Energooszczędność w wymiarze globalnym, w wymiarze każdego gospodarstwa domowego – szukanie sposobów na oszczędność w zużyciu nośników energii.
Jedną z dróg do osiągnięcia tego celu jest stosowanie odpowiednich okien. Okno energooszczędne w ogólnym pojęciu jest oknem o dobrej izolacyjności termicznej. Ta cecha fizyczna stolarki okiennej, oznaczana współczynnikiem Uw, podawana jest w informacjach marketingowych jako wyróżniająca prezentowany produkt spośród wyrobów konkurencji. Przy obecnym poziomie techniki i własnościach komponentów stosowanych do produkcji stolarki, osiągnięcie termoizolacyjności okna na poziomie Uw = 0,7 lub 0,5 W/(m²K) nie stanowi żadnego problemu.
Konieczność szukania oszczędności w zużyciu energii, przez wbudowywanie w obiektach nowoprojektowanych i remontowanych stolarki okiennej przyczyniającej się do energooszczędnego eksploatowania pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, a także pomieszczeń gospodarczych i produkcyjnych, uwzględniona została w przepisach wykonawczych dla budownictwa w wielu krajach Unii Europejskiej. Z kolei podanie konkretnych wymagań eksploatacyjnych dla okien, w powiązaniu z ich izolacyjnością termiczną, pozwoliło na określenie cech fizycznych i mechanicznych stolarki przeznaczonej dla domów pasywnych i energooszczędnych.
Jakie są to cechy? Najistotniejsze to szczelność na przepuszczalność powietrza i temperatura na powierzchni wewnętrznej profilu przy określonej różnicy temperatury zewnętrznej oraz wewnętrznej. Każdy, kto uczestniczył w badaniu stolarki okiennej lub wie, jaki skutek wywołuje różnica ciśnienia, zauważy, jak przez nieszczelne okno przenika w linii przylegania uszczelek powietrze (ciśnienie zewnętrzne – prędkość wiatru), które następnie wprowadza do wnętrza pomieszczenia wodę opadową. Zjawisko rozszczelnienia rozpoczyna się zazwyczaj od połowy wysokości konstrukcji w kierunku dolnego, poziomego elementu ramy (parapetu, podłogi). Zmierzona wartość temperatury na powierzchni wewnętrznej okna, przy określonej w normie wartości temperatury zewnętrznej i wewnętrznej (np. +20,0 i –5,0), klasyfikuje konstrukcję jako okno pasywne lub energooszczędne.
Wspomniany parametr zmusza do podejmowania prac projektowych nad odpowiednią konstrukcją przekroju poprzecznego profilu, z którego powstanie rama okienna i rama skrzydła. Projektowanie przekroju poprzecznego wprowadza, określony wymaganiami dla własności fizycznych i mechanicznych konstrukcji, rozstaw ścianek wewnętrznych, rodzaj i miejsce zastosowania izolacji termicznej oraz zastosowanie technologii wspomagających: wklejania przeszklenia, wzmacniania powierzchni zewnętrznej profilu włóknami naturalnymi lub sztucznymi, stosowania profili wykonanych na bazie mieszanek kompozytowych. Wymagania dotyczące właściwości eksploatacyjnych stolarki okiennej i powiązanych z nimi właściwości fizycznych stolarki energooszczędnej zostały opracowane w sąsiadujących z Polską krajach. Norma zharmonizowana PN-EN 14351-1:2006 określa własności eksploatacyjne stolarki okiennej, odnosząc je do wymagań w danej strefie obciążenia wiatrem oraz wysokości konkretnego obiektu. Normy powiązane, np. niemiecka EnEv, określają wymagania eksploatacyjne okien energooszczędnych. Jest to trzecia klasa przepuszczalności powietrza okien montowanych powyżej drugiej kondygnacji.
