Przyczynek do dyskusji nad zakresem i formą części technicznej projektu budowlanego linii elektroenergetycznych napowietrznych o napięciu od 110 kV wzwyż.
1. Geneza tematu
W ostatnich latach na rynku projektowania i budowy obiektów elektroenergetycznych narasta presja inwestorów, by pozwolenia na budowę uzyskiwać jak najszybciej i jak najtaniej. Widać to po wymaganiach terminowych i zakresowych.
Przyczyn tego stanu rzeczy jest kilka, są powszechnie znane, lecz ich przedstawienie i omówienie wykracza poza temat niniejszego opracowania i w związku z tym nie będą tutaj rozwijane.
Odpowiedzią rynku na takie zapotrzebowanie jest kreowanie pseudoprojektów budowlanych, które w swojej skrajnej formie pomijają część techniczną bądź ją ekstremalnie spłycają, przerzucając jej opracowanie na projekty wykonawcze. Tak sklecone „projekty budowlane” skupiają się wyłącznie na elementach weryfikowanych przez organy administracji architektoniczno-budowlanej, rozpatrujące wniosek i wydające decyzję o pozwoleniu na budowę.
Tym sposobem pseudoprojekty budowlane są tańsze, a wykonanie szybsze. W konsekwencji ich „producenci” (słowo „projektanci” jest tu nie na miejscu) wygrywają postępowania przetargowe.
Taka sytuacja wymusza na pozostałych uczestnikach przetargów obniżanie jakości projektowania.
Opisane fakty niepokoją. Po pierwsze, części techniczne projektów budowlanych przestają spełniać wymogi wynikające z przepisów, po drugie, cała ta sytuacja wydaje się być akceptowana przez inwestorów, których przepisy Prawa budowlanego obowiązują przecież na równi z projektantami.
Dodatkowo, autorowi projektu budowlanego wymyka się decydowanie o ostatecznym kształcie projektu, co może prowadzić do niebezpiecznych mutacji rozwiązań wykonawczych, realizowanych w sposób nieuprawniony, często bez kontaktu z projektantem firmującym pozwolenie na budowę.
A wszystko to dzieje się już po wydaniu pozwolenia na budowę!
Taki stan rzeczy w pełni uzasadnia podjęcie starań o przywrócenie należytej jakości projektowania.
2. Wprowadzenie
Spoglądając przez pryzmat przepisów Prawa budowlanego oraz Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003r. „w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego” na funkcjonujące rynkowo projekty (budowlane i wykonawcze) linii elektroenergetycznych napowietrznych o napięciu od 110kV wzwyż, jednoznacznie widać, że pozostają w całkowitej sprzeczności z ich postanowieniami.
Celem niniejszego opracowania jestokreślenie obszaru prac projektowych, który wg zapisów ww. rozporządzenia musi stanowić przedmiot części technicznej projektu budowlanego linii elektroenergetycznych napowietrznych o napięciu od 110kV wzwyż.
2.1. Projekt budowlany
Projekt budowlany, jako dokument o charakterze zarówno technicznym, jak i formalno-prawnym, jest podstawowym załącznikiem do wniosku o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę. Z mocy prawa musi m.in. zawierać wymagane przepisami niezbędne informacje techniczne, jednoznacznie opisujące zamierzenie budowlane.
W ustawie z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (tekst ujednolicony – Dz.U. nr 243 z 2010r. poz. 1623), zwanej dalej Ustawą, mowa wyłącznie o projekcie budowlanym (art. 3 punkt 13, art. 20, art. 33, art. 34, art. 35, art. 36a).
Ustawanie stanowi o projektach wykonawczych, tak więc nie nakłada na inwestora obowiązku ich opracowania.
Z powyższego wprost wynika, że stopień uszczegółowienia części technicznej projektu budowlanego musi wystarczyć do zrealizowania zamierzenia inwestycyjnego.
Taki stan rzeczy determinuje treść części technicznej projektu budowlanego.
Ustawodawca w art. 34 ust. 6 punkt 1. Ustawy zobowiązał ministra właściwego do spraw budownictwa, by ten w drodze rozporządzenia określił szczegółowy zakres i formę projektu budowlanego.
