O uproszczeniu procedur administracyjnych, o uregulowaniu kwestii zakresu odpowiedzialności zawodowej projektantów oraz o nauce zawodu przez internet – z Andrzejem Aumillerem ministrem budownictwa rozmawia Andrzej Orlicz.
O uproszczeniu procedur administracyjnych, o uregulowaniu kwestii zakresu odpowiedzialności zawodowej projektantów oraz o nauce zawodu przez internet – z Andrzejem Aumillerem ministrem budownictwa rozmawia Andrzej Orlicz.
– Czy zamiast kolejnych nowelizacji Prawa budowlanego, które są potrzebne na tę chwilę, nie byłoby wskazane opracowanie kodeksu budowlanego, obejmującego wszystkie dziedziny i problemy budownictwa? Jak to się łączy z zapowiadaną przez Pana rewolucją budowlaną w czerwcu tego roku? Sporym utrudnieniem dla inwestorów są również środowiskowe uwarunkowania uzyskania zgody na realizację inwestycji – jest to kosztowne, wstrzymuje przygotowanie inwestycji, nieporzebne do każ-dego przedsięwzięcia, szczególnie małych inwestycji, np. drogowych, czy jest szansa na zmianę i rezygnację z tych opracowań?
– W Ministerstwie Budownictwa trwają intensywne prace nad nową ustawą – Prawo budowlane mającą na celu uporządkowanie przepisów normujących działalność obejmującą projektowanie, budowę, rozbiórkę i utrzymanie obiektów budowlanych, zasady działania w tych dziedzinach organów administracji publicznej oraz dostosowanie nowych uregulowań w tym zakresie do standardów, zapewniających w szczególności przyjazne warunki do rozwoju budownictwa mieszkaniowego oraz absorpcję środków pozyskiwanych z UE na wsparcie realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych w Polsce.
Przyczyną tworzenia nowego aktu prawnego, a nie tylko nowelizacji starej ustawy, jest fakt, że planowanie przestrzenne w Polsce wymaga reformy systemowej.
Proponuje się m.in. uproszczenie procedur administracyjnych poprzedzających rozpoczęcie robót budowlanych, znaczące rozszerzenie katalogu obiektów budowlanych i robót budowlanych, których wykonywanie nie będzie wymagało uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, a tym samym nie będzie wymagało uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji inwestycji. Nastąpi poszerzenie praw i adekwatnie odpowiedzialności uczestników procesu budowlanego, w tym jednoznaczne uregulowanie pełnej odpowiedzialności projektanta, m.in. za sporządzony projekt budowlany i sporządzoną charakterystykę energetyczną budynku. Proponuje się także, by projektant określał etapy budowy, na których powinny odbywać się kontrole zrealizowanych robót ze względu na bezpieczeństwo przez uprawiony do tego podmiot niezależny od inwestora i wykonawcy.
Założenia do projektu ustawy, w ramach konsultacji społecznych, zamieszczono na stronie internetowej Ministerstwa Budownictwa, umożliwiając zainteresowanym podmiotom zapoznanie się z proponowanymi zmianami i zgłaszanie uwag w terminie do dnia 10 lutego br. Projekt nowej ustawy – Prawo budowlane został zapisany w Planie Prac Rady Ministrów na czerwiec br.
– W jaki sposób chce Pan zrealizować plan budownictwa mieszkaniowego przy braku planów przestrzennego zagospodarowania terenów, podstawowych materiałów (jak kruszywa, cement, wapno) i pracowników, bliżej nieokreślonej i nie zapowiedzianej imigracji budowlanych zza wschodniej granicy czy reorientacji zawodowej wśród górników i rolników, z których bardziej uzdolnieni i aktywni już pracują… w Wielkiej Brytanii lub Niemczech?
