Pod wpływem m.in. samorządu zawodowego inżynierów budownictwa i architektów, rząd RP przyspieszył ostatnio działania związane z przeprowadzeniem reformy prawa budowlano-inwestycyjnego, której efektem końcowym ma być uchwalenie w terminie do roku 2015 Kodeksu budowlanego na wzór regulacji niemieckich i francuskich.
W ramach tej reformy została powołana rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 10 lipca 2012 r. Komisja Kodyfikacyjna Prawa Budowlanego, która swoje pierwsze posiedzenie odbyła w dniu 10.10.2012 r. w obecności ministra Sławomira Nowaka.
W skład 17-osobowej komisji, której przewodniczy prof. Zygmunt Niewiadomski, weszli m.in.: prezes NSA prof. Roman Hauser, GINB Robert Dziwiński i były minister budownictwa Andrzej Bratkowski. Zadaniem tej Komisji jest opracowanie Kodeksu budowlanego, który w sposób kompleksowy ureguluje szeroko rozumiany proces inwestycyjno-budowlany, obejmujący także lokalne planowanie przestrzenne, kwestie podziałów i scaleń nieruchomości, zagadnienia środowiskowe oraz inne elementy tego procesu. Pierwszym etapem tworzenia tego Kodeksu będzie uchwalenie w roku 2013 nowej ustawy Prawo budowlane.
Obecnie opracowywany jest projekt tej nowej ustawy w oparciu o „Założenia” opublikowane w dniu 30 sierpnia 2012 r. przez Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej.
W tych „Założeniach” ministerstwo proponuje wprowadzenie następujących zasad, mających kształtować przepisy nowej ustawy Prawo budowlane, które w sposób istotny różnią się od zasad wynikających z obowiązującej obecnie ustawy:
1) zgoda budowlana zezwalająca na rozpoczęcie budowy może być w postaci:
– zgłoszenia z projektem budowlanym,
– zgłoszeniem bez projektu budowlanego,
– pozwolenia na budowę w formie decyzji;
2) budowę można rozpocząć na podstawie zgody budowlanej w postaci skutecznego zgłoszenia z dołączonym projektem budowlanym, z wyjątkami określonymi w trzech katalogach zawierających zamknięte listy obiektów budowlanych, które wymagają zgody budowlanej w postaci pozwolenia na budowę lub zgłoszenia bez projektu budowlanego albo całkowicie są zwolnione z reglamentacji administracyjno-prawnej (obecnie obowiązuje zasada określona w art. 28, że wszelkie roboty budowlane, w tym budowy, można rozpocząć na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę, z wyjątkami określonymi w art. 29-31);
3) roboty budowlane inne niż budowa, w tym przebudowa, nie wymagają pozwolenia na budowę i żadnego zgłoszenia, z wyjątkiem robót określonych w sposób enumeratywny w katalogach z listą robót wymagających pozwolenia na budowę lub zgłoszenia i ustanowienia kierownika robót, albo ustanowienia kierownika robót i prowadzenia dziennika budowy bez obowiązku zgłoszenia robót;
4) nie będzie wymagana zgoda budowlana dla niewielkich obiektów budowlanych, których większość jest wymieniona w dotychczasowym art. 29 ust. 1;
5) obszar oddziaływania obiektu budowlanego, który ma istotny wpływ na ustalenie formy prawnej zgody budowlanej (zgłoszenie lub pozwolenie na budowę), będzie określany obowiązkowo przez projektanta;
6) projekt budowlany należy sporządzić w 3 egzemplarzach, w tym jeden w postaci papierowej, a dwa na nośnikach elektronicznych w formacie do odczytu;
7) uczestnikiem procesu budowlanego będzie inspektor nadzoru technicznego w miejsce dotychczasowego inspektora nadzoru inwestorskiego;
8) projektant prowadzi na budowie nadzór projektowy w miejsce dotychczasowego nadzoru autorskiego;
9) 30-dniowy termin do wniesienia sprzeciwu będzie się liczył od dnia uzupełnienia zgłoszenia lub projektu budowlanego, zgodnie z postanowieniem właściwego organu, które może być wydane tylko raz;
10) milcząca zgoda właściwego organu na rozpoczęcie budowy, w przypadku niewydania dziennika budowy lub niewniesienia sprzeciwu w terminie 30 dni od dnia otrzymania zgłoszenia od inwestora;