Przedmiotem niniejszego opracowania jest omówienie opisanych w tym rozporządzeniu wymogów, odnosząc je do części technicznejprojektów budowlanych„linii elektroenergetycznych napowietrznych o napięciu od 110kV wzwyż”, zwanych dalej „liniami”.
2.2. Projekty wykonawcze
Pojęcie „projekty wykonawcze” definiuje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego, stanowiąc w § 5 ust. 1, że: „projekty wykonawcze powinny uzupełniać i uszczegóławiać projekt budowlany w zakresie i stopniu dokładności niezbędnym do sporządzenia przedmiaru robót, kosztorysu inwestorskiego, przygotowania oferty przez wykonawcę i realizacji robót budowlanych”.
Z powyższych zapisów jednoznacznie wynika, że przedmiotem projektów wykonawczych nie jest w żadnym wypadku stanowienie o rozwiązaniach technicznych i decydowanie o wyborze rozwiązań, a jedynie dostarczenie danych niezbędnych do czynności formalnych, wymaganych ustawą z dnia 29 stycznia 2004r. – Prawo zamówień publicznych.
Należy bowiem podkreślić, że ww. rozporządzenie stanowi realizację art. 31 ust. 4 ustawy z dnia 29 stycznia 2004r. – Prawo zamówień publicznych i nie pozostaje obligatoryjne w administrowaniu procesem inwestycyjnym. Stosowanie tego rozporządzenia jest wymagane wyłącznie przy udzielaniu zamówień publicznych.
Przedmiotem projektów wykonawczych jest też obszar „… realizacji robót budowlanych”, w tym instalacyjnych, lecz wyłącznie w zakresie, którego już nie obejmuje projekt budowlany.
Oczywiście projekty wykonawcze mogą być realizowane każdorazowo na życzenie inwestora lub z innych powodów, lecz ich treść i stanowienie w żadnym wypadku nie powinno wkraczać w obszar zastrzeżony przez Ustawę dla projektu budowlanego. Na mocy Ustawy nie są one uprawnione do zastępowania części technicznej projektu budowlanego bądź przejmowania jego funkcji decyzyjnej w postępowaniach o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę.
Klasyczne projekty wykonawcze realizowane są na potrzeby wykonywania robót budowlanych, szczególnie w zakresie budownictwa ogólnego kubaturowego i przemysłowego.
Ich treścią przede wszystkim są szczegóły wykonawcze wszelkich instalacji wewnętrznych i zewnętrznych, lecz zawsze w ramach określonych w projekcie budowlanym.
Przenoszenie takiej struktury do części technicznej projektowania linii pozostaje całkowicie nieuprawnione z uwagi na brak w obiektach liniowych obszarów, dla których realizacja klasycznych projektów wykonawczych była by uzasadniona.
Wyjątkiem potwierdzającym ostatnie zdanie jest np. realizacja na linii instalacji oświetlenia przeszkodowego bądź montaż anten telefonii komórkowej wraz z fiberami, a w przyszłości np. montowanie urządzeń monitorujących on-line temperaturę przewodów fazowych i współpracujących z tymi urządzeniami koncentratorów i anten.
Na etapie projektowania linii możliwość zainstalowania tych urządzeń musi być przedmiotem sprawdzenia nośności konstrukcji obiektu budowlanego, co zawiera się w obszarze objętym projektem budowlanym. W ramach projektu budowlanego dokonuje się niezbędnych uzgodnień formalnych oraz technicznych i oblicza nośność elementów linii, na których te urządzenia mają być zamontowane, by następnie wskazać opisowo i graficznie uzgodnioną, dopuszczalną lokalizację. Projekty wykonawcze rozwiązują jedynie szczegóły montażowe (instalacyjne), lecz zawsze zgodnie z wymaganiami zamieszczonymi w części opisowej i rysunkowej projektu budowlanego.
Powyższa symulacja należycie ilustruje omawiane zagadnienie, ukazując schemat ułatwiający pokazanie projektom wykonawczym właściwego im miejsca w obszarze projektowania linii.
