Rusztowania to nie tylko tymczasowe konstrukcje pomocnicze, ale także kluczowy element wielu prac budowlanych i remontowych. Ich bezpieczne i efektywne wykorzystanie wymaga starannego podejścia na każdym etapie – od planowania po rozbiórkę.
Proces realizacji rusztowania to przemyślany ciąg działań, rozpoczynający się od określenia zapotrzebowania i opracowania koncepcji, a kończący się oceną stanu technicznego poszczególnych elementów po zakończonym demontażu.
Choć każda z faz tego procesu ma odrębną specyfikę i rodzi inne wyzwania, powinna łączyć je troska o bezpieczeństwo monterów oraz użytkowników jako wartość nadrzędna. Artykuł ten przybliża wszystkie etapy realizacji rusztowań: począwszy od doboru rodzaju rusztowania oraz konstrukcji, poprzez opracowanie projektu (jeśli jest wymagany), montaż i eksploatację, aż po demontaż oraz przygotowanie części składowych do dalszego wykorzystania.
>>> Scaffolding
>>> Zgodność konstrukcji rusztowania na budowie z dokumentacją
Fot. © Cyril PAPOT – stock.adobe.com
Kryteria doboru rusztowania do inwestycji
Prawidłowy dobór rusztowania jest kluczowy dla bezpieczeństwa i ergonomii prac, które później będą wykonywane z jego konstrukcji. Pierwszym, zasadniczym kryterium doboru jest funkcja rusztowania: czy będą z niego wykonywane prace (rusztowanie robocze), czy jego zadaniem ma być zabezpieczenie przed upadkiem z wysokości ludzi oraz przedmiotów (rusztowanie ochronne), czy też będzie tymczasowym podparciem konstrukcji w czasie, gdy nie uzyskała ona pełnej nośności (rusztowanie podporowe). Mogą być też one wykorzystywane do budowy konstrukcji specjalnych, np. tymczasowych zadaszeń, tablic reklamowych, kładek dla pieszych, stanowisk do odśnieżania dachów autobusów i samochodów ciężarowych, a także do budowy tymczasowych trybun oraz scen.
Rys. 1. Schemat rusztowania ramowego (bez pomostu komunikacyjnego). Rys. 2. Schemat rusztowania modułowego (bez pomostu komunikacyjnego)
W przypadku doboru rusztowań roboczych istotny jest zakres prac, które będą wykonywane z konstrukcji – to on m.in. wpływa na wartość dopuszczalnego obciążenia użytkowego, od którego zależą wymiary siatki konstrukcyjnej rusztowania (długość i szerokość jego przęseł). Rodzaj prac w połączeniu z geometrią obiektu budowlanego ma kluczowe znaczenie przy wyborze konstrukcji rusztowania. Najczęstszymi rozwiązaniami są:
- rusztowania ramowe (fot. 1, rys. 1): stosowane jako rusztowania fasadowe (usytuowane wzdłuż fasady obiektu), o szerokości od ok. 0,7 do 1,1 m – są więc optymalnym rozwiązaniem do prac elewacyjnych;
- rusztowania stojakowe: jako rusztowania modułowe (fot. 2, rys. 2), tworzone na bazie z góry zaplanowanego systemu, często stosowane w przemyśle – tam, gdzie istotne jest odpowiednie ukształtowanie konstrukcji w przestrzeni; lub jako rusztowania rurowo-złączkowe – pomocne w przypadku bardzo nietypowych brył i rozwiązań;
- rusztowania kozłowe, utworzone za pośrednictwem podpór przestrzennych zwanych potocznie kozłami, na których układa się pomost roboczy
Fot. 1. Przykład konstrukcji rusztowania ramowego. Fot. 2. Przykład konstrukcji rusztowania modułowego
>>> Projektowanie i użytkowanie rusztowań z wykorzystaniem nowych technologii
>>> Praca na rusztowaniach budowlanych – zagrożenia
Sposób użytkowania rusztowania wpływa na wybór między rusztowaniem nieruchomym a ruchomym. Rusztowania przejezdne są stosowane do wszelkich prac konserwacyjnych, np. do wymiany żarówek w halach – czyli wszędzie tam, gdzie konieczny jest punktowy dostęp do stanowiska na wysokości oraz mobilność lekkiej konstrukcji rusztowania. W przypadku gdy zmontowane rusztowanie jest przystosowane do przemieszczania urządzeniem dźwigowym, mówimy, że jest rusztowaniem przestawnym.
W dalszej części artykułu:
Kryteria doboru rusztowania do inwestycji cd.
Dokumentacja rusztowań
Bezpieczne użytkowanie rusztowań
Montaż rusztowań
Procedury bezpiecznego demontażu rusztowania
>>> Cały artykuł dostępny jest w numerze 9/2025 miesięcznika „Inżynier Budownictwa”.
>>> Członkowie Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa mają dostęp do miesięcznika przez portal członkowski >>>
dr inż. Piotr Kmiecik
rzeczoznawca budowlany w specjalności konstrukcyjno-budowlanej obejmującej projektowanie i kierowanie robotami budowlanymi w zakresie rusztowań, Bilfi nger ISP Poland
mgr Dagmara Tyc
dyrektor Polskiej Izby Gospodarczej Rusztowań i Deskowań
