Ocena stanu technicznego komina umożliwi dobór metody naprawy, odpowiednich rozwiązań i materiałów konstrukcyjnych przewodów kominowych.
Komin, podobnie jak każdy inny element budynku, wymaga remontu w czasie eksploatacji. W starszych budynkach najczęściej występują tradycyjne kominy murowane z cegieł. Cegła i spoiny po pewnym czasie użytkowania komina ulegają uszkodzeniu na skutek korozji wywołanej agresją czynników zewnętrznych (np. klimatycznych, odprowadzanych gazów, temperatury), wtedy komin wymaga remontu. Innym powodem przeprowadzenia prac modernizacyjnych systemów kominowych jest chęć dostosowania ich do obsługi nowoczesnych urządzeń grzewczych. Obecnie komin to nie tylko integralna część budynku, ale i systemu grzewczego. Na rynku dostępne są kotły opalane bardzo wieloma rodzajami paliw (gaz, olej, drewno, pellet, węgiel w różnych postaciach itd.). Duże zaawansowanie technologiczne urządzeń grzewczych wymaga użycia dobranego systemu kominowego. Odpowiednio dobrany do urządzenia grzewczego system kominowy pozwoli zapewnić energooszczędną i bezawaryjną pracę urządzenia, a tym samym większe bezpieczeństwo środowiska i użytkowników.
Wybór sposobu naprawy przewodów kominowych
Każdy przypadek naprawy komina powinien być rozpatrywany indywidualnie. Przed wyborem metody naprawy systemu kominowego należy skorzystać z wiedzy fachowca w celu wykonania opinii kominiarskiej. Wykonanie oceny stanu technicznego komina umożliwi dobór metody naprawy, odpowiednich rozwiązań i materiałów konstrukcyjnych przewodów kominowych. Jeszcze przed wykonaniem remontu przewodu kominowego dobrze jest znać rodzaj urządzenia grzewczego, które będzie obsługiwane. Informacje o wielkości otworów wylotowych z pieca, wymaganej sile ciągu kominowego, rodzaju paliwa, temperaturze pracy itd. umożliwiają wybór sposobu remontu i zabezpieczenia przewodu kominowego.
Fot. 1 Głowica w czasie czyszczenia przewodu kominowego
Wybrane przykłady remontu przewodów kominowych
Czyszczenie komina z nagromadzonych sadz smolistych metodą wypalania
W praktyce coraz częściej się spotyka przewody kominowe uszkodzone przez nagromadzenie się sadz smolistych. Tego typu zanieczyszczenia najczęściej są wynikiem stosowania złej jakości paliw, dostarczenia zbyt małej ilości powietrza potrzebnego do spalania paliw, wad konstrukcyjnych i eksploatacyjnych przewodów kominowych. Więcej informacji na ten temat można znaleźć w literaturze [1,2, 3].
Prace wstępne
Wypalanie komina wykonywać mogą tylko doświadczeni mistrzowie kominiarscy. Zanim zostanie podjęta decyzja o wypalaniu komina, należy wykonać opinię kominiarską, której celem jest ocena stanu konstrukcji komina i ocena odporności na wysoką temperaturę. Następnie trzeba odłączyć wszystkie podłączone do komina urządzenia i zamurować wszystkie otwory w przewodzie kominowym. Ocenę zarówno stanu technicznego, jak i odporności na wysoką temperaturę dokonuje się przez inspekcję wewnętrznej części przewodu kominowego, sprawdzenie szczelności i wizualne oględziny konstrukcji komina. Przed przystąpieniem do wypalania w pierwszej kolejności należy usunąć stwierdzone podczas oceny stanu technicznego nieprawidłowości, takie jak pęknięcia, ubytki w konstrukcji przewodów kominowych, uszkodzone ławy i drabiny, nieszczelności przewodów kominowych. Kolejnym krokiem jest odsunięcie od ścian kominowych wszystkich łatwopalnych materiałów.
Zabezpieczenie przeciwpożarowe obiektu
Metoda wypalania jest bardzo niebezpieczną metodą oczyszczania komina z sadz typu smolistego. Temperatura palących się sadz może przekroczyć 1000oC, dodatkowo podczas wypalania występuje duże zadymienie. Dlatego bardzo ważne jest, aby przed podjęciem prac zabezpieczyć obiekt pod względem przeciwpożarowym.
W trakcie wypalania powinien być zapewniony dostęp do przewodu kominowego na całej jego długości. W momencie gdy jest pewność, że wypalanie może się odbyć w dogodnych i bezpiecznych warunkach, wówczas bez przeszkód można ustalić termin przeprowadzenia prac. O terminie wypalania należy powiadomić Straż Pożarną [4]. Czynności profilaktyczno-zapobiegawcze kończy się rozmieszczeniem sprzętu gaśniczego na dachu oraz innych miejscach, gdzie istnieje niebezpieczeństwo powstania pożaru [1]. Na powierzchnię dachu należy wyprowadzić wąż gaśniczy z wodą, a w innych zagrożonych miejscach rozmieszcza się gaśnice. Dodatkowo w ww. miejscach ustawiamy pojemniki z wodą i piaskiem oraz wiadra, łopaty i tłumi- ce. Zakładając, że podczas wypalania mogą powstać pęknięcia ścian kominowych lub wymagane będą inne zabezpieczenia poprzednio nieprzewidziane, należy przygotować odpowiednią ilość zapraw wraz z cegłami i podstawowymi narzędziami murarskimi [4].