Poza ww. przykładami, domeną projektów wykonawczych linii są:
– w zakresie technicznym – np. szczegóły instalacji tablic informacyjnych i ostrzegawczych, prowadzenie elementów uziemiających pomiędzy konstrukcją słupa a gruntem, zalecenia technologiczne, ewentualne uwarunkowania organizacyjno-atmosferyczne, opracowania porządkujące tok robót, harmonogramy prac budowlano-montażowych,
– w zakresie niezbędnym dla wykonania przedmiarów robót i kosztorysu inwestorskiego – np. zestawienia materiałowe, wykazy montażowe.
Reasumując, ewentualna rola projektów wykonawczych w dokumentacji projektowej linii literalnie odpowiada zapisom ww. rozporządzenia.
2.3. Elementy linii podlegające zaprojektowaniu
Aby dyskutować nad zakresem części technicznej projektu budowlanego linii elektroenergetycznej napowietrznej o napięciu od 110kV wzwyż, należy wymienić jej podstawowe składniki, będące elementami do zaprojektowania. Umożliwi to dalsze rozważanie, które z nich i w jakim zakresie powinny być przedmiotem części technicznej projektu budowlanego.
Częściami linii elektroenergetycznej napowietrznej o napięciu od 110 kV wzwyż są:
2.3.1. fundamenty konstrukcji wsporczych;
2.3.2. uziemienia,
2.3.3. konstrukcje wsporcze;
2.3.4. izolatory;
2.3.5. osprzęt izolatorowy, łączeniowy i pozostały (w tym tłumiki drgań);
2.3.6. przewody fazowe (robocze);
2.3.7. przewody odgromowe;
2.3.8. połączenia przewodów odgromowych z uziemieniem.
2.4. Charakterystyka elementów linii pod kątem ich projektowania
Przed 1995r. w dokumentacji budowlanej nie miało miejsca każdorazowe projektowanie ww. elementów linii. Do 1989r. wszystkie elementy wymienione w punkcie 2.3. niniejszego opracowania były zaprojektowane odrębnie i skatalogowane. Projektowanie linii w zakresie ww. elementów polegało wówczas na odpowiednim ich doborze, realizowanym na podstawie tzw. instrukcji projektowych. Katalogi elementów linii oraz instrukcje projektowe opracowywała na potrzeby całego kraju jednostka projektowa wytypowana przez ministerstwo branżowe bądź właściwe zjednoczenie.
Powyższe napisano nieprzypadkowo, bowiem nadal wiele osób zajmujących się projektowaniem bądź zlecaniem czy nadzorowaniem projektowania trwa w przeświadczeniu, że proces projektowania linii pozostał niezmieniony. Dzieje się tak m.in. dlatego, że opisane wyżej postępowanie jest nadal praktykowane w zakresie linii średnich i niskich napięć.
Należy zauważyć, że przedstawione poniżej analizowanie poszczególnych elementów linii pod kątem potrzeby ich każdorazowego zaprojektowania pozostaje nierozdzielne z kwalifikowaniem umieszczania założeń i wyników projektowania w części technicznej projektu budowlanego.
Znacznie upraszczając, projektowanie elementów linii powinno wyglądać następująco.
Fundamenty konstrukcji wsporczychczęściowo można dobierać bądź spośród oferowanych na rynku prefabrykatów, bądź z opracowanych wcześniej rozwiązań projektowych, sprawdzając obliczeniowo prawidłowość doboru (nośność) przy uwzględnieniu panujących lokalnie warunków gruntowych, potwierdzonych badaniami geologicznymi wykonywanymi w miejscu ich posadowienia, obligatoryjnie zawsze dla każdej konstrukcji wsporczej (każdego stanowiska). Po stwierdzeniu, że brak odpowiednich, istniejących już rozwiązań, fundamenty konstrukcji wsporczych trzeba projektować indywidualnie. Dane wyjściowe (siły reakcji) oraz wyniki przeprowadzonych obliczeń i wyniki badań geologicznych należy umieszczać w części technicznej projektu budowlanego, w formie opisowej i graficznej.
Rozwiązania uziemień pozostają niezmiennie aktualne, a ich doboru na etapie projektowania należy dokonać m.in. w oparciu o informacje zawarte w wynikach ww. badań geologicznych.
