Projektowanie instalacji sanitarnych dla budynków użyteczności publicznej jest bardzo wymagające. Dotyczy bowiem obiektów o różnych funkcjach – edukacyjnych, hotelarskich, sportowych, handlowych, związanych z opieką zdrowotną, transportem czy rozrywką.
Produkty do budynków użyteczności publicznej są bardziej techniczne niż te przeznaczone do domów i muszą gwarantować odporność, oszczędność, bezpieczeństwo oraz higienę. Kompleksowe instalacje sanitarne powstają według specjalistycznych projektów, które integrują różnego rodzaju rozwiązania: automatyczne, podtynkowe, zaścienne, z mocowaniem posadzkowym lub sufitowym, odporne na wandalizm, przystosowane dla osób niepełnosprawnych, intuicyjne… Urządzenia, dzięki prostej konserwacji i obsłudze, powinny mieć długą żywotność. Projektowanie i wykonanie toalety publicznej w obiektach jest o tyle trudne że należy uwzględnić wiele interesów: inwestora, użytkowników, wykonawcy. Dla każdego pomieszczenia higieniczno-sanitarnego istnieje inne rozwiązanie przemawiające za wyborem odpowiednich urządzeń i armatury, jednak należy się kierować kilkoma wspólnymi kryteriami.
Fot. 1. Przykład instalacji w galerii handlowej
Instalacje sanitarne w budynkach publicznych. Po pierwsze oszczędność wody
Woda jest cennym zasobem. Niedobór, wysokie koszty przetwarzania i dystrybucji zwiększają opłaty za nią. W krajach rozwiniętych średnie zużycie wody na jednego mieszkańca wzrosło dziesięciokrotnie w ciągu jednego wieku i dwukrotnie przez ostatnie 30 lat (wg Centrum informacji o wodzie, Francja).
W budynkach użyteczności publicznej średnie jej zużycie jest o 50% wyższe niż to w domu i wynosi 200 l dziennie na osobę. W niektórych wyspecjalizowanych jednostkach (szpitale, uzdrowiska, itp.) może przekroczyć 500 l dziennie na osobę. Zachowanie użytkownika, który nie jest obciążony fakturą za wodę, jest inne. Usterki lub przecieki w budynkach użyteczności publicznej są rzadziej zgłaszane i naprawiane niż u osoby prywatnej.
Dla lepszej kontroli zużycia, miski ustępowe dostępne na rynku funkcjonują już przy 4 l wody. Zgodnie z normą PN-EN 997, od pierwszego uruchomienia pozwalają na skuteczne i optymalne spłukiwanie bez rozprysków poza miskę. Dzisiaj doceniane są firmy, które proponują w swojej ofercie armaturę pozwalającą walczyć z marnowaniem wody przez użytkowników. Pierwszym rozwiązaniem jest armatura czasowa. Automatyczne zamknięcie czasowe zapobiega ryzyku nadmiernego i zbędnego zużycia wody przez zaniedbanie. Czas wypływu jest podzielony (7 s – umywalka, 30 s – natrysk) i ogranicza nadużywanie wody podczas namydlania rąk lub ciała. Drugim sposobem na oszczędności jest armatura elektroniczna. Automatyczne zamknięcie od momentu zabrania rąk z pola detekcji sprawia, że czas wypływu jest zredukowany do niezbędnego minimum (moczenie, spłukiwanie). Elektroniczna armatura pozwala na 90% oszczędności wody w porównaniu z klasyczną armaturą domową. Aby te oszczędności były możliwe, sitka wypływowe w bateriach umywalkowych muszą być nastawione na 3 l/min przy 3 barach, z możliwością regulacji od 1,5 do 6 l/min. Zarządzający obiektem optymalizuje koszty związane ze zużyciem wody przy jednoczesnym zapewnieniu optymalnego komfortu użytkownikom. W przypadku armatury do natrysków optymalny wypływ jest nastawiony na 6 l/min, dzięki takim rozwiązaniom, jak np. zintegrowany w wylewce natryskowej ogranicznik wypływu.
