Po uchyleniu w roku 1982 obowiązującego cennika prac projektowych (CPP) określanie cen za prace projektowe stało się poważnym problemem, który drastycznie wzrósł po wdrożeniu przepisów dotyczących zamówień publicznych.
Obowiązujące akty prawne nie dają możliwości ustanowienia cenników na usługi, do których zalicza się prace projektowe. Przykładowo:
art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz.U. Nr 97, poz. 1050) stanowi: ceny towarów i usług uzgadniają strony zawierające umowę (…),
art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 15 sierpnia 2003 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 86, poz. 804) stanowi: zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające w szczególności na ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów.
Obie cytowane ustawy zakazują więc ustalania cenników m.in. na prace projektowe. Również ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych nie przewiduje możliwości ustalania cen na usługi na podstawie cenników.
Jednak obie strony – zamawiający oraz projektanci i jednostki projektowe – powinny mieć możliwość określania cen za te prace, najlepiej na podstawie ogólnodostępnych danych rynkowych lub opracowań wykonywanych przez izby branżowe, gospodarcze bądź stowarzyszenia inżynierów.
Takie materiały pomocnicze do określania cen za prace projektowe występują we wszystkich krajach UE. Również w Polsce, w celu ułatwienia określania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych przez zamawiających, jak też realizując ustalenia ustawy – Prawo zamówień publicznych, Minister Infrastruktury w rozporządzeniu z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno–użytkowym określił zalecane metody i podstawy obliczania planowanych kosztów. W załączniku do rozporządzenia podano wskaźniki procentowe do obliczania wartości prac projektowych w stosunku do kosztów robót budowlano-montażowych inwestycji kubaturowych, liniowych oraz obiektów inżynierskich. Na ich podstawie zamawiający może obliczyć koszty łączne prac projektowych dla większości inwestycji.
W tym miejscu należy wyraźnie podkreślić, że ów załącznik nie jest cennikiem prac projektowych, nie został też wskazany jako materiał pomocniczy do określania cen za prace projektowe i nie może być wykorzystywany w tym charakterze przez projektantów.
W art. 628 Kodeksu cywilnego zapisano, iż: Wysokość wynagrodzenia za wykonanie dzieła można określić przez wskazanie podstaw do jego ustalenia (…). W praktyce za taką podstawę coraz powszechniej przyjmowane jest wydawnictwo Środowiskowe Zasady Wycen Prac Projektowych (ŚZWPP), które jest systematycznie nowelizowane przez Izbę Projektowania Budowlanego – Radę Koordynacyjną Biur Projektów. Przyjęcie tego opracowania jako podstawy do ustalania cen za wykonanie pracy projektowej jako dzieła (praca projektowa w momencie opracowania jest dziełem, dopiero w momencie sprzedaży – towarem) jest możliwe w wyniku akceptacji „Środowiskowych Zasad” przez Ministerstwo Infrastruktury (poprzednika obecnego Ministerstwa Transportu i Budownictwa).
W piśmie z 26 sierpnia 2005 r. stwierdzono m.in., że Ministerstwo Infrastruktury uznaje „Środowiskowe Zasady” jako dobry materiał informacyjny i pomocniczy, pozwalający na ustalenie obiektywnego poziomu cen oferowanych i negocjowanych za prace projektowe i inżynierskie dotyczące wszystkich rodzajów budynków i obiektów finansowanych z budżetu państwa, ze środków publicznych oraz innych źródeł.
To stanowisko ministerstwa właściwego do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej zbliżyło Polskę do praktyki krajów Unii Europejskiej, w której różnego rodzaju cenniki zasad, warunków umów itp., opracowane przez organizacje grupujące inżynierów (izby zawodowe i gospodarcze, stowarzyszenia i in.), zostały uznane przez odpowiednie ministerstwa jako podstawa do określania cen za prace projektowe i usługi inżynierskie.{mospagebreak}
Metody określania cen za prace projektowe i usługi inżynierskie
W wydawnictwie pt. Środowiskowe Zasady Wycen Prac Projektowych -2006 przedstawiono trzy następujące metody określania cen za prace projektowe i usługi inżynierskie:
metoda podstawowa, oparta na technicznych kryteriach trudności oraz wielkości parametru technicznego, jak kubatura, powierzchnia, długość i in. Metoda obejmuje całość zagadnień inwestycyjnych. Poprzez coroczne ustalanie ceny wartości pomocniczej, jaką jest stosowana w tej metodzie „jednostka nakładu pracy” (na podstawie komunikatu Prezesa GUS o wzroście cen), metoda pozwala na precyzyjne określanie cen realnych w danym roku;
metoda wskaźnikowa, bazująca na wskaźnikach procentowych kosztów dokumentacji projektowej w stosunku do kosztów robót budowlano-montażowych. Jest ona oparta na ustaleniach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 października 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad finansowania inwestycji z budżetu państwa (Dz.U.Nr 133, poz. 1480). Jest zbliżona do sposobu obliczania planowanych kosztów prac projektowych podanego we wspomnianym rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 18 maja 2004 r., które określa tylko grupy rodzajowe inwestycji, natomiast ŚZWPP – 2006 uwzględniają podział złożoności i funkcyjności inwestycji na każdym etapie opracowania dokumentacji projektowej, podając przykładowy podział na obiekty, z odpowiednim zaszeregowaniem do kategorii złożoności funkcji;
metoda wartościowa, polegająca na określaniu wartości zamówienia na usługi projektowe na podstawie przewidywanych (lub rzeczywistych) ilości godzin angażowanych na realizację tematu przez zespół projektowy oraz uzgodnionej między stronami stawki godzinowej.
