Status prawny ogrodzenia może mieć duże znaczenie – np. w kontekście linii zabudowy i legalizacji. Wyjaśniamy, jak orzecznictwo postrzega ten status.
Część inwestorów budowlanych (zwłaszcza prywatnych) nie zastanawia się szczególnie nad statusem prawnym ogrodzenia. Kwestia tego statusu wbrew pozorom jest nie tylko teoretyczna. Może ona mieć bowiem wpływ na różne aspekty inwestycyjne – dotyczące na przykład linii zabudowy. Uwagę na ten fakt zwracają eksperci portalu RynekPierwotny.pl. Wydaje się jednak, że najpierw warto przypomnieć, czym jest urządzenie budowlane i kiedy ogrodzenie mieści się w definicji takiego urządzenia. To ważne, bo czasem ogrodzenie bywa jednak obiektem budowlanym.
Fot. stock.adobe.com/Hermann
Urządzenie budowlane: czym ono w ogóle jest?
W internetowych artykułach poruszających status prawny ogrodzenia można dość często przeczytać, że ogrodzenia są kwalifikowane jako urządzenia budowlane. Taki ogólny wniosek wynika na pewno z analizy artykułu 3 punkt 9 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2025 r. poz. 418). Wspomniany przepis wskazuje, że urządzenia budowlane to „urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki”.
Warto zwrócić uwagę, że powyższa definicja akcentuje związanie urządzenia budowlanego (np. ogrodzenia) z obiektem budowlanym. Urządzenie budowlane pełni wobec obiektu rolę służebną. Ogrodzeniem nie jest mur pełniący funkcję konstrukcji oporowej zabezpieczającej przed osuwaniem się ziemi z terenu wyżej położonego – bez względu na to, czy znajduje się na granicy z nieruchomością sąsiednią, czy też w innym miejscu (zobacz: A. Despot-Mładanowicz [w:] Prawo budowlane. Komentarz aktualizowany, red. A. Plucińska-Filipowicz, M. Wierzbowski, LEX/el. 2024, art. 3). Taki mur to budowla.
>>> Ogrodzenia – wymagania oraz rodzaje dostępnych rozwiązań
>>> Bramy – rodzaje, budowa, użytkowanie, normy
Ogrodzenie urządzeniem – jednak nie zawsze
Okazuje się, że opisywana wcześniej rola służebna urządzenia budowlanego względem obiektu budowlanego ma wpływ na klasyfikację ogrodzenia w świetle ustawy prawo budowlane. Ten aspekt zaakcentował między innymi Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 lutego 2018 r. Wspomniane orzeczenie o sygnaturze akt II OSK 1879/17 wskazuje, iż: „Urządzeniem budowlanym jest ogrodzenie zapewniające użytkowanie danego obiektu budowlanego, które bez tego obiektu nie spełniałoby swojej funkcji technicznej. Nie jest nim ogrodzenie działki niezabudowanej, będące samodzielną inwestycją niepowiązaną z innym obiektem budowlanym. Stanowi wówczas odrębny obiekt budowlany”.
Zgodnie z powyższą tezą, ogrodzenie działki niezabudowanej powinno być postrzegane jako osobny obiekt budowlany, ponieważ nie może ono pełnić roli służebnej wobec żadnego obiektu. Identyczna kwalifikacja ogrodzenia jako odrębnego obiektu budowlanego jest uzasadniona jeśli w pobliżu znajduje się inny obiekt budowlany, lecz ogrodzenie nie może wobec niego pełnić roli służebnej (zobacz: D. Sypniewski, R. Godlewski, M. Goss, J. Góralski [w:] W. Ł. Gunia, D. Sypniewski, R. Godlewski, M. Goss, J. Góralski, Prawo budowlane. Komentarz, Warszawa 2022, art. 3).
Status ogrodzenia może mieć duże znaczenie
Kwalifikacja ogrodzenia to temat, który na pewno nie jest tylko elementem teoretycznych rozważań na gruncie prawa budowlanego. Potwierdzenie stanowi np. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 21 czerwca 2024 r. (sygn. akt: II SA/Gl 269/24). Możemy z niego wywnioskować, że klasyfikacja ogrodzenia ma znaczenie dla ustalenia trybu legalizacji w sytuacji postawienia niezgodnie z przepisami. Jeśli ogrodzenie spełnia definicję urządzenia budowlanego, to zastosowanie znajdują artykuły 50 – 51 prawa budowlanego (zobacz: Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 października 2017 r. – sygn. akt: II OSK 302/16). Ogrodzenia będące obiektami legalizuje się natomiast na zasadach przewidzianych dla obiektów budowlanych.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 21 czerwca 2024 r. wskazuje również, że urządzenia budowlane (np. ogrodzenia) wznoszone razem z obiektem budowlanym, z którym posiadają związek funkcjonalny, powinny być objęte tym samym pozwoleniem na budowę – nawet jeśli dla ich oddzielnego wzniesienia wymagane byłoby jedynie dokonanie zgłoszenia. Inna kwestia związana ze statusem prawnym ogrodzeń, dotyczy przestrzegania nieprzekraczalnej linii zabudowy. Jeżeli ogrodzenie jest traktowane jako urządzenie budowlane, to nie będzie go obejmował zakaz lokalizowania poza nieprzekraczalną linią zabudowy.
Andrzej Prajsnar, ekspert portalu RynekPierwotny.pl