Konstrukcje wsporcze, w zależności od wymagań inwestora i istniejących uwarunkowań, należy projektować indywidualnie, bądź, w miarę możliwości, dobierać. Dobieranie słupów spośród istniejących rozwiązań pozostaje dopuszczalne, lecz wówczas musi być każdorazowo (dla każdego stanowiska) sprawdzona ich nośność w odniesieniu do obciążeń wynikających z przedmiotowego projektu oraz wynikających ze specyfikacji technicznej opracowanej przez inwestora bądź z norm wskazanych przez inwestora. Ponieważ sprawdzenie to ma charakter kryterialny, a alternatywą pozostaje zastosowanie innego słupa bądź projektowanie konstrukcji indywidualnej, to rozstrzygnięcie tej kwestii musi być odnotowane w części technicznej projektu budowlanego w odniesieniu do każdego słupa z osobna. Wobec tego, że geometria głowicy i wysokość słupa determinuje jego wymagania względem nośności fundamentów, to w ramach części technicznej projektu budowlanego konieczne jest również ostateczne określenie zarówno wysokości poszczególnych słupów jak i geometrii wszystkich głowic. Dopiero ostateczne ustalenie końcowych rozwiązań w zakresie konstrukcji wsporczych umożliwia ustalenie ostatecznych wymagań stawianych fundamentom, których rozwiązania również stanowią obligatoryjnie element części technicznej projektu budowlanego, o czym pisano powyżej i o czym będzie jeszcze mowa w dalszej części niniejszego opracowania.
Izolatory,z uwagi na swój charakter, podobnie jak osprzęt izolatorowy, łączeniowy i pozostały orazprzewody fazowe (robocze) i przewody odgromowe,to elementy podlegające w zasadzie doborowi. Jednak ich wzajemne zestawienie, z uwagi na zmienność uwarunkowań i wymagań, powinno być jednoznacznie opisane i przedstawione w części technicznej projektu budowlanego, odrębnie dla każdej sekcji odciągowej i każdego przęsła, szczególnie skrzyżowaniowego. Poza wymaganiami technicznymi kryterialną przyczyną stawiania tego wymogu pozostaje fakt wpływu doboru i wykonania tych elementów na oddziaływanie linii na środowisko.
Obligatoryjnym wymogiem jest dobranie właściwych naprężeń, z jakimi mają zostać zawieszone przewody i odnotowanie tych wartości w części opisowej i graficznej projektu budowlanego. Obowiązek ten wynika z faktu, że właśnie te parametry determinują geometrię głowicy słupów oraz ich wysokość. Istotną rolę wysokości słupów i geometrii głowic przedstawiono już powyżej. Będzie o nich mowa również w dalszej części niniejszego opracowania.
Wykonaniepołączenia przewodów odgromowych z uziemieniem wymaga rozstrzygnięcia w części technicznej projektu budowlanego z uwagi na kryterialny wpływ ewentualnych rozwiązań na wykonanie pozostałych elementów linii.
Wnikliwa lektura zapisów rozporządzenia, o którym mowa w punkcie 3.,potwierdza wyniki tej uproszczonej analizy.
3. Szczegółowe omówienie wymagań stawianych części technicznej projektu budowlanego linii
Na podstawie art. 34 ust. 6 punkt 1 Ustawy Minister Infrastruktury wydał w dniu 3 lipca 2003r. rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego, zwane dalejRozporządzeniem.
Rozporządzeniejest podzielone na następujące, ponumerowane rozdziały:
1. przepisy ogólne (§ 1 i 2);
2. wymagania dotyczące formy projektu budowlanego (§ 3 ÷ 7);
3. projekt zagospodarowania działki lub terenu (§ 8 ÷ 10);
4. projekt architektoniczno-budowlany (§ 11 ÷ 13);
5. przepis końcowy (§ 14).
Do części technicznej projektu budowlanego odnoszą się przepisy rozdziału nr 4.
Projekty budowlane i wykonawcze spotykane na rynku naruszają również szereg przepisów z pozostałych rozdziałów. W związku z tym zasadne pozostaje przedstawienie tych uchybień i przywołanie odnośnych przepisów, a na zakończenie wskazanie rozwiązań zgodnych z Rozporządzeniem. Jednak z uwagi na obszerność tego wątku, uzasadniającą odrębne opracowanie, oraz mając na względzie przejrzystość treści niniejszego tekstu, odstąpiono od omówienia ich tutaj.