Ustawodawca w trosce o użytkownika połączył, w celu nadania sensu energooszczędności, wymagania eksploatacyjne przepuszczalności powietrza z cechą fizyczną okna Uw = 1,30 (1,30 jest zapisem określonym ustawowo).
Jak jest w Polsce? Przede wszystkim nie ma żadnych uwarunkowań ustawowych ani technicznych, dotyczących wymagań dla tzw. okien energooszczędnych. Nie ma też ustawowych wymagań technicznych dla własności eksploatacyjnych stolarki okiennej. Nie ma też wymagań technicznych związanych z bezpieczeństwem użytkowania stolarki.
Norma PN-EN 14351-1 obowiązuje od marca 2006 r. W zbiorze badań fakultatywnych określa ona zakres badań i klasyfikację własności eksploatacyjnych oraz mechanicznych stolarki, pozwalających na określenie jej przeznaczenia. Ważne jeszcze i stanowiące odniesienie techniczne przy deklarowaniu własności stolarki okiennej Aprobaty Techniczne pozwalają na określenie, w rozumieniu obowiązujących norm europejskich, tylko jednej własności eksploatacyjnej – szczelności na wodę opadową przy ciśnieniu próbnym 150,0 Pa (klasa 4A). Ciśnienie projektowe w pierwszej strefie obciążeń wiatrem (ok. 80% obszaru Polski) wynosi 385,0 Pa.
W jakiej roli stawiany jest użytkownik stolarki okiennej? Czy podejmując decyzję o jej zakupie w oparciu o materiały marketingowe, zawierające ogólne informacje techniczne i cenę, klient dokonuje korzystnego dla siebie wyboru?
Brak uregulowań ustawowych, skonkretyzowanych działań opiniotwórczych ze strony polskich instytutów i laboratoriów notyfikowanych, brak określania w projektach oraz w specyfikacjach przetargowych wymagań odnośnie własności eksploatacyjnych i mechanicznych okien nie ułatwia dokonania wyboru produktów o odpowiednich cechach i bezpiecznych w użytkowaniu.
To klient precyzuje wymagania dotyczące okien i drzwi. W celu lepszego zrozumienia jego potrzeb, w firmie Veka stworzyliśmy określone procedury, które kierujemy do producentów, wykonujących okna na naszych profilach. Są to:
– system wiarygodnego i bezpiecznego deklarowania własności stolarki okiennej do znaku CE;
– odpowiedzialność za komponenty wchodzące w skład konstrukcji okiennej. Deklaracje zgodności producentów komponentów oparte na dokumentacji technicznej opisującej wyrób (badania wg norm europejskich, informacje o cechach wyrobu – uszczelki, okucia, silikony, podkładki podszybowe, wzmocnienia stalowe);
– badania okresowe produktów naszych producentów potwierdzające wiarygodność deklarowanych cech wyrobu;
– systemową kontrolę produkcji stolarki okiennej, potwierdzającą swoimi zapisami zgodność cech wyrobu z seryjnej produkcji z cechami wyrobu przebadanego w ramach badań ITT;
– bezpieczeństwo użytkowania stolarki potwierdzone badaniami własności mechanicznych stolarki okiennej.
Szczegółowe informacje na www.veka.pl, w zakładce „znak CE”.
W naszym rozumieniu okno energooszczędne to okno o własnościach eksploatacyjnych odpowiednich dla strefy obciążenia wiatrem oraz wysokości obiektu, okno bezpieczne w użytkowaniu, którego własności mechaniczne są potwierdzone badaniami. Wreszcie okno wykonane z komponentów o cechach zapewniających jego wieloletnią eksploatację oraz o zgodnej z wymaganiami użytkownika izolacyjności termicznej i akustycznej.
Aleksander Majer
Doradztwo Techniczne Veka Polska
VEKA Polska Sp. z o.o.
ul. Sobieskiego 71
96-100 Skierniewice
tel.: (46) 834 44 00, 834 44 34
fax: (46) 834 44 74
e-mail: info_veka_pl@veka.com
