Przedsiębiorcy zajmujący się świadczeniem usług budowlanych często stają przed dylematem: w jaki sposób opodatkować VAT wykonywane świadczenia, jaka stawka winna być zastosowana, kiedy wykazać obowiązek podatkowy w deklaracji, za który miesiąc ująć taką sprzedaż.
Już sam tylko problem stawki jest o tyle istotny, że bardzo często na końcu łańcucha nabywców usług budowlanych stoi osoba fizyczna, niebędąca podatnikiem VAT i nierozliczająca podatku od towarów i usług naliczonego w cenie nabywanych przez nią świadczeń.
W takiej sytuacji bardzo łatwo o konflikt, w którym z jednej strony znajduje się świadczący, który w obawie przed ewentualnymi konsekwencjami podatkowymi i karnoskarbowymi nie chce zastosować stawki obniżonej, a z drugiej nabywca, konsument, który chce zapłacić jak najniższą cenę.
Należy przypomnieć, że ustawodawca podatkowy, dając zadość żądaniom społeczeństwa, zachował stawkę obniżoną na niektóre tylko usługi związane z budownictwem mieszkaniowym i infrastrukturą towarzyszącą, usługi budowlano-montażowe, remonty, roboty konserwacyjne.
Jednocześnie według stawki podstawowej opodatkowane są dostawy towaru; niestety, w przypadku takiej branży jak budowlana bardzo często trudny czy wręcz niemożliwy do rozstrzygnięcia jest problem: czy dana czynność jest dostawą czy usługą; co jest istotą świadczenia – montaż czy dostawa. A zatem jak opodatkować dane świadczenie jako usługę, czy jako dostawę, jaką stawką, w jakim momencie powstaje obowiązek podatkowy, a co za tym idzie, w deklaracji za który miesiąc uwzględnić kwotę obrotu (cena netto) i należny od nich podatek?
Właśnie z tego powodu niezwykle istotne jest właściwe zdefiniowanie pojęcia „usługi budowlane”.
W myśl przepisów, są one zaliczane do grupy świadczeń określanych mianem „robót budowlanych”, wykonywanych na podstawie umów, których zasady zawierania i wykonywania zapisane zostały w przepisach prawa cywilnego (w „IB” nr 1–5 w br. ukazał się cykl artykułów autorstwa Sławomira Żurawskiego dotyczących umów budowlanych).
Przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.
Podkreślić przy tym należy, że unormowania prawa cywilnego właściwe dla robót budowlanych stosowane są również do umów o wykonanie remontu budynku lub budowli.
Dla prawidłowego sklasyfikowania usług budowlanych bardzo często niezbędne jest odwołanie się do PKD (Polskiej Klasyfikacji Działalności), w której usługom budowlanym poświęcony został Dział 45 zatytułowany „Budownictwo”. PKD jest spójna z PKWiU, według której zazwyczaj usługi są klasyfikowane na potrzeby VAT. W porównaniu z PKWiU PKD cechuje się większą szczegółowością, a jej opisy są – w moim przekonaniu – bardziej jasne i czytelne. Dzięki temu znacznie łatwiej jest przypisać usługę do właściwego grupowania PKWiU po wcześniejszym sklasyfikowaniu działalności według PKD.
{mospagebreak}
Wskazać należy, że Dział 45 PKD obejmuje:
roboty ogólnobudowlane i specjalistyczne, instalacje budowlane i pozostałe prace związane z budową i rozbudową obiektów budowlanych,
świadczenie szeroko rozumianych usług budowlanych to w szczególności działalność polegająca na wznoszeniu kompletnych budynków i budowli, począwszy od przygotowania terenu, przez zróżnicowany zakres robót ziemnych i fundamentowych (stan zerowy), wykonywanie elementów nośnych, przegród budowlanych, układanie i pokrywanie dachów, do robót montażowych, instalacyjnych i wykończeniowych, prowadzonych w wykonawstwie bezpośrednim i podwykonawstwie.
Działalność ujęta w Dziale 45 PKD obejmuje budowę:
kompletnych budynków mieszkalnych, handlowych, administracyjnych i pozostałych budynków użytku publicznego, budynków ochrony zdrowia i opieki społecznej, budynków produkcyjnych rolnictwa itp.,
autostrad, dróg kołowych, ulic, mostów, tuneli, dróg szynowych, dróg kołowania, budowę portów morskich i innych budowli wodnych, zakładanie instalacji i urządzeń wodno-kanalizacyjnych, instalacji elektrycznych, budowę obiektów sportowych.
W PKD odnaleźć też można informacje na temat tego, które usługi mogą być uznane za specjalistyczne usługi budowlane. Są to:
budowa fundamentów,
wbijanie pali,
roboty betoniarskie,
roboty murarskie,
wiercenie i obudowywanie studni,
roboty brukarskie,
montowanie i demontowanie rusztowań,
wykonywanie pokryć dachowych itp.
prowadzone przez wykonawców posiadających specjalistyczną wiedzę i specjalny sprzęt.
Z kolei roboty instalacyjne to wykonywanie:
instalacji gazowych, wodnych, centralnego ogrzewania i wentylacyjnych, klimatyzacyjnych, instalowanie anten, wykonywanie instalacji alarmowych, instalacji przeciwpożarowych, instalowanie schodów ruchomych itp.,
zakładanie izolacji cieplnych, wodnych, dźwiękochłonnych, zakładanie systemów oświetleniowych i sygnalizacyjnych ulic, szlaków kolejowych, portów lotniczych i wodnych itp. Instalacje te obejmują także związane z nimi prace naprawcze. (…)
Radosław Kowalski
doradca podatkowy i prezes CEiD – Spółka Doradztwa PodatkowegoArt. 146 Ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług
Zamów
prenumeratę
Więcej – czytaj w „Inżynierze budownictwa”, październik 2006.