Specyfika obiektów liniowych spowodowała, że legislator samoistnie, zarówno w Ustawie jak i 4 rozdziale Rozporządzenia, wyróżnił dla nich wymagania indywidualne, nie zwalniając jednak od dopełnienia wymogów ogólnych.
Ww. wymagania dodatkowe (indywidualne) dla projektów budowlanych obiektów liniowych, tutaj linii, omówione są w punkcie 3.1., a wymagania ogólne (wybór) są przedmiotem punktu 3.2.
3.1. Wymagania dodatkowe dlazawartości części technicznej projektu budowlanego linii
Z zapisów Rozporządzenia zawartych w § 11 ust. 2 punkt 6, w § 12 ust. 1 punkt 2, ust. 3 oraz w § 13 ust. 2 wynika wprost, że mowa w nich o warunkach dodatkowych, stawianych projektom budowlanym linii. Ich spełnienie niewątpliwie pozostaje obligatoryjne, na równi z warunkami ogólnymi.
Poniżej kolejno omówiono wymienione zapisy.
3.1.1. Wymagania dodatkowe dla opisu technicznego projektu budowlanego linii
Zgodnie z § 11 ust. 2 punkt 6, „opis techniczny … powinien określać: w stosunku do obiektu budowlanego liniowego – rozwiązania budowlane i techniczno-instalacyjne, nawiązujące do warunków terenu występujących wzdłuż jego trasy, oraz rozwiązania techniczno-budowlane w miejscach charakterystycznych lub o szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania obiektu albo istotne ze względów bezpieczeństwa z uwzględnieniem wymaganych stref ochronnych”.
W przypadku linii zapis o treści: „rozwiązania budowlane i techniczno-instalacyjne, nawiązujące do warunków terenu występujących wzdłuż jego trasy…” wskazuje jednoznacznie na wysokości konstrukcji wsporczych oraz na naprężenia (zwisy) przewodów fazowych. Wysokości słupów jako „rozwiązanie budowlane” i zwisy przewodów jako „rozwiązanie techniczno-instalacyjne” wspólnie dopasowują profil podłużny linii do „warunków terenu występujących wzdłuż jego trasy”, tj. do profilu podłużnego terenu, przez który linia przebiega.
Podobnie zapis: „rozwiązania techniczno-budowlane w miejscach charakterystycznych lub o szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania obiektu” jednoznacznie wskazuje na konstrukcje wsporcze dostosowane każdorazowo do miejsca ich usytuowania oraz fundamenty konstrukcji wsporczych, dostosowane każdorazowo do warunków gruntowych, zbadanych w miejscu posadowienia każdej z konstrukcji wsporczych.
Zapis: „istotne ze względów bezpieczeństwa z uwzględnieniem wymaganych stref ochronnych” jednoznacznie wskazuje na wysokości słupów, geometrię głowic, izolatory, osprzęt, przewody fazowe i odgromowe oraz rozwiązanie uziemienia.
Reasumując, opis techniczny obiektu liniowego (tutaj linii) zawarty w projekcie budowlanym powinien określać: wysokości konstrukcji wsporczych oraz naprężenia (zwisy) przewodów fazowych, konstrukcje wsporcze wraz z geometrią głowic, fundamenty konstrukcji wsporczych, izolatory, osprzęt, przewody fazowe i odgromowe oraz rozwiązanie uziemienia.
3.1.2. Wymagania dodatkowe z § 12 ust. 1 dla części rysunkowej projektu budowlanego linii
Zgodnie z § 12 ust. 1 punkt 2: „część rysunkowa powinna przedstawiać: … dla obiektu liniowego – przekroje normalne i podłużne (profile), przeprowadzone w charakterystycznych miejscach obiektu budowlanego, konieczne do przedstawienia:
a) układu funkcjonalno-przestrzennego obiektu budowlanego,
b) rozwiązań budowlano-konstrukcyjnych obiektu budowlanego i jego powiązania z podłożem oraz przyległymi obiektami budowlanymi,
c) położenia sytuacyjno-wysokościowego i skrajnych parametrów instalacji i urządzeń technologicznych, związanych lub mających wpływ na konstrukcję obiektu budowlanego, funkcjonowanie instalacji i urządzeń oraz bezpieczeństwo ich użytkowania,
d) budowli przemysłowych i innych tworzących samonośną całość techniczno-użytkową, jak komin, zbiornik, kolumna rafineryjna, niezbędnych wymiarów, w tym zewnętrznych w rzucie poziomym i pionowym,
z nawiązaniem do poziomu terenu, przestrzeni wewnętrznych obiektu budowlanego, w szczególności pomieszczeń, rodzaju konstrukcji, przekrojów jego elementów, a także instalacji oraz gabarytów (obrysu) urządzeń technologicznych, o których mowa w lit. c,”.
