Z najnowszej aktualizacji Dyrektywy Unii Europejskiej na temat efektywności energetycznej budynków (EPBD:2018) dowiadujemy się, że budynki muszą być smart. Działania podjęte przez Komisję Europejską na podstawie dyrektywy doprowadziły nie tylko do określenia, co to znaczy, ale także do opracowania metodyki szczegółowej oceny poziomu gotowości budynku do spełnienia tego wymagania.
Pierwsza części artykułu przedstawia drogę dojścia do zdefiniowania wskaźnika SRI dla budynków i ideę jego ewaluacji, a w drugiej zaprezentowane zostaną szczegółowa metodyka, narzędzia wspomagające tę ocenę oraz przykłady wyników oceny wskaźnika gotowości budynku do inteligencji.
Pojęcie „inteligentny budynek” (IB) funkcjonuje w światowej przestrzeni publicznej od wczesnych lat 80. XX w. Jedna z pierwszych definicji IB została sformułowana na Sympozjum architektów w Toronto w 1985 r. W świetle niniejszego artykułu warto ją przytoczyć: „Inteligentny budynek to taki budynek, w którym dzięki: 1. zastosowaniu innowacji technologicznych i 2. zarządzaniu opartemu na wiedzy i doświadczeniu maksymalizowany jest zwrot kosztów inwestycji”.
Fot. stock.adobe.com – Atchariya63
Kolejną, znaczącą definicję IB zaproponował w 1991 r. Paull Robathan, założyciel pierwszej w Europie organizacji skupiającej profesjonalistów i entuzjastów nowoczesnych budynków – Intelligent Buildings Group. Brzmiała ona: „Inteligentny budynek tworzy środowisko, które maksymalizuje efektywność procesu użytkowania i pozwala na skuteczne zarządzanie zasobami” [1].
Pierwsze próby definiowania IB były bardzo ogólnikowe, ale z pewnością wskazywały główne idee inteligentnych budynków: zastosowanie innowacji technologicznych w celu maksymalizacji zysków dzięki skutecznemu zarządzaniu opartemu na wiedzy i doświadczeniu oraz polepszenie efektywności procesu użytkowania.
Przez wiele kolejnych lat szczegółowe właściwości budynków nazywanych inteligentnymi określali projektanci i dostawcy (na miarę swojej wiedzy, umiejętności oraz wynikających stąd możliwości), a po pewnym czasie również coraz bardziej świadomi klienci i użytkownicy. Znamienną cechą wielu inteligentnych budynków z przełomu wieków był tzw. syndrom chorego budynku.
>>> Rola systemów automatyki budynkowej w kontekście zrównoważonego budownictwa jednorodzinnego
Dyrektywy EPBD
Podstawy do rozwoju tematyki inteligentnych budynków można dopatrywać się w pierwszej dyrektywie EPBD (ang. Energy Performance of Buildings Directive – Dyrektywa o sprawności energetycznej budynków) z 2002 r. [2], chociaż de facto nie była ona poświęcona inteligencji budynków, tylko metodologii oceny ich efektywności (sprawności) energetycznej, przy uwzględnianiu jakości przegród budowlanych i wydajności wszystkich instalacji technicznych. Bardzo ważnym skutkiem tej dyrektywy było zlecenie europejskim instytucjom normalizacyjnym (CEN1, CENELC2) całego pakietu prac nad szczegółowymi normami dla wszystkich instalacji technicznych, które mają wpływ na zużycie energii przez budynki, oraz układów automatyki tych instalacji. W efekcie takich działań w 2007 r. powstała kluczowa dla układów automatyki instalacji technicznych norma EN 15232:2007 [3], w której szczegółowo przeanalizowano i zdefiniowano warunki wpływu automatyki oraz systemów sterowania (BACS) na efektywność energetyczną budynków. Z perspektywy czasu można powiedzieć, że to właśnie ta norma stała się kamieniem węgielnym pod ideę wskaźnika SRI.
1 Z fr. Comité européen de normalisation – Europejski Komitet Normalizacyjny.
2 Z fr. Comité Européen de Normalisation Electrotechnique – Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki.
W dalszej części artykułu:
Kolejne wersje dyrektywy EPBD
Niezwykła kariera słowa „smart”
SRI – wskaźnik gotowości (budynku) do inteligencji
Inteligencja (inteligentność) budynku według raportu
Metodyka oceny wartości wskaźnika SRI dla określonego budynku
Cały artykuł (cz. I) dostępny jest w numerze 3/2024 miesięcznika „Inżynier Budownictwa”.
mgr inż. Paweł Kwasnowski
Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, ekspert PKN KT 173, CEN TC 247
Literatura
1. P. Robathan, Briefing: Intelligent buildings, Property Management, vol. 9 No. 2/1991, pp. 162–176 (https://doi.org/10.1108/02637479110029946).
2. Directive 2002/91/EC Of The European Parliament And Of The Council of 16 December 2002 on the energy performance of buildings, Official Journal of the European Union L 1/65, 4.1.2003.
3. EN 15232:2007 Energy performance of buildings – Impact of Building Automation, Controls and Building Management, CEN 2007.
