionowa została wykonana z bitumicznych materiałów rolowych (papy, membrany samoprzylepne).
W przypadku obciążenia wodą pod ciśnieniem jedynym rozwiązaniem jest stosowanie kołnierzy uszczelniających.
mgr inż. Maciej Rokiel
Polskie Stowarzyszenie Mykologów Budownictwa
Literatura
1. Richtlinie für die Planung und Ausführung von Abdichtung mit kunststoffmodifizierten Bitumendickbeschichtungen (KMB) – erdberührte Bauteile. Deutsche Bauchemie e.V. 2010.
2. Richtlinie für die Planung und Ausführung von Abdichtung erdberührter Bauteile mit flexiblen Dichtungsschlämmen. Deutsche Bauchemie e.V. 2006.
3. WTA Merkblatt 4-6-05 Nachträgliches Abdichten erdberührter Bauteile.
4. M. Rokiel, Poradnik. Hydroizolacje w budownictwie. Wybrane zagadnienia w praktyce, wyd. II, Dom Wydawniczy MEDIUM, Warszawa 2009.
5. DIN 18195 – Bauwerksabdichtung, VIII.2000.
