Epidemia wpływa negatywnie na całą gospodarkę, również na budownictwo. Czy rozpoczęte realizacje obiektów komercyjnych mają szansę na kontynuację? Ile inwestycji zostało wstrzymanych w marcu 2020 z powodu epidemii?
Od 16 marca 2020 serwis Kompas Inwestycji zbiera dane od inwestorów, projektantów, generalnych wykonawców, a także dostawców i producentów, by sprawdzić, w jaki sposób obecna sytuacja wpływa na obsługiwane przez nich inwestycje. Efektem tej pracy jest m.in. raport z aktualnymi liczbami i wartościami inwestycji wstrzymanych ze względu na nadzwyczajną sytuację w kraju. Według zebranych informacji najmniej stan epidemii dotyka projekty, które już są w trakcie budowy. Firmy awansują prace i dostawy, aby zdążyć przed niewiadomym jutrem. Niektóre budowy sygnalizują brak siły roboczej, który wynika przede wszystkim z odpływu pracowników emigracyjnych. Zaś dostawcy wskazują, że mogą nastąpić problemy z komponentami produkowanymi w Azji, Niemczech, Hiszpanii i we Włoszech, gdzie część lub wszystkie fabryki zostały zamknięte.
Fot. stock.adobe / fazon
Baza Kompasu Inwestycji zawiera około 14,4 tys. aktywnych inwestycji, w tym 6,8 tys. z sektora obiektów komercyjnych.
Polecamy: TOP 10: najciekawsze inwestycje budowlane. Polska 2019
Obiekty komercyjne – planowane inwestycje
Na koniec marca 2020 r. w Kompasie Inwestycji zarejestrowano ponad 3 550 inwestycji o łącznej wartości ponad 120 mld 380 mln zł, będących aktualnie na etapie od zapowiedzi projektu do etapu „generalny wykonawca wybrany” (bez projektów wstrzymanych i zarzuconych). W tym ponad 57% stanowią inwestycje z portfela publicznego.
Liczba i wartość [mln zł] planowanych inwestycji komercyjnych. Źródło: Kompas Inwestycji
Pod względem wartości inwestycji największy udział w rynku planowanych projektów komercyjnych stanowią obiekty biurowe (14,4%) oraz handlowo-usługowe (14,8%). Najmniejszy natomiast budynki administracji publicznej (3,1%). Pod względem liczby planowanych budynków największy udział przypada na projekty związane z edukacją i badaniami (13,9%), zakłady produkcyjne (10,6%) oraz budynki handlowo-usługowe (10,4%). Najmniej inwestycji planowanych obserwuje się w sektorach budynków transportu i łączności oraz administracji publicznej (łącznie 12,2%).
Inwestycje komercyjne planowane – wg podsektorów
Epidemia a wartość projektów komercyjnych rozpoczynających realizację 2020 roku
2020 rok w marcu nadal zapowiadał się optymistycznie. Porównując r/r wartość planowanych do rozpoczęcia inwestycji komercyjnych w 2020 roku obserwuje się prawie trzykrotny wzrost. Na drugi kwartał 2020 rynek szykował się na rekordową wartość projektów, które mają ruszyć z realizacją, co można na bieżąco śledzić w narzędziu Kompas Inwestycji – Panel Managera.
Zarejestruj się w serwisie Kompas Inwestycji >>> https://www.kompasinwestycji.pl/auth/rejestracja
Zobacz: Rynek magazynowy blisko granicy 16 mln mkw.
Poniższy wykres prezentuje dane na koniec marca, po dwóch tygodniach stanu zagrożenia epidemii w Polsce. Uwzględnia on inwestycje także czasowo wstrzymane.
Wartość inwestycji komercyjnych [mln zł] w latach 2017-2020 wg daty rozpoczęcia. Źródło: Kompas Inwestycji.
Należy jednak wziąć pod uwagę czynnik, który zaskoczył wielu – stan epidemii w Polsce. Realnie patrząc należy się spodziewać, że część inwestycji wystartuje z pewnym opóźnieniem. Zespół Kompasu od 16 marca 2020 analizuje sytuację pod kątem stanu epidemii na budowach i zaobserwował, że czasowe wstrzymania w procesie inwestycyjnym dotykają szczególnie inwestycje, na których zakończono już projektowanie. Inwestorzy stają przed dylematem rozstrzygania przetargów na wybór generalnego wykonawcy. Muszą też podjąć decyzję o przekazaniu placu budowy. Inwestycje, na których toczą się konkursy architektoniczne lub prace projektowe, postępują zgodnie z planem. Na etapach od „projektowanie zakończone” do „wybór generalnego wykonawcy” znajduje się obecnie w bazie serwisu 2255 projektów komercyjnych o łącznej wartości 56 mld 864 tys. zł. Pod względem liczby inwestycji sektor prywatny stanowi 59,6%, zaś pod względem wartości – 44,5% całości inwestycji komercyjnych.
