Remont schodów żelbetowych

Klatka schodowa jako przestrzeń komunikacyjna spełnia funkcję połączenia między różnymi poziomami powierzchni użytkowej w budynkach i oprócz wymagań w zakresie bezpieczeństwa czy wygody często tworzy ciekawą formę architektoniczną. Jednak z czasem elementy klatki schodowej – stopnie, balustrady – ulegają uszkodzeniom, co wymaga przeprowadzenia niezbędnych prac remontowych.

© alexandre zveiger – stock.adobe.com

Popularne konstrukcje schodowe

Zależnie od okresu, w jakim budowany był obiekt, schody tworzono jako konstrukcje drewniane, stalowe, kamienne lub żelbetonowe. Poczynając od początku XX w., praktycznie żelbet stał się podstawowym materiałem do budowy schodów zarówno w obiektach mieszkalnych, jak i użyteczności publicznej, przy czym z czasem zmieniała się technologia ich wykonywania. Początkowo kształtowano schody w deskowaniu montowanym na placu budowy, a współcześnie dominują konstrukcje prefabrykowane, znacząco ograniczające pracochłonność oraz możliwość popełnienia błędów wykonawczych. Standardowo wykończenie powierzchni stopnic i podstopnic wykonywane było z lastryka – materiału o dość dużej trwałości, który jednak ulega dość często uszkodzeniom głównie w wyniku udarów mechanicznych.

Polecamy: Kamień naturalny w budownictwie

Wady i uszkodzenia schodów betonowych

Remont schodów i całej klatki schodowej ogranicza się z reguły do usunięcia drobnych uszkodzeń i zmiany estetyki wykończenia, gdyż poważniejsze modernizacje są praktycznie niemożliwe bez ingerencji w konstrukcję budynku i jego architekturę. Schody należą też do „wrażliwych” elementów domu, gdyż zmiana np. wysokości stopni pociąga za sobą konieczność korekty poziomu spocznika i podestu kondygnacyjnego i to często na całej wysokości klatki schodowej. Nierównomierne wysokości stopni w jednym biegu – jako wady wykonawcze nieusunięte niekiedy przez wiele lat – zdarzają się głównie przy wykonywaniu ich w szalunku montowanym na budowie, a także w wyniku błędów przy montażu schodów prefabrykowanych. Szczególnie uciążliwy i niebezpieczny jest znaczny wzrost wysokości ostatniego stopnia – w starszych budynkach zdarzają się odchylenia sięgające 5-6 cm – co zakłóca ustalony rytm podczas wchodzenia i w efekcie kończy się potknięciem. Wadę taką powinno się usunąć podczas remontu schodów, korygując odpowiednie wysokości pozostałych stopni. Zależnie od przeznaczenia budynku i związanej z tym intensywności komunikacji najczęściej występujące uszkodzenia to wytarcia powierzchni stopnic tworzące niekiedy wyraźne zagłębienia i wykruszenia, głównie nosków, w wyniku np. upadku ciężkich, twardych przedmiotów.

Remont schodów żelbetonowych: materiały pokryciowe i problem z komunikacją

Remont schodów łączony jest najczęściej z kompleksowym odnowieniem klatki schodowej, oprócz bieżących napraw układa się nowe pokrycia stopni i spoczników, cokołów przyściennych, modernizuje barierki. Stosownie do lokalizacji, intensywności użytkowania, stanu powierzchni schodów i pożądanej estetyki warstwy nawierzchniowe stopni można utworzyć z płytek ceramicznych, prefabrykowanych nakładek betonowych, wykładzin z PCW lub kauczukowych.

Zależnie od rodzaju wybranego materiału nawierzchniowego wymagane będzie zarówno odpowiednie przygotowanie podłoża, jak i uwzględnienie wymagań technologicznych.

Prowadzenie prac remontowych na klatce schodowej powoduje utrudnienia w wygodnym przemieszczaniu się użytkowników. Staje się to poważnym problemem zwłaszcza w budynkach mieszkalnych bez windy, gdzie nie można nawet na krótki czas całkowicie zamknąć możliwości przejścia, blokując dostęp do mieszkań. Podczas prac remontowych konieczne jest więc dostosowanie technologii robót i rodzaju materiałów, które pozwolą na względnie nieuciążliwe poruszanie się ludzi. W przypadku wykorzystywania zapraw i klejów powinny to być produkty szybkowiążące, niekiedy może być konieczne ułożenie osłon zabezpieczających lub prowizorycznej schodni.