Proces wypalania
Proces wypalania umożliwia pozbycie się sadzy pochodzenia smolistego z przewodu kominowego. Metoda ta może spowodować uszkodzenie konstrukcji komina, ponieważ palące się na całej długości przewodu sadze mogą przekroczyć temperaturę bezpieczeństwa, w szczególności gdy nagromadzony został większy osad sadzy. Aby uniknąć zagrożenia, zaleca się wypalanie sadzy odcinkami (którymi mogą być kondygnacje), poczynając od góry.
Przygotowanie urządzenia do wypalania dymowego przewodu kominowego
powinno przebiegać według następującej kolejności [1]:
– ustawienie kołowrotu na głowicy komina,
– opuszczenie łańcucha stalowego do podstawy komina,
– przymocowanie głowicy palnikowej do łańcucha,
– wyciągnięcie do wylotu komina głowicy palnikowej wraz z wężem zwisającym w przewodzie kominowym,
– podłączenie węża do butli gazowej (butla znajduje się poza budynkiem).
Płomień palącego się gazu powinien być tak wyregulowany, aby jego wielkość dostosowana była do światła przekroju wypalanego przewodu kominowego. Wypalanie ścian kominowych następuje przez wolne i stopniowe opuszczanie palnika i jednoczesne wyciąganie węża gazowego. Opadające spalone sadze należy usuwać na bieżąco.
Po wypaleniu sadzy w przewodzie kominowym należy się upewnić, że nie ma zagrożenia powstania pożaru. Kolejnym etapem prac jest regeneracja przewodu kominowego. Należy usunąć resztki zanieczyszczeń z przewodu kominowego. Komin podczas wypalania narażony jest na bardzo ekstremalne obciążenia termiczne, dlatego konieczne jest sprawdzenie drożności przewodów kominowych oraz wykonanie ponownej oceny technicznej i sprawdzenie prawidłowości funkcjonowania przewodów kominowych przy użyciu specjalistycznych narzędzi. Po wykonaniu tych czynności przechodzi się do konserwacji wypalonego przewodu kominowego na całej jego długości, używając do tego celu specjalnych zapraw uszczelniających.
Fot. 2 Etapy frezowania komina: a) przed frezowaniem, b) po frezowaniu, c) komin po frezowaniu zabezpieczony wkładem ceramicznym (źródło: Jawar)
Czyszczenie kominów metodą mechaniczną
Czyszczenie metodą mechaniczną należy poprzedzić wykonaniem opinii kominiarskiej w celu poznania stanu technicznego przewodu kominowego i lokalizacji podłączeń do przewodu kominowego. Zaleca się, aby podczas wykonania opinii dokonać oględzin kamerą inspekcyjną w celu poznania
stanu technicznego wewnętrznej części przewodu. Zastosowanie metody mechanicznej czyszczenia w kominie o osłabionej konstrukcji może doprowadzić do większych uszkodzeń i niebezpieczeństwa osób uczestniczących w naprawie.
Samo czyszczenie wykonywane jest przy wykorzystaniu narzędzia o nazwie „głowica do mechanicznego usuwania sadzy”. Urządzenie składa się z mocnego zwoju giętkiego PE z zamontowaną głowicą, przeznaczoną do usuwania z komina sadzy szklistej i twardej. Zwój wyposażony jest w sprzęgło poślizgowe i napędzany przez obrotowe urządzenie mechaniczne. Wskutek rotacji łańcuchy znajdujące się na końcu głowicy zostają rozparte i uderzają w ścianki komina, odbijając sadzę (fot. 1). Narzędzie powinno być tak dobrane i ustawione, aby nie uszkodzić lub sfrezować ścianki przewodu kominowego [5].
Czynność czyszczenia przewodu kominowego można wykonywać od dołu lub od strony wylotu przewodu kominowego. Wprawioną w ruch rotacyjny głowicę należy przesuwać powoli wzdłuż całego komina, aby został oczyszczony na całej długości [5].
Instalacja wkładu kominowego
Nieszczelności przewodu kominowego lub zmiana urządzenia grzewczego mogą wymagać wykonania wkładu kominowego. Do zabezpieczeń przewodów kominowych wykorzystuje się wkłady kominowe metalowe, ceramiczne i z folii aluminiowej.
Wkłady kominowe metalowe, inaczej nazywane kominami jednościennymi, zostały opisane w literaturze [6]. Zabezpieczenia wykonane z metalu stosuje się do przewodów wentylacyjnych i spalinowych.
