Prefabrykowane wiązary z litego drewna łączone płytkami kolczastymi stały się dostępne w Polsce i coraz częściej zarówno inwestorzy, jak i firmy budowlane rozważają ekonomiczny sens zastosowania tego typu rozwiązań. W tym artykule chcielibyśmy, opierając się na poglądowych cennikach uzyskanych od producentów, przybliżyć problematykę kosztowej strony wyboru takiej konstrukcji dachowej.
Dachy na supermarkety, hale magazynowe, produkcyjne, obiekty rolnicze
Dzięki zastosowaniu płytki kolczastej jako łącznika z relatywnie taniego materiału, jakim jest lite drewno, można tworzyć konstrukcje dachowe do 30 m bez podpory. Obok ceny samych elementów konstrukcyjnych na całkowity koszt ma też duży wpływ szybki montaż fabrycznie przygotowanych wiązarów. Przykładowo czas kompletnego montażu dachu na kurnik 18 m x 10 mm z przygotowaniem pod pokrycie to 3–4 dni.
Koszt całkowity konstrukcji dachowej przygotowanej pod blachodachówkę to ok. 70 zł netto/m2 rzutu z uwzględnieniem wiązarów, stężeń, okuć, murłat, łat, kontrłat oraz montażu. Przy obciążeniu pasa dolnego wiązarów sufitem koszt ten jest wyższy od 5 do 15 zł netto/m2.
Z wiązarów łączonych płytkami kolczastymi można tworzyć zarówno konstrukcję dachu hali, jak i jej ścian (fot. 1 i 2). Tego typu konstrukcja ramowa stanowi ekonomiczne rozwiązanie obiektów, takich jak wiaty, magazyny czy budynki produkcyjne.
Koszt tego typu hali „na gotowo” to około 135 zł netto/m2 rzutu.
Fot. 1. Hala z dachem z wiązarów łączonych płytkami kolczastymi (Fot. Archiwum firmy Eraga)
Fot. 2. Hala o konstrukcji ramowej z wiązarami na słupach drewnianych (Fot. Archiwum firmy Wiązary Burkietowicz)
Fot. 3. Konstrukcja z wiązarów pod dach łukowy (Fot. Archiwum firmy Wiązary Burkietowicz)
Budownictwo mieszkaniowe – domy z poddaszami nieużytkowymi
Zastosowanie wiązarów z płytkami kolczastymi w budownictwie mieszkaniowym ma znaczący wpływ na całą konstrukcję budynku, a tym samym na wiele aspektów kosztowych nie tylko dotyczących samej więźby, ale również i kosztu fundamentów oraz ścian, wydatków na poprowadzenie instalacji.
Porównując zastosowanie wiązarów w domach typu bungalow (rys. 1) z popularnym rozwiązaniem ze stropem betonowym, zauważamy, że na końcowy koszt wpływa kilka czynników:
1. W odróżnieniu od stropu betonowego wiązary nie potrzebują podparcia, ściana wewnętrzna nie jest nośna i może być wykonana w taniej konstrukcji lekkiej (może być też dowolnie umiejscowiona).
2. Ściana wewnętrzna nie potrzebuje ławy fundamentowej, gdyż nie jest nośna.
3. Pas dolny wiązarów stanowi konstrukcję stropu, eliminujemy kosztowny i pracochłonny strop betonowy.
4. Więźba dachowa zużywa znacznie mniej tarcicy niż tradycyjna więźba ustawiana na stropie betonowym.
Ponieważ przy zastosowaniu płytki kolczastej istnieje duża dowolność w kształtowaniu wiązara, krzyżulce mogą być tak umiejscowione, że można wygospodarować dodatkowe pomieszczenie, np. na niewielki strych (rys. 2). Jest to istotna dodatkowa korzyść.