Korekta wysokości stopni schodów żelbetowych

Zarówno ze względów wykonawczych, jak i wpływu na konstrukcje schodów wyrównanie wysokości stopni na długości całego biegu schodów przeprowadza się jedynie przez nakładanie warstwy korygującej o ustalonej dla poszczególnych stopni grubości oraz w razie potrzeby podwyższenie poziomu podestów lub spocznika. Na przykład gdy ostatni stopień biegu jest wyższy o 4 cm od pozostałych, to stosownej korekty wymaga każdy poniższy stopień o wyliczoną grubość jako wielokrotność modułu określonego wg wzoru m = h : (i -1)

gdzie: m – moduł korygujący, h – korygowana wysokość, i – liczba stopni w biegu. Przyjmując, że w biegu jest 10 stopni, wielkość modułu wyniesie m = 4 cm : (10 – 1) = 0,44 cm. Podwyższając kolejno stopnie o wielokrotność modułu – pierwszy o 1 moduł, drugi o 2 moduły, trzeci o 3 moduły itd. – uzyskamy w ten sposób jednakową wysokość wszystkich stopni.

Remont schodów żelbetowych: przygotowanie podłoża

Schody żelbetowe wykańczano najczęściej tzw. lastrykiem – szlifowaną warstwą kruszywa kamiennego i spoiwa cementowego. Jego powierzchnia podczas wieloletniego użytkowania poddawana była działaniu różnorodnych substancji wnoszonych zarówno przypadkowo, np. na obuwiu, jak i celowo, jako preparaty myjące lub konserwujące. Jeśli powierzchnie te będą remontowane przez nałożenie warstwy zaprawy wyrównującej czy klejowej, musi być zapewniona dostateczna ich przyczepność do podłoża, a niektóre preparaty konserwujące (np. na bazie wosku) wnikające głęboko w strukturę pokrycia mogą negatywnie wpływać na siłę związania. Wskazane jest więc uszorstnienie powierzchni poprzez przeszlifowanie gruboziarniste, piaskowanie lub śrutowanie, dzięki czemu znacząco się zwiększa adhezja mechaniczna nakładanych warstw.

Naprawa powierzchni schodów żelbetowych

Stosownie do rodzaju planowanego pokrycia nawierzchni schodów dostosowujemy zakres koniecznych napraw. Odkształcenia powierzchni stopnic (wytarcia) wymagają wyrównania jedynie w przypadku przygotowania pod ułożenie cienkich wykładzin z PCW lub kauczuku. Do tego celu wykorzystuje się samorozlewne, szybkowiążące wylewki cienkowarstwowe o grubości np, 1-10 mm o dużej wytrzymałości sięgającej 35 MPa. Wyrównywane stopnie trzeba oszalować, co gwarantuje uzyskanie równej i gładkiej powierzchni. W podobny sposób nakłada się warstwy korygujące wysokość stopni, ustawiając deskowanie na odpowiednich poziomach.

Miejscowe uszkodzenia w postaci wykruszeń czy pęknięć bez odsłoniętego zbrojenia konstrukcyjnego można naprawić za pomocą szybkowiążących zapraw, np, montażowych, uzyskujących wysoką wytrzymałość już po kilku minutach od aplikacji, Zależnie od wielkości wykruszenia wypełnienie nanosi się warstwami lub montuje deskowanie formujące nakładą zaprawę w jednym cyklu, Niewielki ubytek uzupełnia się bezpośrednio np, z dociskiem ręką, a po stwardnieniu wyrównuje powierzchnie tarczą szlifierską. W naprawianym miejscu podłoże musi być dokładnie odkurzone i ewentualnie zwilżone, jeśli wymaga tego zalecana przez producenta technologia aplikacji.

Przy większych ubytkach, zwłaszcza na podlegających dużym obciążeniom krawędziach stopni, wskazane jest dodatkowe wzmocnienie połączenia warstwy naprawczej z podłożem za pomocą stalowych kotew. Utworzą je pręty stalowe o średnicy 8-10 mm w rozstawieniu co 10-15 cm, które osadza się w otworach podłoża za pomocą zaprawy montażowej. Jeśli uzupełnienie wykruszenia wymaga ujednorodnienia wyglądu z pozostałą powierzchnią schodów, np. z lastryka, do zaprawy wypełniającej dodaje się kruszywo o odpowiedniej wielkości i zabarwieniu, a po stwardnieniu szlifuje na gładko.