Wkład ceramiczny jest najlepszym rozwiązaniem umożliwiającym renowację komina dymowego. Tego typu rozwiązania dostosowane są do odprowadzania spalin z różnego rodzaju palenisk. W Polsce duża część urządzeń grzewczych opalana jest paliwami węglopochodnymi. Spaliny powstające podczas spalania tego typu gazów są niezwykle agresywne. Obecnie stosowane urządzenia grzewcze działają w coraz niższych temperaturach, kondensat powstały podczas emisji spalin działa bardzo destrukcyjnie na kominy murowane z cegły i z wkładami ze stali. W celu zabezpieczenia kominów odprowadzających gazy powstałe w wyniku spalania paliw węglopochodnych montuje się wkłady ceramiczne.
Problemem podczas zmiany urządzenia grzewczego lub instalacji wkładu kominowego do istniejącego komina murowanego może być zbyt mały przekrój istniejącego komina. Wtedy wykonuje się rozwiercanie, tzw. frezowanie komina (fot. 2). Czynność tę nie zawsze jednak można zastosować. W przypadku złego stanu konstrukcji komina, nawet przy niewielkiej korozji, wiertnica może spowodować duże uszkodzenia, m.in. zmniejszenie stateczności, poprzesuwanie cegieł i dalej niedrożność lub nieszczelność przewodu remontowanego i przewodów sąsiednich. Do wykonania tego typu zabiegu wykorzystuje się wiertnicę. Wiertnica może być zakończona łańcuchami lub głowicą diamentową. Wykorzystanie urządzenia wiertniczego z łańcuchami polega na odbijaniu części cegieł przez łańcuchy obracające się z dużą szybkością. Wykorzystanie urządzeń z łańcuchami jest bardziej inwazyjne. Uderzenia łańcuchów powodują większe drgania komina niż zastosowanie głowicy diamentowej, która rozwierca komin. Podobnie jak w przypadku innych napraw kominów przed wykonaniem zabiegu należy dokonać oceny stanu komina, a do samego zabiegu podejść indywidualnie. Nie ma możliwości przedstawienia ogólnych zaleceń np. co do wielkości poszerzenia przekroju przewodu. W każdym przypadku nie powinien on być jednak powiększony o więcej niż 1/3 powierzchni. Frezowanie kominów jest dobrą metodą renowacji, która niejednokrotnie jest jedyną alternatywą większych i bardziej kosztownych prac budowlanych, takich jak budowa nowych kominów.
Fot. 3 Przewód kominowy wentylacyjny uszczelniony wkładem z folii aluminiowej
Wkład z kwasoodpornej folii aluminiowej
Zabezpieczenia z kwasoodpornej folii aluminiowej (fot. 3) według producentów nadają się do zabezpieczenia przewodów kominowych spalinowych i wentylacyjnych. Ze względu na to, że wkłady te wykonane są z mniej trwałych materiałów niż kominy stalowe czy ceramiczne, autor opracowania zaleca ich stosowanie głównie do naprawy przewodów wentylacyjnych, którymi odprowadza się mniej agresywne gazy. Zaletą tego typu rozwiązania jest przede wszystkim szybki montaż, niewymagający kucia w przewodach z niewielkimi przewężeniami czy uskokami.
Montaż wkładu z folii aluminiowej polega na wprowadzeniu go do przewodu kominowego, dopasowaniu wkładu do wnętrza kanału, wtłoczeniu sprężonego powietrza do wnętrza rękawa technologicznego, a następnie wykończeniu przewodu po uszczelnieniu [7].
Podsumowanie
W przypadku wykonania naprawy istniejącego przewodu kominowego konieczne jest przestrzeganie następujących zasad:
– przed przystąpieniem do naprawy komina należy wykonać ocenę stanu technicznego przewodu kominowego, tzw. opinię kominiarską;
– sposób naprawy przewodu kominowego powinien być każdorazowo indywidualnie dobrany do przypadku uszkodzeń i rodzaju pełnionej funkcji;
– podczas wykonywania prac związanych z naprawą przewodu kominowego należy przestrzegać zasad bhp i ochrony przeciwpożarowej;
– po wykonaniu naprawy komina należy zlecić kominiarski odbiór powykonawczy.
mgr inż. Krzysztof Drożdżol
Literatura
1. W. Anigacz, K. Drożdżol, Cieaning and preservation of chimney flue, Roczniki Inżynierii Budowlanej, zeszyt nr
9/2009, Komisja Inżynierii Budowlanej, Oddział Polskiej Akademii Nauk w Katowicach.
2. K. Drożdżol, Uszkodzenia przewodu kominowego w budynku w wyniku źle dobranego przekroju, „Inżynieria i Budownictwo” nr 8/2012.
3. K. Drożdżol, Systemy odprowadzania spalin a remont budynku. Renowacja komina, „Magazyn Instalatora” nr 5/2015.
4. A. Heryszek, Kominiarz i jego wiedza zawodowa: podręcznik szkolenia zawodowego, Wyd. Spółdzielcze 1985.
5. W. Anigacz, K. Drożdżol, Sposób naprawy przewodu kominowego, „Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja” nr 43/1 C2012D.
6. K. Drożdżol, Sprawny komin to bezpieczny kominek – dobór, wykonawstwo, eksploatacja, „Inżynier Budownictwa” nr 6/2015.
7. www.alufol.com.