Wydawnictwo ŚZWPP – 2006 stanowi kontynuację poprzednich wydań dotyczących „Środowiskowych Zasad”, które ukazywały się od roku 1987, średnio co 3 lata. W stosunku do ostatniego wydania z roku 2003 wprowadzono wiele istotnych zmian, obejmujących:
zmiany wynikające z aktów prawnych, które ukazały się w latach 2003 – 2005 (do 30 września 2005 r.),
wyjaśnienia i uzupełnienia podawane w biuletynie pt. Informacja, wydawanym przez IPB-RKBP w latach 2003 – 2005,
zmiany i uzupełnienia w tabelach, opisach, dodatkach i współczynnikach, wynikające w znacznym stopniu z postępu technicznego oraz propozycji nadsyłanych przez użytkowników,
podział nakładów pracy dla budynków budownictwa ogólnego, rolniczego, przemysłowego i komunalnego na poszczególne branże, w tym na architekturę, konstrukcję, instalacje rurowe, elektryczne i teletechniczne.
Wydawnictwo Środowiskowe Zasady Wycen Prac Projektowych – 2006 obejmuje następujące rozdziały:
Rozdział 1 – Postanowienia ogólne
Rozdział 2 – tom 1 i 2. Opracowanie dla budynków i budowli oraz zagospodarowania, urządzenia i uzbrojenia terenu
Rozdział 3 – Opracowania technologiczne
Rozdział 4 – Sieci uzbrojenia terenu, ulice, drogi, koleje, tramwaje
Rozdział 6 – Inwestycje budownictwa specjalistycznego. Łączność. Radio i telewizja. Lotniska. Budownictwo morskie i wodne śródlądowe. Budownictwo hydrotechniczne
Rozdział 7 – Inwestycje ekologiczne. Technologie zakładów uzdatniania wody, oczyszczalni ścieków, obiektów wodociągowych i kanalizacyjnych, oczyszczania miast, studia z zakresu ochrony środowiska
Rozdział 8 – Opracowania różne. Ochrona przeciwpożarowa, organizacja robót, zagospodarowanie placu budowy, technologia montażu i rozbiórek obiektów, plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (bioz)
Rozdział 10 – Prace urbanistyczne. Miejscowe plany zagospodarowaniaprzestrzennego
W skład zbioru tym razem nie weszły: Rozdział 5 – Elektrownie i elektrociepłownie energetyki zawodowej oraz Rozdział 9 – Dokumentacja pro-jektowo-konstrukcyjna maszyn i urządzeń, ponieważ popyt na nie był niewielki. Zainteresowani mogą korzystać z tych rozdziałów wydanych w 2003 r. („ŚZWPP – 2003″).
Dotychczasowa wieloletnia praktyka stosowania „Środowiskowych Zasad”, stałe ich doskonalenie, obiektywny poziom cen, coroczne ustalanie wysokości umownej stawki za jednostkę nakładu pracy (j.n.p.) na podstawie komunikatu Prezesa GUS o inflacji, przyjmowanie ich przez sądy do przeprowadzania postępowania dowodowego oraz ich akceptacja przez Ministerstwo Infrastruktury potwierdzają pełną przydatność tej metody do określania cen za prace projektowe i usługi inżynierskie.
Rozpowszechnienie wydawnictwa „ŚZWPP – 2006″
Wydawnictwo „ŚZWPP – 2006″ będzie dostępne (od lutego br.) w dwóch wersjach (kompletach):
wersja podstawowa, zawierająca 8 rozdziałów: 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 10. Cena 320,00 zł + koszty przesyłki;
wersja ograniczona zawierająca 7 rozdziałów: 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8 (w skład kompletu nie wchodzi Rozdział 10 – Prace urbanistyczne. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego). Cena 280,00 zł+ koszty przesyłki.Przewiduje się także możliwośćnabycia pojedynczych rozdziałów. Szczegółowe informacje o nabyciu wydawnictwa podano na stronach internetowych: www.ipb.org.pl oraz www.bisprol.pl.
dr inż. KAZIMIERZ STAŚKIEWICZ
Izba Projektowania Budowlanego