Pęknięcia na powierzchni schodów, których przyczyny nie wymagają przeprowadzenia wzmocnienia konstrukcyjnego, wypełnia się również szybkowiążącą zaprawą montażową. Przed jej nałożeniem pęknięcie na całej długości trzeba poszerzyć przy użyciu szlifierki, tworząc rowek o przekroju w kształcie "jaskółczego ogona”. Duże uszkodzenia odsłaniające zbrojenie wymagają przeprowadzenia naprawy przy użyciu zestawu zapraw i preparatów do reprofiłowania żelbetu. Mimo że uszkodzenia powierzchniowe schodów z reguły nie zagrażają ich stabilności konstrukcyjnej, to jednak w przypadku konieczności przeprowadzenia większych napraw należy wykorzystywać produkty klasyfikowane do klasy R3 lub R4 materiałów do naprawy betonów. Oferowane są wyroby systemowe składające się np. z zaprawy kontaktowej chroniącej zbrojenie przed korozją i zapewniającej wysoką przyczepność zaprawy wypełniającej – najczęściej w postaci mieszanek PCC i drobnoziarnistej do wygładzania powierzchni.

Pokrycia na schody żelbetowe

Ceramiczne płytki układane na schodach należą do najczęściej wykorzystywanych pokryć podczas renowacji klatek schodowych, zwłaszcza w budynkach mieszkalnych. Nawierzchnie te tylko nieznacznie podnoszą poziom podłogi – z reguły nie więcej niż o 1,5 cm – zapewniają wysoką odporność na ścieranie oraz estetykę, a także – co jest szczególnie ważne w budynkach mieszkalnych – możliwość pokrywania powierzchni na raty, co pozwala na względnie wygodną komunikację podczas ich układania. Najczęściej wykorzystywane są płytki z gresu technicznego, które mimo dość ograniczonego wzornictwa charakteryzują się jednorodną strukturą na całej grubości, a zatem powierzchowne uszkodzenia nie są praktycznie widoczne. Producenci ceramiki oferują kolekcje płytek składające się zarówno z pokrycia stopnicy, podstopnicy, jak i do utworzenia cokołu na ścianie. Podłoże pod taką okładzinę pokryte lastrykiem wystarczy oczyścić lub w razie potrzeby uszorstkowić, a niewielkie nierówności zlikwiduje warstwa kleju montażowego. Użyty klej powinien się charakteryzować odkształcalnością i krótkim czasem utwardzania (np, klasy 2FTS1). Ze względu na umożliwienie chodzenia po schodach płytki układa się kolejno na jednej i następnie drugiej połowie szerokości biegu lub – co jest mniej wygodne – na co drugim stopniu. Do spoinowania wskazane jest użycie fugi żywicznej (epoksydowej) bardziej odpornej na zabrudzenia i wykruszenie niż cementowa.

Wykładziny z PCW i kauczuku na schody żelbetowe

W klatkach schodowych o niewielkim natężeniu ruchu bądź z ograniczonym dostępem użytkowników wchodzących bezpośrednio z zewnątrz budynku na pokrycie stopni można wykorzystać wykładziny PCW lub kauczukowe dostępne również w postaci profilowanych nakładek. Materiały z PCW w formie rulonowej lub w płytkach powinny być homogeniczne ze względu na większą trwałość w porównaniu z wykładziną warstwową. Oba rodzaje pokrycia mocowane są na klej i wymagają równego podłoża, co może wymagać wcześniejszego wypoziomowania, np. za pomocą cienkowarstwowej zaprawy samorozlewnej. Jako materiały uzupełniające do montażu wykorzystywane są listwy krawędziowe oraz cokoły naścienne i od strony lica schodów.

Nakładki prefabrykowane na schody żelbetowe

Gotowe pokrycie stopni „w jednym kawałku” są betonowym prefabrykatem z dekoracyjną powierzchnią typu terazzo, wykorzystywanym głównie do wykańczania nowych schodów, przy odpowiedniej korekcie poziomów górnych i dolnym (nakładka łącznie z warstwą mocującą ma ok. 5 cm grubości) mogą służyć też do renowacji, zwłaszcza biegów betonowych z drewnianymi, zużytymi już stopnicami. Produkowane są pod konkretne wymiary w formie monolitycznej stopnicy z podstopniem, a montaż wykonuje się na pasmowo nałożonej zaprawie szybkowiążącej.

Cezary Jankowski

Zobacz: Antypoślizgowe posadzki przemysłowe – wymagania, klasyfikacja, użytkowanie