– Polityka mieszkaniowa to nie tylko działania zmierzające do zapewnienia ludziom przysłowiowego dachu nad głową. Przede wszystkim opiera się ona na likwidowaniu barier uniemożliwiających prawidłowy rozwój tego sektora. Brak planów zagospodarowania przestrzennego oraz wieloletnie zaniedbania z dziedziny infrastruktury są istotnym problemem, dlatego też ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, po tymczasowej nowelizacji, zostanie przygotowana jako nowy akt prawny, który według Planu Prac Rady Ministrów będzie omówiony w lipcu. Przyczyną tworzenia nowego aktu prawnego, a nie tylko nowelizacji starej ustawy, jest fakt, że planowanie przestrzenne w Polsce wymaga reformy systemowej. Powszechna akceptacja urbanistów i architektów wynika z negatywnej oceny stanu gospodarki przestrzennej w Polsce. Reforma musi usunąć nieprawidłowości systemowe i wprowadzić racjonalny, sprawny i zgodny z powszechnie przyjętymi w Europie zasadami system planowania przestrzennego oraz ustanowić efektywne zasady wdrażania decyzji zawartych w dokumentach planistycznych. Uważam, że główną przeszkodą w modernizacji zacofanego systemu planowania gospodarki przestrzennej jest utrwalony w ostatnich latach podział na Polskę rządową i Polskę samorządową, w sferze politycznej nieunikniony, ale szkodliwy w sferze planowania przestrzennego. Aktualny stan prowadzi do szkodliwego rozpraszania zabudowy i między innymi do zapaści budownictwa mieszkaniowego. Również priorytetowym celem staje się zatrzymanie fali fachowców wyjeżdżających do krajów UE. Należy podkreślić, że nie jest to problem dotyczący tylko sektora budownictwa, dlatego powinien zostać rozwiązany kompleksowo w ramach podjętej już współpracy międzyresortowej. Ministerstwo Budownictwa podjęło również działania zmierzające do rozpoczęcia nauki zawodu przez internet (będzie właścicielem platformy e-learningowej) dla absolwentów szkół, na których nie ma zapotrzebowania na rynku pracy. Przyszli budowlańcy otrzymają swój login, który będzie im umożliwiał korzystanie z lekcji zakończonych testami. Umożliwiony zostanie również dostęp do filmowych wykładów prowadzonych przez najlepszych wykładowców. Po pozytywnym zakończeniu części testowej w internecie uczniowie zostaną skierowani na praktyki finansowane przez Ministerstwo Pracy. Cały kurs zakończy egzamin z praktycznej nauki zawodu, do którego przeprowadzenia najbardziej odpowiednia jest Izba Inżynierów Budownictwa.
{mospagebreak}
– W jaki sposób chce Pan minister zdopingować gminy do szybkiego opracowania i uchwalenia planów? Fundusze unijne nie wszystko mogą załatwić?
– W końcu stycznia br. skierowaliśmy pod obrady Komitetu Rady Ministrów projekt nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Proponowane regulacje przewidują m.in. uproszczenie i skrócenie procedury planowania przestrzennego, ułatwienia we wprowadzaniu ponadlokalnych inwestycji celu publicznego do planów miejscowych oraz wyeliminowanie uznaniowości wydawania decyzji administracyjnych w przypadku braku planu miejscowego.
Priorytetowym celem staje się zatrzymanie fali fachowców wyjeżdżających do krajów UE.
Działania te powinny zachęcić gminy do planowania przestrzennego i w efekcie zwiększyć dostępność terenów przeznaczonych pod budownictwo. Możliwość skorzystania z funduszy unijnych przez gminy, które posiadają plany zagospodarowania, powinna również mobilizować do ich uchwalania. Projekt wprowadza obligatoryjną opłatę planistyczną od wzrostu wartości nieruchomości po uchwaleniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, która pozwoli zrównoważyć budżet gminy na planowanie przestrzenne.
– Czy jest szansa na załatwienie wniosków Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa w sprawie zmian w zasadach nadawania uprawnień budowlanych?