Oszczędzanie wody pitnej cieszy się rosnącym zainteresowaniem ze względu na możliwość otrzymania certyfikatu budownictwa zrównoważonego lub, w szerszym zakresie, w kontekście zarządzania zasobami. Odpowiednia armatura zapewnia jakość wody i jej zrównoważone wykorzystanie. Wydajność armatury przeznaczonej dla budynków użyteczności publicznej jest lepsza niż najwyżej określone standardy oznakowań, takich jak WELL, WEPLS, EU Ecolabel, European Water Label, które dotyczą głównie urządzeń przeznaczonych do domu. Większość projektantów angażujących się w duże inwestycje, takie jak biurowce, lotniska czy galerie handlowe, preferuje produkty gwarantujące ekologiczne podejście do budynków wedle certyfikatów HQE, BREEAM, LEED, ESTIDAMA, itp. Optymalizacja ilości przepływu wody i podział wypływu są przykładami, jak zmniejszyć zużycie wody i energii oraz osiągnąć najwyższy poziom punktacji w certyfikacji budynków.
Czytaj też: 7 sposobów na oszczędzanie wody w instalacjach wewnętrznych
Fot. 2. Przykład instalacji w gabinecie zabiegowym
Instalacje sanitarne w budynkach publicznych. Po drugie łatwa instalacja
Sanitariaty publiczne są dość specyficznymi pomieszczeniami, ponieważ instalujemy w nich dużo więcej urządzeń niż w domowej łazience, dlatego w całkowitym koszcie pracy musimy uwzględnić czas na montaż danego produktu. Dodatkowo powinniśmy wziąć po uwagę, ze względu na dużą ilość użytkowników i intensywność korzystania, żywotność produktów, tak aby nie musieć ich wymieniać co kilka miesięcy, ponieważ w miejscach publicznych mają służyć przez lata.
Dla oszczędności czasu przy instalacji, regulacja powinna być uproszczona, a montaż szybki. Wypływy nastawione fabrycznie na najniższych poziomach zapobiegają rozpryskom i konieczności regulacji, nawet w przypadku instalacji kilku produktów jeden koło drugiego. Wypływ jednak może być regulowany w celu ochrony przed nadmiernym albo niewystarczającym ciśnieniem i/lub w celu dopasowania do optymalnych wypływów według kryteriów oznakowania ekologicznego. Automatyczne regulatory mogą być na przykład zintegrowane w systemach natryskowych, aby nie ingerować już w urządzenie. Panele natryskowe powinny być dostarczane gotowe do zainstalowania, a baterie do umywalki wyposażone w wężyki z zamontowanymi zaworami odcinającymi, filtrami i zaworami zwrotnymi. Dużym ułatwieniem może być stosowanie produktów ze skrzynkami wodoszczelnymi, co pozwala uniknąć konieczności uszczelnienia wnęki montażowej przez instalatora.
Coraz częściej w budynkach użyteczności publicznej tradycyjne płyty gipsowo-kartonowe są zastępowane płytami gipsowymi, cegłami lub pustakami, aby zagwarantować wytrzymałość ścian. Stelaże podtynkowe dostępne na rynku pozwalają na przystosowanie do każdego rodzaju wykończenia, od 10 do 120 mm, w jednym produkcie. Istnieją również przedłużone modele stelaży i armatury, które są dopasowane do ścian o grubości 130 mm. To nowatorska instalacja sanitarna, trudna do wykonania ze zbiornikami.
Instalacje sanitarne w budynkach publicznych. Po trzecie higiena, komfort i bezpieczeństwo
Większość baterii dostępnych na rynku ma wylewki i korpusy o chropowatym wnętrzu, które są źródłem nisz bakteryjnych. W celu ograniczenia proliferacji bakterii w armaturze, nowe generacje baterii zostały stworzone z wylewkami i/lub korpusami gładkimi wewnątrz. Armatura czasowa i elektroniczna oferuje maksymalną higienę dla użytkowników. Brak kontaktu z dłonią po jej zamknięciu zapobiega przenoszeniu bakterii przez ręce. Automatyczne spłukiwanie gwarantuje opłukanie miski ustępowej po każdym użyciu. Higiena jest zapewniona dla następnych użytkowników.
