Trudno się zgodzić ze stanowiskiem, że w przypadku pozwolenia na rozbiórkę musibyć projekt rozbiórki.
Z art. 33 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2016 r poz. 290 z późn. zm.) wynika, że do wniosku o pozwolenie na budowę trzeba dołączyć m.in. projekt budowlany. Natomiast z art. 33 ust. 4 ustawy wynika, że do wniosku o pozwolenie na rozbiórkę trzeba dołączyć m.in. projekt rozbiórki. W odróżnieniu od projektu budowlanego składanego z wnioskiem o pozwolenie na budowę projekt rozbiórki nie jest niezbędnym załącznikiem do wniosku. W art. 33 ust. 4 dopisano pkt 6: 6) w zależności od potrzeb, projekt rozbiórki obiektu. Ponieważ ustawodawca używa dwóch różnych pojęć, wymagania co do projektu budowlanego przewidziane w ustawie i rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U. z 2012 r. poz. 462 z późn. zm.) nie dotyczą projektu rozbiórki. Pierwsze pytanie: kiedy jest potrzebny projekt rozbiórki. Czasem organy administracji architektoniczno-budowlanej twierdzą, że w przypadku pozwolenia na rozbiórkę musi być projekt rozbiórki. Trudno się zgodzić z tym stanowiskiem. Przecież ustawodawca zapisał „w zależności od potrzeb”. Moim zdaniem organ, który żąda od wnioskodawcy projektu rozbiórki, powinien zgodnie z zapisem ustawy wykazać taką potrzebę.
Według mnie projekt rozbiórki byłby potrzebny, gdyby rozebrana miała być tylko część obiektu. Trzeba wtedy zapewnić funkcjonowanie części obiektu, która ma pozostać. W przypadku budynku trzeba zapewnić bezpieczeństwo konstrukcji czy też odpowiednią izolacyjność termiczną. Znam (z programu telewizyjnego) przypadek, gdy gmina rozebrała część budynku mieszkalnego wielorodzinnego. Ściana pozostałej części budynku, która przedtem była ścianą wewnętrzną, oddzielającą pomieszczenia ogrzewane, stała się ścianą zewnętrzną, nieprzystosowaną do tej funkcji. Gdyby starosta wyegzekwował projekt rozbiórki przewidujący docieplenie tej ściany, prawdopodobnie nie byłoby tego problemu.
Wydaje mi się, że w przypadku rozbiórki całego obiektu budowlanego o przeciętnej wielkości i stopniu skomplikowania projekt rozbiórki nie jest niezbędny. Przecież Prawo budowlane (art. 33 ust. 4) wymaga żeby do wniosku o pozwolenie na rozbiórkę załączyć:
3) opis zakresu i sposobu prowadzenia robót rozbiórkowych;
4) opis sposobu zapewnienia bezpieczeństwa ludzi i mienia;
W przypadku kiedy cały obiekt ma być rozebrany, chodzi przede wszystkim o zapewnienie bezpieczeństwa ludzi i mienia podczas rozbiórki.
I tu powstaje kolejne pytanie. Jakie uprawnienia powinny być wymagane? Według art. 12 ust. 1 pkt 1 aktualnej ustawy Prawo budowlane:
Za samodzielną funkcję techniczną w budownictwie uważa się działalność związaną z koniecznością fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielnego rozwiązania zagadnień architektonicznych i technicznych oraz techniczno-organizacyjnych, a w szczególności działalność obejmującą:
1) projektowanie, sprawdzanie projektów architektoniczno-budowlanych i sprawowanie nadzoru autorskiego:
Z tego przepisu wynika, że wykonywanie projektów jest pełnieniem samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie. Wymaga więc posiadania odpowiednich uprawnień budowlanych i przynależności do właściwej izby samorządu zawodowego.
Kolejny przepis ustawy art. 20 ust. 1 mówi co innego:
Do podstawowych obowiązków projektanta należy:
1) opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z wymaganiami ustawy ustaleniami określonymi w decyzjach administracyjnych dotyczących zamierzenia budowlanego, obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej; Podstawowym zadaniem projektanta jest opracowanie projektu budowlanego.
Zapis ten zasadniczo różni się od zapisu dotyczącego obowiązków inwestora określonych w art. 18 ust. 1 pkt 1:
Do obowiązków inwestora należy zorganizowanie procesu budowy, z uwzględnieniem zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, a w szczególności zapewnienie:
1) opracowania projektu budowlanegoi stosownie do potrzeb, innych projektów,
Obowiązki inwestora w tym zakresie są znacznie szersze. Pojęcie „inne projekty” może obejmować właśnie projekt rozbiórki i na przykład projekt wykonawczy. Z art. 20 ust. 1 pkt 1 wywiedziono, że wykonywanie projektu wykonawczego nie jest pełnieniem samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie. Nie wymaga więc posiadania uprawnień budowlanych i przynależności do samorządu zawodowego. Taki sam wniosek można wyciągnąć odnośnie do projektu rozbiórki. Różnica jest tylko taka, że projektu wykonawczego w odróżnieniu od projektu rozbiórki nie przedkłada się organowi administracji architektoniczno-budowlanej.