Koszt kompletnego wykonania i zmontowania konstrukcji z przygotowaniem pod pokrycie (z łatami i kontrłatami w cenie) to ok. 80 zł za m2 rzutu przy obciążeniu blachodachówką i 100 zł za m2 przy dachówce ceramicznej czy betonowej.
Warto dodać, że wiązary mogą stanowić także konstrukcję stropodachową na budynku wielopiętrowym. Konstrukcja z litego drewna może mieć kształt łukowy (fot. 3).
Koszt takiej konstrukcji dachowej („na gotowo” pod blachodachówkę) to ok. 110 zł netto za 1 m2 rzutu.
Fot. 4. Płytka kolczasta
Rys. 1. Zastosowanie wiązarów w domu typu bungalow z dachem kopertowym
Rys. 2. Wygospodarowane pomieszczenie na niewielki strych
Budownictwo mieszkaniowe – poddasza mieszkalne
Również w przypadku prefabrykowanych wiązarów na poddasza mieszkalne (rys. 3) na ekonomiczność zastosowania tego rozwiązania składa się kilka czynników:
1. Pas dolny może stanowić konstrukcję stropu, eliminując kosztowny strop betonowy.
2. Wiązar może stanowić równocześnie ściankę kolankową.
3. W porównaniu z tradycyjną więźbą jest znacznie mniejsze zużycie tarcicy.
Tego typu wiązary mogą mieć również pas dolny w postaci kratownicy (rys. 4) czy to z krzyżulcami drewnianymi, czy też metalowymi (tzw. łącznikami posi-joists). W takim przypadku szybko i bez ponoszenia dodatkowych kosztów można umieścić w stropie wszelkiego typu instalacje, również o znacznych przekrojach.
Jeśli chcemy uzyskać możliwie największą przestrzeń poddasza, bardzo ekonomicznym rozwiązaniem są wiązary mansardowe.
Tego rodzaju konstrukcja może być wykorzystana nie tylko przy nowych budynkach, ale również przy nadbudowach mieszkalnych na płaskich dachach (rys. 5).
Rys. 3. Prefabrykowane wiązary na poddasza mieszkalne
Rys. 4. Dodanie dolnego pasa w postaci kratownicy
Rys. 5. Wiązary mansardowe
Czynniki wpływające na koszt konstrukcji z wiązarów
Podając orientacyjne ceny, warto podkreślić, że podobnie jak w przypadku wszystkich wyrobów prefabrykowanych także w przypadku wiązarów z płytkami kolczastymi na ostateczną cenę ogromny wpływ ma powtarzalność. Stąd koszt 1 m2 konstrukcji dachowej na obiekty o prostych kształtach będzie znacznie niższy niż w sytuacji niewielkiej powtarzalności elementów (budynki i domy o skomplikowanej bryle).
Ponieważ konstrukcje wiązarowe są zawsze projektowane indywidualnie, lokalizacja obiektu w danej strefie śniegowej i wiatrowej determinuje zastosowane przekroje tarcicy oraz łączniki. Ma to wpływ na koszt konstrukcji dachu.
Zakłady prefabrykacji montują wyprodukowane przez siebie wiązary oraz sprzedają je do własnego montażu. W ten sposób firma budowlana lub ekipa dekarska może sama szybko zmontować konstrukcję, co istotnie obniży całkowity koszt. Proces montażu ułatwia dokumentacja, która jest dostarczana wraz z wiązarami.
Bogusław Węgrzanowski
Mitek Industries Polska
Płytka kolczasta (wielokolcowa, kolczatkowa, gwoździowa, ang. nail plate) jest nowoczesnym elementem łączenia konstrukcji drewnianych. Jest to płyta z blachy stalowej (ocynkowanej lub nierdzewnej) z wytłoczonymi w niej kolcami. Po wciśnięciu jej za pomocą pras o dużym nacisku w drewniane elementy konstrukcji łączy je ona trwale. System zdobywa coraz większą popularność, np. w Szwecji czy Danii obecnie 99% więźb jest wykonywanych w tej technologii.