– Na podstawie ustaleń tzw. Deklaracji Bolońskiej, przyjętych przez Polskę jako państwo członkowskie Unii Europejskiej, zostały przyjęte zmiany w ustawie – Prawo budowlane polegające na rozróżnianiu kwalifikacji według wykształcenia z podziałem na studia magisterskie, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym, oraz wyższe studia zawodowe, w rozumieniu przepisów o wyższych szkołach zawodowych i standardy kształcenia na kierunku Budownictwo przewidujące studia pierwszego stopnia trwające nie krócej niż 7 semestrów oraz studia drugiego stopnia nie krótsze niż 3 semestry.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił w dniu 28 lipca 2005 r. odpowiednio ustawę o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 163, poz. 1364 z dnia 26 sierpnia 2005 r.), w której art. 14 ust. 3 otrzymał nową treść stanowiącą podstawę do wprowadzenia nowych ustaleń w przepisach ww. rozporządzenia.
W związku z powyższym wprowadzono rozporządzeniem Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz.U. Nr 83, poz. 578), po dniu 31 grudnia 2005 r., możliwość uzyskiwania uprawnień budowlanych do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń, odpowiadających kwalifikacjom wynikającym z tytułu ukończenia studiów magisterskich, a dla absolwentów studiów zawodowych możliwość uzyskiwania uprawnień budowlanych do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie. Natomiast czasokres odbycia praktyki zawodowej na budowie został zróżnicowany w zależności od stopnia i kierunku ukończenia studiów z wydłużeniem do trzech lat tylko dla absolwentów studiów zawodowych w zakresie uprawnień do kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie.
Potrzeba stałego dokształcania w trakcie wykonywania zawodu jest wymogiem w ramach otwartej konkurencji na rynku pracy w państwach Unii Europejskiej.
Zatem odpowiednio rozgraniczono uprawnienia budowlane w zależności od wykształcenia i praktyki zawodowej dostosowane do rodzaju i stopnia skomplikowania wymagań wynikających z wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie. Podnoszony problem ograniczenia zakresu uprawnień zawężający ograniczenie dla obiektów budowlanych do mniejszej kubatury z 5000 m3 uprzednio do 1000 m3, tylko w zakresie uprawnień w specjalności konstrukcyjno-budowlanej do kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie, stanowi kwestionowany element zasadniczy z punktu widzenia osób zainteresowanych. Należy jednakże stwierdzić, że to zawężenie zakresu wynika z opinii środowiska inżynierów budownictwa (izby i stowarzyszenia zawodowe). Zakres ten określają potrzeby zapewnienia, właściwej dla zdobytej wiedzy fachowej, odpowiedzialności zawodowej i jakości świadczonych usług, a także, w świetle zaistniałych katastrof budowlanych, występująca tendencja do zagwarantowania wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w wykonawstwie budowlanym przez osoby o pełnych kwalifikacjach.
Ponadto uznano, iż potrzeba stałego dokształcania w trakcie wykonywania zawodu i otwarta możliwość uzyskiwania drugiego stopnia wykształcenia jest elementem powszechnie pożądanym, a nawet wymogiem w ramach otwartej konkurencji na rynku pracy w państwach Unii Europejskiej.
Odnośnie do likwidacji możliwości uzyskiwania uprawnień budowlanych przez techników budowlanych stwierdzono, iż w związku z postępem technicznym w budownictwie ich rolą, nie mniej znaczącą, jest pełnienie funkcji pomocniczych jako majstrów, brygadzistów budowlanych o dużym potencjale fachowości wykonawczej nabytej w czasie nauki w technikum oraz prak-tyki. Historycznymi odpowiednikami izb zawodowych dla techników są cechy rzemiosła budowlanego, w których powinni być certyfikowani i zrzeszani.
W ramach przygotowywanej nowej ustawy – Prawo budowlane we wzmiankowanej kwestii zostanie zasięgnięta opinia środowiska inżynierskiego zrzeszonego w Polskim Związku Inżynierów i Techników Budownictwa oraz w Polskiej Izbie Inżynierów Budownictwa, a także w całym środowisku związanym z budownictwem.
