Kary umowne stanowią powszechnie stosowany mechanizm zabezpieczający w umowach o roboty budowlane. W praktyce obserwuje się liczne nadużycia w zakresie ich stosowania, co prowadzi do powstawania sporów i wątpliwości nie tylko natury prawnej, lecz także etycznej.

Umowa o roboty budowlane obejmuje szeroki zakres realizowanych inwestycji – od tych najmniejszych po wielomilionowe projekty.

Umowa o roboty budowlane z uwagi na swój przedmiot, w szczególności zakres prac inwestycyjnych, oraz wartość samych robót budowlanych wymaga profesjonalnego podejścia do redagowania jej treści, i to zarówno przez inwestora, jak i wykonawcę.

Rosną ceny materiałów, prądu, paliw, pracy. Przedsiębiorcom coraz trudniej realizować wieloletnie publiczne kontrakty podpisane przed pandemią, w innych realiach gospodarczych. Zapowiadane szumnie zmiany w ustawie o prawie zamówień publicznych nie przyniosły oczekiwanych rozwiązań, a zamawiający boją się korzystać z istniejących mechanizmów umożliwiających waloryzację wynagrodzeń wykonawców. Pozostaje długi i kosztowny spór sądowy albo znacznie szybsze i tańsze oddanie sporu do Sądu Polubownego przy Prokuratorii Generalnej RP.

Nie może budzić wątpliwości, że moment rozwiązania umowy ma – zwłaszcza w kontekście zapłaty wynagrodzenia – bardziej doniosłe znaczenie niż sama okoliczność jej zawarcia. W praktyce często ten ostatni element umowy, jakim jest uiszczenie należności, wzbudza najwięcej emocji zarówno po stronie inwestora, jak i wykonawcy.

Ceny materiałów budowlanych rosną i nie sposób jest przewidzieć, jak długo tendencja ta będzie się utrzymywać. Dlatego też zawieranie umów o roboty budowlane wiąże się w dzisiejszych czasach z dużym ryzykiem. Wynagrodzenie wynegocjowane w zawartej kilka lub kilkanaście miesięcy wcześniej umowie może nie gwarantować rentowności inwestycji, a wręcz narażać na poniesienie strat. Niestety, w praktyce często okazuje się, że kontrahenci nie chcą zgodzić się na waloryzację świadczeń w drodze obustronnych porozumień, a jedynym sposobem na zmianę wysokości wynagrodzenia w umowie o roboty budowlane jest dochodzenie swoich praw przed sądem.

Zawierając umowę o roboty budowlane, powinno się zachować formę pisemną, bowiem nawet jeżeli umowa ustna nadal jest ważna, to bez jej formy pisemnej pojawią się problemy dowodowe. Warto też doprecyzować w umowie zagadnienia wynikające z przepisów.

Renegocjacja przez podwykonawcę warunków umowy z powodu epidemii koronawirusa jest możliwa. Zmiany umowy wymagają jednak zgody obu stron. Które przepisy o tym mówią?