Upublicznienie badań na horyzoncie

Jak wynika z badań przeprowadzonych w 2011 r. przez Komisję Europejską, dostęp do literatury naukowej nie jest optymalny w zdecydowanej większości krajów unijnych i obecnie jedynie 25% naukowców udostępnia powszechnie wyniki swojej pracy. Badania pokazują też, że bez szybkiego dostępu do aktualnej literatury naukowej małe i średnie przedsiębiorstwa potrzebują do dwóch lat więcej na wprowadzanie na rynek innowacyjnych produktów.
„Szerszy i szybszy dostęp do dokumentów i danych naukowych ułatwi naukowcom i przedsiębiorcom wykorzystywanie wyników badań finansowanych ze środków publicznych. Pozwoli zwiększyć potencjał innowacyjny Europy i da obywatelom szybszy dostęp do korzyści płynących z odkryć naukowych. W ten sposób Europa uzyska lepszy zwrot z 87 mld euro rocznych inwestycji w badania naukowe i rozwój.” – podkreśla KE w komunikacie. Odpowiednie działania już podjęto.

Złoty i zielony dostęp

Artykuły opracowywane dzięki dofinansowaniu z programu „Horyzont 2020” muszą być dostępne publicznie od 2014 r. Da to możliwość swobodnego zapoznawania się z wynikami badań przez internet. Mają być one „niezwłocznie” udostępniane on-line przez wydawcę – tzw. złoty dostęp, a wtedy nakłady na publikację mogą kwalifikować się do zwrotu przez KE albo naukowcy będą udostępniać swoje artykuły w otwartym archiwum nie później niż w ciągu sześciu miesięcy po publikacji (12 miesięcy dla artykułów z dziedziny nauk społecznych i humanistycznych)  – tzw. zielony dostęp.
Komisja zaleciła państwom członkowskim przyjęcie podobnego podejścia w przypadku wyników badań finansowanych w ramach ich własnych krajowych programów. Celem jest zapewnienie do 2016 r. wolnego dostępu do 60% artykułów z europejskimi badaniami naukowymi finansowanymi ze środków publicznych. Komisja będzie również eksperymentować z otwartym dostępem do danych zgromadzonych w wyniku badań finansowanych ze środków publicznych (np. do liczbowych wyników doświadczeń), uwzględniając uzasadnione obawy dotyczące interesów handlowych lub prywatności podmiotów otrzymujących finansowanie.

Planowane działania

Komisja podejmie następujące działania:
– określi otwarty dostęp do publikacji objętych wzajemną oceną jako zasadę ogólną programu „Horyzont 2020”;
– będzie propagować otwarty dostęp do danych badawczych (wyników doświadczeń, uwag i informacji wygenerowanych komputerowo itp.) oraz ustanowi ramy pilotażowe dla programu „Horyzont 2020” z uwzględnieniem uzasadnionych obaw dotyczących prywatności, interesów handlowych i kwestii związanych z dużymi ilościami danych;
– będzie rozwijać i wspierać e-infrastruktury służące do przechowywania i wymiany informacji naukowych (publikacji i danych), które będą interoperacyjne na poziomie europejskim i światowym;
– ułatwi naukowcom przestrzeganie zobowiązań związanych z otwartym dostępem oraz będzie propagować kulturę wymiany informacji.

„Horyzont 2020” – europejski program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji

Horyzont 2020 to nowy europejski program finansowania, za pomocą którego wdrażane będą założenia „Unii Innowacji” – jednej z inicjatyw flagowych strategii „Europa 2020”. Został on wprowadzony poprzez komunikat Komisji Europejskiej KOM (2011) 808, zatwierdzony 30 listopada 2011 r. Jego podstawowym celem jest utrzymanie Unii Europejskiej w światowej czołówce pod względem konkurencyjności i innowacyjności oraz zrównoważony rozwój gospodarki. Ze zględu na przyjęte w nim założenia i priorytety można się spodziewać, ze będzie w dużym stopniu wpływał na zrównoważone i ekologiczne budownictwo. Działanie programu przewidziane jest na lata 2014-2020.
Program „Horyzont 2020” skupia wszystkie istniejące dotychczas fundusze unijne na badania naukowe i innowacje:
– program ramowy w zakresie badań naukowych (7PR),

– działania związane z innowacjami w ramach programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP),

– Europejski Instytut Innowacji i Technologii (EIT).
Ma to służyć ujednoliceniu i uproszczeniu zasad ubiegania się o dofinansowanie.
Źródło: wnp.pl, ITB