{mospagebreak}
– Kolejny wniosek izb regionalnych dotyczy możliwości opiniowania przez izby inżynierów programów studiów w uczelniach technicznych, co związane jest z nadawaniem uprawnień budowlanych – chodzi m.in. o określenie kierunków studiów za odpowiadające i pokrewne.
– W sprawie określania programów studiów właściwe jest Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, z którym Polska Izba Inżynierów Budownictwa ma również możliwość opiniowania takich programów jako organ reprezentujący środowiska inżynierskie w budownictwie.
– W ostatnim zarządzeniu ministra w sprawie samodzielnych funkcji technicznych pominięto zasady odbywania praktyk zawodowych, co powoduje wiele dowolności w tym zakresie.
– Rozdział 2 pt. „Praktyka zawodowa” ww. rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie określa zasady odbywania praktyk i aktualnie nie występuje potrzeba ewentualnej nowelizacji tej kwestii. Natomiast dalsze uszczegółowienia mogą być dokonywane przez samorządy zawodowe w ramach regulaminów działania izb okręgowych wydających dzienniki praktyki zawodowej osobom przygotowującym się do uzyskania uprawnień budowlanych.
– Jak Pan minister chce wpłynąć na zmianę wizerunku budowlanych w sytuacji obecnej, gdy maturzyści nie bardzo kwapią się do podejmowania studiów w tej dziedzinie?
– Promocja budownictwa i praca nad wizerunkiem całego sektora to niezwykle ważne kwestie. Dlatego też w ramach posiadanego zaplecza finansowo-organizacyjnego Ministerstwo Budownictwa promuje wizerunek budowlanych poprzez organizację konkursu na prace dyplomowe, doktorskie, habilitacyjne i publikacje w dziedzinie: architektury, budownictwa, urbanistyki, gospodarki przestrzennej, mieszkaniowej i komunalnej, ekonomiki budownictwa i inwestycji oraz nieruchomości.
W konkursie, z 40-letnią już tradycją, organizowanym corocznie biorą udział m.in. ośrodki akademickie i wydawnicze z całego kraju.
Laureaci otrzymują wyróżnienie lub nagrodę; w przypadku nagrody obok dyplomu przyznawana jest nagroda pieniężna, stopniowana w zależności od rodzaju pracy zaczynając od prac dyplomowych.
Organizujemy również konkurs „za wybitne osiągnięcia twórcze w dziedzinie architektury, budownictwa, planowania przestrzennego i urbanistyki oraz geodezji i kartografii”. Dotyczy on m.in. zrealizowanych projektów budowlanych oraz aktów planistycznych. Również ten konkurs ma zasięg ogólnopolski, organizowany jest corocznie i ma już ponad 50-letnią tradycję. Laureaci konkursu otrzymują nagrody w formie pieniężnej oraz dyplomu.
Podporządkowanie powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego poprzez powoływanie ich przez starostów nie zapewnia pełnej ich niezależności
Promocja zawodu budowlanego na poziomie szkół średnich odbywa się poprzez zafundowanie nagrody dla laureatów ogólnopolskich konkursów oraz olimpiad o tematyce budowlanej – konkurs „Technik Roku” oraz „Olimpiada Wiedzy i Umiejętności Budowlanych”. Wielokrotnie osobiście Minister Budownictwa uczestniczył w ww. imprezach.
Został również powołany Zespół Trójstronny ds. Budownictwa, w którego pracach uczestniczą:
ze strony rządowej: Minister Pracy i Polityki Społecznej, Minister Gospodarki, Minister Rozwoju Regionalnego, Minister Edukacji Narodowej oraz Minister Finansów;
ze strony pracowników: Krajowy Sekretariat Budownictwa Solidarność Przemysłu Drzewnego, Związek Zawodowy Budowlani, Forum Związków Zawodowych, oraz ze strony pracodawców: Polski Związek Pracodawców Budownictwa, Konfederacja Budownictwa i Nieruchomości, Związek Rzemiosła Polskiego oraz Związek Pracodawców Producentów Materiałów Budowlanych. Podstawowym celem tego zespołu jest rozwiązywanie problemów w sektorze budownictwa, ze szczególnym uwzględnieniem problemów na rynku pracy. Ze względu na aktualne trudności w budownictwie prace zespołu będą obejmowały problematykę sposobów uatrakcyjnienia zawodów budowlanych.