Nieużywana armatura (odizolowane stanowisko, sanitariaty zamknięte podczas wakacji, itp.) powoduje stagnację wody w instalacji i rozwój proliferacji bakterii. Modele elektroniczne powinny być wyposażone w program okresowego spłukiwania, co zapewnia automatyczne spłukiwanie przez około 60 s, uruchamiane co 24 h po ostatnim użyciu. W WC ze zbiornikiem stagnacja wody w temperaturze pokojowej sprzyja rozwojowi bakterii. Systemy ze spłukiwaniem bezpośrednim są jednym z licznych rozwiązań zapewniających maksymalną higienę w budynkach użyteczności publicznej.
Ochrona antyoparzeniowa w instalacjach sanitarnych
Bakterie legionella żyją i rozmnażają się w wodzie, w temperaturze pomiędzy 25 a 45°C. Powyżej 1000 jtk/100 ml występuje niebezpieczeństwo dla osób o obniżonej odporności. Istnieje ryzyko zachorowania na legionellozę, ciężkie zapalenie płuc. Aby ograniczyć rozwój tych bakterii w instalacji, przepisy w różnych krajach są dość zbieżne: cyrkulacja wody w wysokiej temperaturze (w Polsce 55°C), instalacja dobrze zwymiarowana, zapobiegająca stagnacji, zapisywanie i kontrola temperatury wody w instalacji, przepłukanie punktów czerpalnych, które nie są używane regularnie. Powstaje jednak wysokie ryzyko oparzenia CWU:
- przy 50°C oparzenie 2. stopnia w 5 min,
- przy 60°C oparzenie 2. stopnia w 5 s.
Temperatura wody w instalacji ciepłej wody użytkowej jest zazwyczaj bardzo wysoka. Ważne jest, aby baterie mechaniczne i elektroniczne były wyposażone w ograniczniki temperatury maksymalnej. W modelach termostatycznych ochrona antyoparzeniowa powinna natychmiastowo zamykać wodę ciepłą w przypadku braku wody zimnej.
Fot. 3. Przykład instalacji w zakładzie karnym
Instalacje sanitarne z ochroną przed skaleczeniem
Bezpieczeństwo użytkownika musi być brane pod uwagę już na etapie określenia wzornictwa produktów. Zaokrąglone i poddane obróbce krawędzie pozwalają uniknąć ryzyka zacięcia się. Opływowe kształty, bez możliwości chwycenia, są dodatkowym atutem.
Instalacje sanitarne w budynkach publicznych. Po czwarte odporność na wandalizm
Ważne jest, aby produkty były odporne na wandalizm, ponieważ każda wymiana zniszczonego sprzętu to dodatkowy koszt dla inwestora.
Aby skutecznie walczyć z zamierzonym lub niezamierzonym wandalizmem, armatura i urządzenia sanitarne powinny być stworzone z bardzo odpornych materiałów, takich jak mosiądz, Inox lub tworzywa syntetyczne wzmocnione szklanymi włóknami. Kształty uniemożliwiające chwycenie produktów zmniejszają prawdopodobieństwo ich wyrwania. W celu uniknięcia nadużyć i marnotrawstwa niektórzy producenci proponują modele wyposażone w system antyblokady. Na przykład elektroniczne skrzynki wielofunkcyjne pozwalają na zdalne zablokowanie armatury w sytuacji nadużycia. Do wysokiego stopnia wandalizmu najbardziej przystosowane są modele do instalacji zaściennej lub podtynkowej. Mechanizmy i elementy mocujące są wtedy niedostępne dla użytkownika.
Katarzyna Dziedziulo – menadżer ds. marketingu i komunikacji DELABIE
Zdjęcia: DELABIE
Polecamy też: Instalacje sanitarne w szpitalach – zagrożenie czy ochrona przed zakażeniami bakteryjnymi
