Wdrażanie technologii DAB+ zostało podzielone na kilka etapów i zaczęło się w 2013 r. Na początku cyfrowy sygnał był dostępny w Warszawie i Katowicach.
W obecnej rzeczywistości, w której żyjemy, otacza nas zewsząd transmisja radiowa. Być może nie wszyscy zauważają, iż otwarcie pilotem bramy garażowej, dzwonek do drzwi bez kabli, odczyt liczników wody i gazu to wszystko transmisja radiowa, a więc fale radiowe, które wytwarzamy dzięki technologii stworzonej, aby pomagała nam w codziennym życiu. W przyrodzie występują natomiast naturalne fale w określonych częstotliwościach.
Zjawisko fal radiowych zostało opisane w 1861 r. przez Jamesa Clerka Maxwella w postaci równań nazwanych równaniami Maxwella. Są one uważane za jeden z największych przełomów w historii fizyki. Na cześć ich odkrywcy jednostkę strumienia magnetycznego nazwano makswelem.
Historia związana z późniejszą radiokomunikacją potoczyła się dość szybko i kolejni naukowcy oraz pionierzy techniki zadawali pytania związane z faktem istnienia niewidzialnych fal i ich właściwościami. Już w 1886 r. Heinrich Rudolf Hertz po raz pierwszy wytworzył fale elektromagnetyczne, posługując się skonstruowanym przez siebie oscylatorem elektrycznym (oscylator Hertza). Stwierdził tożsamość fizyczną fal elektromagnetycznych i świetlnych, a także ich jednakową prędkość rozchodzenia się. Stworzył również podstawy rozwoju radiokomunikacji. Dla uczczenia tych osiągnięć jednostkę częstotliwości nazwano od jego nazwiska hercem (Hz). Te odkrycia popchnęły do działania i eksperymentów m.in. z przesyłem energii na odległość. Polegały one na wytworzeniu w cewce energii i jej wygenerowaniu w odległości 1 m w drugim urządzeniu. Na pierwszy rzut oka, z dzisiejszego punktu widzenia, to nic nadzwyczajnego, ale dało początek kolejnym pomysłom. Za pioniera transmisji radiowej uznaje się Guglielmo Marconiego. W tamtym czasie wielu naukowców – eksperymentatorów zajmowało się podobnymi działaniami i czasem określenie, kto zgłębiał dane zjawisko lub był twórcą wynalazku, nie jest łatwe do stwierdzenia. Do sporu na tym tle doszło pomiędzy Marconim a Nikolą Teslą. W roku 1896 Marconi złożył swój pierwszy wniosek patentowy, który z powodu przyjętych rozwiązań u konkurenta został w 1900 r. odrzucony. Tesla swoje rozwiązania zawarł w patentach (numer 645576 z 1897 r. oraz numer 649621) i zademonstrował publicznie w 1891 r. Nieoczekiwanie sąd w 1904 r. zmienił zdanie i przyznał wnioskowany patent Marconiemu. To spowodowało, iż Nikola Tesla w 1915 r. wszczął postępowanie sądowe w sprawie „patentów radiowych”, które zakończyło się (już po jego śmierci) przyznaniem mu pierwszeństwa w radiokomunikacji.
Jednak w opinii publicznej to Marconi jest twórcą radia. I tak to się zaczęło – radiokomunikacja jest z nami do dziś w różnych dziedzinach.
Samo znaczenie słowa „radio” w sensie nadawania bezprzewodowego ma swój początek w 1897 r., gdy francuski fizyk Édouardo Branly użył go, zapożyczając ten wyraz od czasownika promieniować (z łac. radius – promień koła, promień światła).
Historia radiofonii, czyli nadawania dźwięku ze stacji nadawczych i odbierania go w innej lokalizacji drogą radiową, zaczyna się od odbioru dźwięku w postaci monofonicznej – była to tzw. analogowa transmisja jednowstęgowa. W krótkim czasie pojawiła się transmisja stereofoniczna, a nawet przez pewien czas testowana analogowa transmisja kwadrofoniczna (czterokanałowa).
>>> Refarming – nieunikniona zmiana
>>> Kontrola okresowa budynku i przegląd instalacji antenowej
Fot. stock.adobe.com – Andrey VP
Tak jak w przypadku innych dziedzin życia, również w technice radiowej następują raczej już nieodwracalne zmiany polegające na przejściu z transmisji analogowej na cyfrową, w naszym przypadku na DAB+.
Samo pojęcie DAB pochodzi od skrótu angielskiej nazwy Digital Audio Broadcasting – cyfrowe nadawanie dźwięku. Określenie to nie znalazło w języku polskim analogicznego odpowiednika. Najczęściej stosowana jest nazwa radio cyfrowe lub po prostu radio DAB.
Standard DAB został opracowany w latach 80. XX w. Pierwsza stacja radiowa zaczęła nadawać w formacie DAB dnia 1 czerwca 1995 r. w Norwegii. Niedługo później, we wrześniu tego samego roku, BBC rozpoczęło emisję swoich audycji również w tym formacie.
Pierwsze nadajniki DAB posługiwały się kodekiem MP2 (MPEG Audio Layer II), następnie zmieniono kodowanie na HE-AAC v2, powołując do życia DAB+.
Pierwsza eksperymentalna transmisja w Polsce w systemie DAB została zrealizowana przez Polskie Radio 28 kwietnia 1996 r.
Jako długoterminowy projekt DAB, Polskie Radio rozpoczęło w 2013 r. emisję swojego programu z użyciem obiektu nadawczego firmy EmiTel znajdującego się na Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Obecnie system DAB został zmodyfikowany i transmisja odbywa się w postaci kodowania dźwięku o nazwie DAB+.
W Europie na emisję radia DAB+ przewidziano dwa pasma:
- BIII – w częstotliwościach 174–230 MHz,
- L – w częstotliwościach 1452–1492
W Polsce DAB+ jest emitowany w pierwszym paśmie – BIII.
W dalszej części artykułu:
Zalety transmisji w DAB+
Etapy wdrażania DAB+ w Polsce
Odbiór programów radiowych w standardzie DAB+
Wady DAB+
Cały artykuł dostępny jest w numerze 6/2024 miesięcznika „Inżynier Budownictwa”.
mgr inż. Wiesław Biel
rzeczoznawca budowlany w radiokomunikacji