{mospagebreak}
– Dlaczego dochodzi do zmian organizacyjnych i strukturalnych w powiatowych inspektoratach nadzoru budowlanego, czym to jest uzasadnione, bo argumentacja zawarta w projekcie udostępnionym w internecie nie jest przekonywająca?
– Potrzebę dokonania zasadniczej zmiany w organizacji nadzoru budowlanego uzasadnia geneza, liczba oraz skala katastrof budowlanych, do których doszło w Polsce w styczniu i lutym 2006 r. Jednocześnie ocena funkcjonowania i działalności organów nadzoru budowlanego w zakresie realizacji zadań i kompetencji, nałożonych ustawą z dnia 7 lipca
1994 r. − Prawo budowlane, była przedmiotem kontroli przeprowadzonej w II półroczu 2005 r. przez Najwyższą Izbę Kontroli. NIK negatywnie oceniła funkcjonowanie organów nadzoru budowlanego stwierdzając, że pomimo istotnej zmiany przepisów Prawa budowlanego przez m.in. przeniesienie części kompetencji z organów administracji architektoniczno-budowlanej na organy nadzoru budowlanego nie dostosowano struktury organizacyjnej tych organów do wykonywania ustawowych obowiązków.
W celu poprawy funkcjonowania inspekcji nadzoru budowlanego NIK uznała za konieczne podjęcie działań polegających na dostosowaniu kadrowym i organizacyjnym organów nadzoru budowlanego do wykonywania nałożonych zadań, m.in. poprzez zapewnienie ich niezależności funkcjonowania od uwarunkowań i wpływów lokalnych.
Obecne podporządkowanie powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego poprzez powoływanie ich przez starostów nie zapewnia pełnej ich niezależności i sprawności działania. Stan taki w stosunku do służb o charakterze kontrolnym czy wręcz policyjnym, jakimi są organy nadzoru budowlanego, należy uznać za niepożądany.
Został powołany Zespół, który między innymi zajmie się sytuacją na rynku pracy w budownictwie
Przedstawiony Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw wprowadza wyłączenie ze struktur administracji zespolonej organów nadzoru budowlanego − działających na szczeblu powiatowym, i utworzenia w ich miejsce okręgowych inspektoratów nadzoru budowlanego − działających na obszarze kilku powiatów. W ten sposób zamiast 378 powiatowych inspektoratów nadzoru budowlanego funkcjonować będzie od 95 do 100 okręgów zatrudniających średnio około 20 osób, a w przypadku okręgów wielkomiejskich (metropolitarnych) około 50 osób. Odstąpienie od zaproponowanych zmian organizacyjnych oznaczałoby, że w celu osiągnięcia zamierzonej poprawy i efektywności działania organów nadzoru budowlanego niezbędne byłoby co najmniej podwojenie aktualnego zatrudnienia w powiatowych inspektoratach nadzoru budowlanego oraz odpowiednie ich doposażenie. Tym samym konieczne byłoby utworzenie około 2100 nowych etatów. Taki wzrost zatrudnienia pociągnąłby też za sobą znaczące wydatki majątkowe związane z odpowiednim wyposażeniem nowych stanowisk pracy. Przyjęcie takiego rozwiązania byłoby wręcz sprzeczne z ideą „taniego państwa”.
– Dziękuję za rozmowę.
Andrzej Orlicz jest redaktorem
naczelnym „Biuletynu Świetokrzyskiego”;
wywiad autoryzowany był 15 lutego br.
ZAMÓW PRENUMERATĘ
Artykuł zamieszczony
w „Inżynierze budownictwa”,
marzec 2007.