11) nie każde naruszenie prawa skutkuje wydaniem przez organ nadzoru budowlanego aktu administracyjnego (w przypadku braku zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi bądź mienia, pierwsze działanie organu miałoby postać wezwania do usunięcia stanu niezgodnego z prawem w drodze pisma lub wpisu do dziennika budowy);
12) do użytkowania obiektu budowlanego można przystąpić po uprzednim zawiadomieniu o zakończeniu budowy, z wyjątkiem tylko dwóch przypadków wymagających uzyskania pozwolenia na użytkowanie, do których należą: obiekty, do użytkowania których zamierza się przystąpić przed wykonaniem wszystkich robót budowlanych oraz obiekty objęte procedurami legalizacyjnymi;
13) budowę można kontynuować po dokonaniu przez inspektorów nadzoru technicznego poszczególnych etapów budowy określonych przez projektanta w projekcie budowlanym dotyczącym większych budów;
14) ustalanie opłaty legalizacyjnej dla samowoli budowlanych w wysokości 50% od wartości wzniesionego nielegalnie obiektu budowlanego, która ma być wyceniona przez rzeczoznawcę majątkowego na podstawie projektu budowlanego;
15) pierwsze stwierdzenie nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego będzie kończyć się ze strony organu nadzoru budowlanego ostrzeżeniem i wezwaniem do zalegalizowania użytkowania (tzw. zasada żółtej kartki);
16) w stosunku do robót budowlanych innych niż budowa, wykonywanych w obiektach budowlanych wpisanych do rejestru zabytków, dotychczasowe zadania i kompetencje organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego będą wykonywać odpowiednio Wojewódzki i Generalny Konserwator Zabytków;
17) przepisy karne będą przewidywały za naruszenie przepisów Prawa budowlanego wyłącznie kary finansowe.
Ponadto, zgodnie z powyższymi „Założeniami”, do nowej ustawy zostaną przeniesione z przepisów techniczno-budowlanych zasady sytuowania budynków na działce budowlanej, co będzie skutkowało zniesieniem w tym zakresie instytucji udzielania odstępstwa od tych przepisów, której tryb funkcjonowania został określony w art. 9 ustawy Prawo budowlane.
Zmieniona zostanie również dotychczasowa definicja katastrofy budowlanej w zakresie likwidacji warunku, że zniszczenie obiektu budowlanego musi być niezamierzone.
Z nowego Prawa budowlanego będą natomiast wyłączone wszystkie kwestie związane z charakterystyką energetyczną budynków i przeniesione do odrębnego aktu prawnego.
Dotychczasowe, tak liczne zmiany przepisów ustawy Prawo budowlane z 1994 r. nie doprowadziły do zmniejszenia w zadowalającym zakresie barier utrudniających i spowalniających procesy inwestycyjne w budownictwie, poprzez m.in. uproszczenie procedur prawno-administracyjnych oraz do wyeliminowania z nich rozwiązań uznaniowych opartych na dowolnej interpretacji przepisów. W związku z powyższym, moim zdaniem, rząd RP słusznie podjął decyzję o opracowaniu w pierwszym etapie reformy prawa budowlano-inwestycyjnego całkowicie nowej ustawy Prawo budowlane, której regulacje będą stanowić podstawę do stworzenia kompleksowego Kodeksu budowlanego jako ostatniego etapu tej reformy, mającej zakończyć się w roku 2015.
Przemysław Grzegorz Barczyński
OROZ WOIIB – koordynator
członek Komitetu ds. Rzeczoznawstwa ZG PZITB
Widok pierzei zwartej zabudowy zróżnicowanej pod względem formy architektonicznej, funkcji i reglamentacji prawno-administracyjnej w procesie budowlano-inwestycyjnym. Zabudowa ta obejmuje nowoczesny budynek handlowo-usługowy (tzw. krzywy domek w Sopocie) dobudowany do 100-letniego niepodpiwniczonego Kina Polonia, w miejsce którego realizowany jest obecnie dom handlowy z podziemnym garażem i zabytkową ścianą frontową tego kina po jej rewitalizacji. Tego typu skomplikowana inwestycja z głębokimi wykopami i trudnymi warunkami gruntowo-wodnymi wymaga sporządzenia projektu budowlanego i wykonawczego oraz projektu geotechnicznego i ekspertyzy technicznej stanu sąsiednich obiektów z uwzględnieniem skutków oddziaływania nowego budynku na otoczenie.
