Podstawowymi zaletami prefabrykacji są: ograniczenie osób pracujących na budowie, tempo budowy oraz brak sezonowości.
Budownictwo mieszkaniowe w Szwecji różni się znacznie od tego, które znamy z naszego podwórka. Technologię tradycyjną w dużej mierze zastąpiono prefabrykacją już kilkadziesiąt lat temu. Na przełomie lat 60. i 70. w Szwecji wdrożono tzw. miljonprogrammet, czyli program, w ramach którego zbudowano ponad milion mieszkań, z rekordową liczbą 110 000 lokali mieszkalnych w 1970 r. Podobna sytuacja miała miejsce w Polsce, gdzie do połowy lat 80. tzw. wielka płyta stanowiła podstawę budownictwa mieszkaniowego. W przeciwieństwie do Polaków Szwedzi swój późniejszy sceptycyzm w stosunku do prefabrykacji wykorzystali do ulepszenia i dopracowania technologii, poszukując optymalnych rozwiązań zarówno pod względem ekonomicznym, jak i jakościowym.
Na przykładzie realizowanego obecnie projektu mieszkaniowego Branddorren spróbujemy przybliżyć technologie stosowane w obiektach mieszkaniowych w Szwecji oraz zalety prefabrykacji.
Branddorren jest częścią długofalowej koncepcji zakładającej wykorzystanie wspólnych detali konstrukcyjnych oraz jednakowych struktur dla wielu kontraktów w całej Szwecji. Inwestycja zlokalizowana jest w południowej dzielnicy Sztokholmu, objętej programem rewitalizacji. W jej zakres wchodzi budowa siedmiu obiektów połączonych garażem podziemnym, o łącznej powierzchni stropu 25 000 m2 i 342 mieszkań. Najwyższe dwa budynki z kompleksu będą miały 14 i 16 kondygnacji. Pekabex został zaproszony do współpracy przez inwestora na bardzo wczesnym etapie i wspólnie z nim rozwijał koncepcję całego przedsięwzięcia. Zastosowane w koncepcji rozwiązania konstrukcyjne to przede wszystkim zewnętrzne ściany typu sandwicz składające się z trzech warstw: konstrukcyjnej, izolacyjnej w postaci styropianu grafitowego oraz elewacyjnej. Przewodność cieplna ścian prefabrykowanych jest taka sama jak w ścianach wznoszonych metodą tradycyjną. Częste jest również osadzanie okien wraz z pełnym uszczelnieniem (tzw. ciepły montaż) oraz parapetem zewnętrznym. Ponadto inwestor ma możliwość wyboru sposobu wykończenia fasady. Najczęściej jest to malowanie lub tynkowanie ścian trójwarstwowych, a także wykorzystanie matryc pozwalających na kształtowanie nietypowych powierzchni betonu. Nową alternatywą, bardzo pożądaną na rynku skandynawskim, jest produkcja ścian z wbudowaną cegłą w warstwie elewacyjnej. W elementach osadzane są akcesoria elektryczne wraz z prowadnicą pozwalającą elektrykowi na przepuszczanie przewodów. Dotyczy to także ścian wewnętrznych, zwykle o grubości 200 mm, ze względu na wymagania akustyczne. W projekcie Branddorren klient zdecydował się na ściany malowane oraz w niektórych budynkach – z wbudowaną cegłą.
Wszystkie opisane możliwości wykonywane są w fabryce na przygotowanych ku temu stanowiskach, dzięki czemu na budowę dociera gotowy produkt o wysokiej jakości.
W koncepcji stworzonej przez klienta zastosowanie mają sprężone płyty stropowe o grubości 230 mm, wykonywane z obniżeniami pod modułowe łazienki prefabrykowane. Dodatkowo prowadzone są w nich kanały pod instalacje grzewcze i podobnie jak w przypadku ścian wbudowane są akcesoria elektryczne. Na budowie na powierzchni płyt wykonywana jest już tylko wylewka niekonstrukcyjna. Zastosowanie płyt pełnych stropowych pozwala uniknąć czasochłonnego i kosztownego, jak w przypadku stopów monolitycznych, rozstawiania podpór, szalowania, zbrojenia, a co najważniejsze przerwy technologicznej koniecznej na wiązanie betonu. Kolejną strukturą wchodzącą w zakres inwestycji są prefabrykowane balkony, mocowane do konstrukcji za pomocą stalowych płaskowników i odciągów lub łączników typu Halfen Hit. Balkony wbudowane mają od razu akcesoria do osadzenia balustrad – umożliwiające w sprawny i czysty sposób montaż barierek. Zależnie od koncepcji architekta i sposobu wykończenia płyty balkonu możliwe jest przygotowanie chropowatej powierzchni pod okładzinę lub mechaniczne zatarcie na gładko, uzyskując w ten sposób produkt gotowy do użytku.
Realizowane obiekty wyposażone są także w schody prefabrykowane, wykonane w betonie architektonicznym.
Alternatywnie klienci decydują się na wykończenie biegów schodowych kamienną okładziną terazzo – znaną w Polsce jako lastryko, które pod względem jakości i estetyki znacząco odbiega od tego, które spotykamy na starych klatkach schodowych.
Tym, co odróżnia szwedzkie projekty od tych realizowanych w Polsce, jest poziom wykończenia. Wspomniane wcześniej prefabrykowane łazienki, montowane równolegle z konstrukcją, przyjeżdżają na budowę jako gotowy produkt. Są to w pełni wyposażone w niezbędną armaturę, wyłożone kafelkami moduły, dokładnie takie same w każdym mieszkaniu. Jednak nie tylko łazienki stanowią różnicę – po zakończeniu montażu konstrukcji odrębne ekipy prowadzą prace wykończeniowe przygotowujące lokale do zamieszkania. W zakres prac wchodzi: malowanie ścian, ułożenie podłóg, montaż kuchni i podstawowych zabudów. Ograniczenie liczby osób pracujących na budowie podczas montażu konstrukcji prefabrykowanych również ma niebagatelny wpływ na decyzję inwestora o wyborze tej techniki.
Wysyłając w pełni wyposażony, gotowy do wbudowania produkt, sprawiamy, że braki kadrowe, które zauważamy na rynku budowlanym, przestają być wyzwaniem.
Kolejnymi kluczowymi zaletami prefabrykacji są tempo budowy oraz brak sezonowości. Standardowa sekcja stanowiąca ok. 350 m2 powierzchni stropu powstaje w ciągu pięciu dni roboczych. Taki wynik nie jest możliwy w budownictwie tradycyjnym. Dodatkowo montaż odbywa się z kół, eliminując konieczność magazynowania materiałów na placu budowy. Montaż elementów może się odbywać niezależnie od warunków atmosferycznych i w czasie gdy na polskich budowach robotnicy czyszczą betoniarki, ekipy montażowe Pekabex w Szwecji zmieniają rękawice na nieco grubsze i nie zwalniają tempa pracy. Jedynym czynnikiem, od którego są zależni monterzy, jest silny wiatr.
Na przykładzie projektu Branddorren oraz całej opisanej koncepcji można zauważyć, że oprócz niewątpliwych atutów prefabrykacji oraz unifikacji rozwiązań konstrukcyjnych skracamy cały proces realizacji projektu. Stałe rozwiązania redukują proces uzgodnień projektowych, usprawniają produkcję oraz przyspieszają montaż elementów na budowie, co niesie ze sobą wymierne korzyści finansowe.
mgr inż. Anna Dybowska
mgr inż. Natalia Jelińska
PEKABEX
