Błędy projektowe i brak świadomości zmieniających się norm oraz przepisów w zakresie odprowadzania wody opadowej z dachów płaskich mogą skutkować wystąpieniem awarii budowlanej.
Woda opadowa piętrząca się na dachu stanowi poważne zagrożenie dla konstrukcji. Każde 10 cm słupa wody to 100 kg obciążenia na każdy m2 powierzchni. Taki słup wody powstanie już dla kopertowania o wymiarach 10 x 10 m i spadku 2% do środka zlewni.
Oprócz utworzonych zlewni, dachy płaskie są również dosyć często ograniczone attykami. Tutaj należy podkreślić, że zwykle attyki mają kilkadziesiąt centymetrów wysokości i w przypadku niedrożności układu odwodnienia dodatkowa wysokość słupa wody będzie wtedy równa wysokości attyki (dodatkowe kilkaset kilogramów na 1 m2) – o ile wcześniej nie dojdzie do przeciążenia konstrukcji i awarii budowlanej. Najczęstszymi przyczynami piętrzenia się wody opadowej na dachu są niedrożna instalacja odwodnienia głównego i brak odwodnienia awaryjnego, instalacja o zbyt małej wydajności lub błędna lokalizacja wpustów.
W celu zachowania drożności układu odwodnienia właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest zobowiązany przeprowadzić przynajmniej raz w roku rewizję wpustów, o czym mówi Prawo budowlane (rozdz. 6. art. 61. i art. 62.1.).
Sama instalacja powinna być wykonana z wyrobów spełniających wymagania obowiązującej od lipca 2015 r normy PN-EN 1253-2:2015-03, w której wskazano m.in. minimalne wydajności wpustów dachowych przy określonym spiętrzeniu słupa wody. Natomiast wymiarowanie i dobór elementów [zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – Dz.U. Nr 75 z 2002 r. poz. 690 z późn. zm.) powinny odbywać się w oparciu o odpowiednie założenia opisane w obowiązującej normie PN-EN 12056-3, w której przedstawiono wartości natężeń deszczem miarodajnym. Zawarte w tabl. 1 powyższej normy wielkości natężenia opadów atmosferycznych stanowią dane wyjściowe i w znaczący sposób wpływają na ilości wyliczonej wody opadowej, jaką powinien odprowadzić projektowany system odwodnienia. Norma PN-EN 12056-3 zastąpiła PN-92/B-01707, w której miarodajne natężenie deszczem do obliczeń należało przyjąć nie mniej niż 300 l/s•ha. Obowiązująca norma nie jest w tym względzie tak jednoznaczna i wprowadza dwie metody wyznaczenia wspomnianej wartości:
1. w przypadku gdy istnieją wystarczające dane statystyczne o opadach atmosferycznych, dotyczące częstotliwości występowania deszczy nawalnych o określonym natężeniu i czasie trwania;
2. w przypadku gdy nie istnieją dane statystyczne o opadach atmosferycznych, minimalne natężenie opadów traktowane jako podstawa do obliczeń projektowych powinno być wybrane spośród wartości wyszczególnionych w tabl. 1, odpowiednio do warunków klimatycznych w miejscu sytuowania budynku.
W tym miejscu projektanci i architekci pozostają bez jednoznacznej odpowiedzi co do określenia lub wyboru wartości natężenia opadem miarodajnym. Punkt pierwszy nie wskazuje, jaka instytucja miałaby takie dane, rzetelne i miarodajne, udostępnić. Z kolei punkt drugi mówi, żeby przyjąć wartość z tabl. 1 odpowiednio do warunków klimatycznych sytuowania obiektu, co faktycznie sprowadza się do uwzględnienia danych o opadach z miejsca lokalizacji obiektu. Jakie dane wobec tego przyjąć i jak ocenić miarodajny opad w miejscu posadowienia obiektu? W konsekwencji część projektantów przyjmuje wartość 0,030 l/(s • m2) zgodną z wycofaną normą PN-92/B-01707 lub wzoruje się na projektach już zrealizowanych. W innych przypadkach podejmowane są próby wyznaczania wartości na podstawie ogólnie dostępnych danych o opadach, które nie zawsze są miarodajne [dane z krótkiego okresu, często bez wartości ekstremalnych), co często prowadzi do niedoszacowania. Wynika to najczęściej z braku ogólnodostępnych danych dla projektantów, ale jeszcze częściej dochodzi do błędnej interpretacji danych i niepoprawnego ich przeliczenia. Konieczna jest zatem przy obliczeniach współpraca projektantów z firmami zajmującymi się produkcją systemów odwadniania dachów, z naciskiem na firmy dysponujące profesjonalnym działem technicznym posiadającym niezbędną wiedzę w tymże temacie. Prawidłowe doradztwo powinno być bowiem zakończone pisemnym potwierdzeniem dobranego systemu, wraz z obliczeniami wskazującymi na konkretne, odnoszące się do sytuacji budowlanej normy.
Należy pamiętać, iż uczestnicy procesu budowlanego powinni być świadomi, zgodnie z prawem budowlanym, odpowiedzialności poprawnego zaprojektowania i wykonania inwestycji budowlanej.
Na koniec warto wspomnieć o często pomijanym, awaryjnym systemie odprowadzenia wody opadowej. Wpusty awaryjne, zazwyczaj wbudowane w attykę, stanowią alternatywną drogę zrzutu nadmiaru wody. O konieczności stosowania systemu awaryjnego można się przekonać, kiedy odwodnienie główne, pomimo poprawnego doboru, jest niedrożne lub kanał główny (kolektor) jest przeciążony. W takich okolicznościach tylko system awaryjny chroni konstrukcję przed przeciążeniem, co wyraża wspomniane Rozporządzenie Ministra Infrastruktury (rozdz. 2, § 122, pkt 2) wraz z powołaniem na normę PN-EN 12056-3 (pkt 7.4 Ujścia awaryjne): Zaleca się, aby płaskie dachy z gzymsami oraz rynny nie okapowe miały zapewnione wyloty przelewowe i awaryjne w celu zmniejszenia ryzyka przelewania się wód opadowych do budynku lub przeciążenia konstrukcji.
Sita Bauelemente GmbH Przedstawicielstwo w Polsce
ul. Rydlówka 20, 30-363 Kraków
tel. 12 345 70 00
biuro@sita-bauelemente.pl
www.sita-bauelemente.pl