Po dwóch tygodniach stanu zagrożenia epidemicznego, a później epidemii, w sektorze rynku komercyjnego Kompas Inwestycji odnotował 42 sytuacje, w których proces inwestycyjny został spowolniony lub wstrzymany z uwagi na panującą sytuację. Aż 38 z nich dotyczy obiektów finansowanych przez inwestorów prywatnych. Zespół przeprowadził także rozeznanie w urzędach miast wojewódzkich – wszędzie postępowania przetargowe postępują, niekiedy w sposób spowolniony, z uwagi na uszczuplenie liczby pracowników w biurze (część pracuje zdalnie lub korzysta z urlopów oraz opieki nad dziećmi). Żaden urząd nie planuje, ani nie otrzymał wytycznych, by przetargi czasowo wstrzymać, niektóre instytucje jak np. Wrocławskie Inwestycje otwarcie ofert transmitują on-line.
Sprawdź: 5 najciekawszych biurowców w Polsce
Poniżej zestawienie planowanych inwestycji prywatnych, w podziale na podsektory, na które wpłynął stan epidemii.
Inwestycje komercyjne prywatne, na które wpłynął stan epidemii – stan na 29.03.20
Inwestycje wstrzymane z powodu epidemii
Do największych wstrzymanych inwestycji z powodu stanu epidemii należy między innymi Kompleks Produkcyjny Citronex o wartości 100 mln zł zlokalizowany w województwie mazowieckim, którego budowa zatrzymała się na etapie robót wyburzeniowych. Kolejną jest Centrum Logistyczne w Szczecinie (wartość 140 mln) realizowane przez J.W. Construction – nie rozpoczęto prac na budowie. W sektorze centrów handlowych największą wstrzymaną inwestycją jest Galeria Srebrna w Wejherowie o wartości 100 mln firmy Progres XVII. W obszarze obiektów biurowych wstrzymano wejście na budowę na Andersia Silver w Poznaniu.
Należy spodziewać się wzrostu projektów, na które będzie wpływać nadzwyczajna sytuacja w kraju. Wiele zależy od wsparcia rządu dla przedsiębiorstw, bo to ono wpłynie na płynność finansową firm, a tym samym m.in. na zachowanie dostępności sił roboczych na budowie oraz realizacji dostaw.
Jedynie w pojedynczych przypadkach infobrokerzy odbierają sygnały o czasowo wstrzymanych inwestycjach, które są już w realizacji. Tam, gdzie roboty są już zaawansowane, prace postępują i kierownicy nie zgłaszają, by w najbliższym czasie miało się to zmienić. Największym zmartwieniem firm są obawy o dostawy uzależnione od zagranicznych producentów i ewentualnie konieczność zasilenia ekip na budowie nowymi siłami (po odpływie pracowników z Ukrainy czy Białorusi).
Epidemia wpływa na zakontraktowane zlecenia
Sytuacja epidemii wpływa na tzw. “pewne” kontrakty firm. Wiele przedsiębiorstw branży budowlanej stanie przed wyzwaniem poszukiwania nowych zleceń, a także zredefiniowania lojalności partnerów, z którymi dotychczas prowadziły współpracę. Po epidemii nastąpi inna rzeczywistość, karty będą rozdawane na nowo. Aby przetrwać w tych trudnych czasach firmy muszą wykazać się sprytem i elastycznością dopuszczając współpracę z innymi partnerami. Być może powinny czasowo (lub na stałe) zmodyfikować rodzaj oferowanych usług. Zlecenia na rynku budowlanym są nadal dostępne. Nie wszystkie realizacje się zatrzymają, a już mało prawdopodobne, że w jednym czasie. W ciągu dwóch tygodni (od 16 do 29 marca) w bazie Kompasu Inwestycji inwestorzy zgłosi na 90 inwestycjach ogłoszenie procedury wyboru generalnego wykonawcy. Ponadto inwestorzy i generalni wykonawcy poszukują 293 podwykonawców różnych branż. Warto ten czas przeczekać aktywnie, szukając szans na zlecenie, bo póki co branża budowlana działa, choć inaczej niż dotychczas.
W trakcie, a także po ustaniu tej nadzwyczajnej sytuacji możemy spodziewać się, że w pewnych sektorach obiektów komercyjnych zainteresowanie inwestorów wzrośnie. Chociażby cały czas rozwijający się, a teraz niezbędny, obszar e-commerce powoduje zapotrzebowanie na powierzchnie magazynowe. Niewykluczone także, że powstaną nowe oddziały, a także obiekty w służbie zdrowia.
Ewa Lisowska – Product Manager. Kompas Inwestycji
