Układanie kostki brukowej na pochyłości

Dlaczego i kiedy przy układaniu kostki brukowej ważny jest spadek?

Betonowe kostki brukowe [1,2] na komunikacyjnych ciągach pieszo-jezdnych, z wyłączeniem prefabrykatów typu EKO (tj. przepuszczalnych dla wody z powodu kształtu [3]), każdorazowo powinny być układane w spadku, w celu skutecznego odprowadzenia z ich powierzchni opadów atmosferycznych. Na zewnątrz obiektów, gdzie bez stopni, w sposób przyjazny dla niepełnosprawnych musimy pokonać nieznaczne różnice poziomów terenu, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury [4] należy stosować pochylnie. Ich maksymalny spadek zależy od różnicy pokonywanych rzędnych terenu. Zgodnie z [4] maksymalne nachylenie nawierzchni powinno wynosić dla różnicy poziomów:

• do 15 cm – 15%,
• do 50 cm – 8%,
• powyżej 50 cm – 6%.

W przypadku zjazdów i podjazdów do garaży ich maksymalne nachylenia wynoszą odpowiednio w obiektach:

• wielostanowiskowych – 15%,
• indywidualnych – 25%.

Maksymalna długość pochylni dla ruchu pieszego i osób niepełnosprawnych, o szerokości co najmniej 1,20 m, powinna wynosić najwyżej 9,0 m, natomiast długość pośrednich spoczników – co najmniej 1,40 m. Długość poziomego spocznika na początku i końcu pochylni powinna wynosić co najmniej 1,50 m (fot. 1).

Fot. 1. Podjazd dla niepełnosprawnych z betonowej kostki brukowej (Pio Si – fotolia.com)

Rozporządzenie [4], poza wytycznymi dotyczącymi sposobu kształtowania pochylni w planie oraz ich dopuszczalnych wymiarów, nie zawiera propozycji rozwiązań konstrukcyjnych samej nawierzchni. W tym przypadku można się posiłkować zapisami rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej [5]. Ustawodawca podał w nim zalecane rozwiązania konstrukcji utwardzonych nawierzchni dla różnych warunków ich obciążenia oraz użytkowania. Dokument ten nie zawiera jednakże szczegółów wykonania nawierzchni z betonowej kostki lub płyty brukowej na pochyłości. Warto więc w tym miejscu zadać pytanie: czy technologia układania kostek i płyt brukowych na płaszczyznach zbliżonych do poziomych (spadek poniżej 5-6%) jest inna niż w przypadku większego pochylenia?

Co jest ważne przy układaniu kostki brukowej?

Wśród najmniej sprawdzanych i tym samym egzekwowanych czynności w trakcie prac brukarskich przy układaniu betonowych prefabrykatów drogowych, tj. kostek i płyt, jest pełne i skuteczne wykonanie zasypki, tj. wypełnienia pionowych fug (fot. 2).

Fot. 2. Betonowa kostka brukowa Behaton w trakcie wypełniania fug piaskiem płukanym

Odbywa się ono zazwyczaj jako ostatnia z prac, kiedy to firmy „pakują” swój sprzęt, przygotowując teren budowy do odbioru. W zależności od rodzaju konstrukcji nawierzchni, może być ono wykonane z materiału przepuszczalnego (piasek, specjalne mieszanki) bądź szczelnego (mieszanki żywiczne). Dokładnie wypełnione materiałem zasypki fugi pełnią niezwykle ważną funkcję w momencie klinowania się prefabrykatów, szczególnie pod obciążeniem. Pozwalają przenosić poziome obciążenia od kół pojazdów kołowych – szczególnie w momencie hamowania. Dodatkowo zabezpieczają prefabrykaty przed przemieszczaniem się, tj. przesuwaniem po warstwie podsypki. Właściwe ułożenie prefabrykatów drogowych z pełnym wypełnieniem wszystkich fug gwarantuje właściwe przekazywanie obciążenia z kostki lub płyty na sąsiednie prefabrykaty.

Zobacz też: Krawędzie kostek brukowych

Aspektem, o którym warto pomyśleć przy układaniu kostek brukowych, jest rodzaj materiału zastosowanego do wypełnienia fug. W nawierzchniach ułożonych w spadku podłużnym ponad 5-6%, czyli zdecydowanie większym od stosowanego poprzecznie do odprowadzenia wód opadowych, podczas dużych opadów może dojść do jego wypłukania, pomimo dokładnego wypełnienia fug materiałem zasypki (fot. 3).

Fot. 3. Efekt zastosowania niewłaściwego materiału zasypki

W takich przypadkach należy stosować materiały wiążące przepuszczalne bądź szczelne, w zależności od rodzaju konstrukcji samej podbudowy [6, 7]. Zabezpieczą one przed wypłukiwaniem drobnych cząstek z materiału zasypki, a tym samym powolnym niszczeniem utwardzonej nawierzchni. Bardzo często w zabezpieczeniu powierzchni pomaga natura w postaci porastania fug mchami i porostami. Nie zawsze jest to akceptowalne dla właścicieli terenów.

Zdecydowana większość oferowanego na polskim rynku asortymentu betonowej galanterii drogowej zaprojektowana jest w wersji nieklinującej się, jak np. na fot. 4. Niewielką część prefabrykatów stanowią te, które w co najmniej jednym kierunku pomagają przenosić naprężenia rozciągające poprzez wzajemne klinowanie się fragmentów dwóch lub więcej prefabrykatów, jak np. na fot. 2. Konstrukcja taka znacząco poprawia sztywność ułożonej nawierzchni, wpływając tym samym na jej trwałość. Podobny efekt „wzmocnienia” konstrukcji nawierzchni brukowej przy prefabrykatach nieklinujących się można uzyskać poprzez obrócenie kierunku układania prefabrykatów o 45^o. Zwiększy to jej nośność i stabilność, a także, co niezwykle ważne, zmniejszy hałas wywoływany przez przejeżdżające pojazdy. W miejscach przełamań spadków nawierzchni, szczególnie w ich dolnej części, każdorazowo w konstrukcji podbudowy powinny być ukształtowane betonowe opory zabezpieczające brukową nawierzchnię przed „zsuwaniem się” wyższych partii kostki po warstwie podsypki w dół.

Fot. 4. Betonowa kostka brukowa Holland

Betonowe prefabrykaty drogowe z powodzeniem nadają się do utwardzania nawierzchni w pochyłościach, przy zachowaniu właściwej jakości robót brukarskich, tj.: dokładnym fugowaniu prefabrykatów zaakceptowanym materiałem oraz wykonaniu niezbędnych oporów w dolnej części najazdów. Przykładem tego rodzaju rozwiązań mogą być liczne drogi wykonane w południowej części Polski, szczególnie w województwach małopolskim i podkarpackim.

Literatura

1. EN 1338:2005 Betonowe kostki brukowe. Wymagania i metody badań.
2. EN 1339:2005 Betonowe płyty brukowe. Wymagania i metody badań.
3. G. Śmiertka, Prefabrykaty betonowej galanterii drogowej przepuszczalne dla wody a wymogi normowe, Brukbiznes 2/2013.
4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
5. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie.
6. http://www.sopro.com/pl-pl/
7. http://www.quick-mix.pl/
8. http://www.zpbkaczmarek.pl/

dr inż, Grzegorz Śmiertka – dyrektor zaktadu ZPB KaczmareK, oddział w Prusicach

Zobacz też: Hydrofobizacja – metoda powierzchniowej ochrony betonu