Projekt rozbiórki, jeżeli jest potrzebny, powinien być dołączony do wniosku o pozwolenie na rozbiórkę. Pozwolenie na rozbiórkę jest wydawane na podstawie tego samego przepisu co pozwolenie na budowę. Obowiązuje ten sam wzór decyzji określony rozporządzeniem Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 24 lipca 2015 r. w sprawie wzorów: wniosku o pozwolenie na budowę, oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszenia budowy i przebudowy budynku mieszkalnego jednorodzinnego (Dz.U. z 2015 r. poz. 1146 z późn. zm.). Określony jednak tym samym rozporządzeniem wzór wniosku o wydanie decyzji jest inny dla pozwolenia na budowę, inny dla pozwolenia na rozbiórkę. W art. 34 ust. 4 aktualnej ustawy Prawo budowlane określono zasadę, że projekt budowlany jest zatwierdzany w decyzji o pozwoleniu na budowę. Czy z tego można wyciągnąć wniosek, że projekt rozbiórki jest projektem budowlanym. Moim zdaniem nie.
Po prostu projekt rozbiórki nie jest zatwierdzany przez organ, bo zatwierdzeniu podlega tylko projekt budowlany, składany w czterech egzemplarzach. Prowadzi to do dużego zamieszania. Organy żądają na przykład czterech egzemplarzy projektu rozbiórki, chociaż z ustawy wcale to nie wynika. Nie wynika również ze wzoru wniosku o pozwolenie na rozbiórkę.
Na przykład w sprawie zakończonej wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 4 września 2015 r., II SA/Po 200/15, mówi się o projekcie budowlanym rozbiórki. Chociaż z uzasadnienia wyroku nie można wyciągnąć wniosku o tym, że takie jest stanowisko sądu.
Moim zdaniem wykonywanie projektu rozbiórki jest pełnieniem samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 1 aktualnej ustawy Prawo budowlane. Wymaga więc uprawnień budowlanych i przynależności do samorządu zawodowego. Nie wynika natomiast z ustawy, że muszą to być uprawnienia do projektowania, bo w art. 20 ust. 1 pkt 1 ustawy nie ma mowy o projekcie rozbiórki. Jeżeli ma być rozebrana część obiektu, na pewno będą potrzebne uprawnienia do projektowania w odpowiedniej specjalności. Czy uprawnienia do projektowania wystarczą? Osoba wykonująca projekt rozbiórki powinna ocenić stan obiektu. Zgodnie z art. 13 ust. 4 aktualnej ustawy Prawo budowlane mogą to robić zarówno osoby posiadające uprawnienia do projektowania, jak i osoby posiadające uprawnienia do kierowania robotami budowlanymi. Z rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 20 lutego 1975 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz.U. Nr 8, poz. 46 z późn. zm.) wynika, że osoby wykonujące samodzielną funkcję kierownika budowy i robót na podstawie decyzji o stwierdzeniu przygotowania zawodowego do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie – kierownika budowy i robót – mogą oceniać stan obiektu w takim samym zakresie, w jakim mogą kierować robotami. Natomiast osoby posiadające przygotowanie zawodowe wymagane do samodzielnej funkcji projektanta w budownictwie są uprawnione również do kierowania, nadzorowania i kontrolowania budowy oraz oceniania i badania stanu technicznego obiektów budowlanych w budownictwie jednorodzinnym, zagrodowym oraz innych budynków o kubaturze do 1000 m3 w zakresie objętym specjalnością techniczno-budowlaną, w której mogą pełnić funkcje projektanta. Osoba oceniająca stan obiektu powinna mieć odpowiednie uprawnienia. Organ może dojść do wniosku, że projekt rozbiórki jest potrzebny, w przypadku rozbiórki całego obiektu. W tej sytuacji przeważnie uprawnienia do projektowania nie powinny być wymagane. Wystarczą uprawnienia do kierowania w odpowiednim zakresie. Moim zdaniem mogłoby być zasadne żądanie uprawnień do projektowania w przypadkach nietypowych, gdyby na przykład trzeba było obliczeniowo sprawdzać części konstrukcji, bo w trakcie rozbiórki rosną siły wewnętrzne, rosną długości wyboczenio-we z powodu zmiany schematu statycznego.
mgr inż. Andrzej Stasiorowski