Wymaganie dla obiektu liniowego, zawarte w § 12 ust. 1 punkt 2, mówiące, że: „część rysunkowa powinna przedstawiać … przekroje normalne i podłużne (profile), przeprowadzone w charakterystycznych miejscach obiektu budowlanego …” jest jednym z najistotniejszych wymogów w odniesieniu do powszechnie obecnie rozumianej zawartości projektu budowlanego.
Aby w pełni zinterpretować ten wymóg należy czytać go zarówno odrębnie, jak też w połączeniu z kolejnymi podpunktami tj. a, b, c oraz d.
Analizując ten zapis odrębnie należy stwierdzić, że jednoznacznie i kategorycznie nakłada na projektanta obowiązek przedstawienia w projekcie budowlanym rysunków profili podłużnych linii.
Obowiązek ten rozciąga się również na przekroje normalne, czyli w rozumieniu projektantów linii „przekroje poprzeczne” tj. prostopadłe do osi linii. Opracowania przekrojów normalnych i zamieszczania ich w dokumentacji nie praktykuje się dziś nawet w projektach wykonawczych.
Obecnie przekroje normalne są, lecz nie zawsze, wykonywane tylko na etapie opracowań przedprojektowych, realizowanych dla potrzeb postępowania środowiskowego, prowadzonego w celu wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia.
W zakresie § 12 ust. 1 punkt 2, pozostaje jeszcze interpretacja określenia „charakterystyczne miejsce obiektu budowlanego” i odniesienie go do linii.
Z uwagi na konstrukcję punktu 2, ta część zapisu odnosi się do części ogólnej Rozporządzenia, tak więc należy ją czytać wraz z kolejnymi podpunktami.
Sprawę w zasadzie wyjaśnia jednoznacznie już podpunkt a).
Zbierając zapisy w całość czytamy bowiem, że: „część rysunkowa … powinna przedstawiać: … dla obiektu liniowego – przekroje normalne i podłużne (profile) … konieczne do przedstawienia układu funkcjonalno-przestrzennego obiektu budowlanego”. Ponieważ jest oczywiste, że w przypadku każdej linii układem funkcjonalno-przestrzennym są przewody fazowe wraz z konstrukcjami wsporczymi, na których są rozwieszone, więc z powyższego zapisu wprost wynika wymóg przedstawienia w części technicznej projektu budowlanego kompletnych rysunków przekroju podłużnego (profilu), obejmującego całość linii.
Podobne wnioski wynikają z analizy kolejnego podpunktu (b), który czytany w całości brzmi, jak następuje: „część rysunkowa … powinna przedstawiać: … dla obiektu liniowego – przekroje normalne i podłużne (profile) … rozwiązań budowlano-konstrukcyjnych obiektu budowlanego i jego powiązania z podłożem …” .
Rozwiązaniem budowlano-konstrukcyjnym linii jest każde przęsło ograniczone słupami i łącząca te słupy graniczna linia zwisania przewodów fazowych. Bowiem to właśnie zwis przewodów fazowych jest analizowany w każdym przęśle z osobna pod kątem zgodności z przepisami technicznymi zawartymi bądź w normach, bądź w specyfikacji technicznej opracowanej przez inwestora, a słupy ograniczające każde przęsło są tym elementem, który poprzez fundamenty wiąże obiekt budowlany z podłożem. Zatem również z tego zapisu wynika, że rysunek profilu podłużnego całej linii jest obligatoryjnym elementem części technicznej projektu budowlanego.
Rozwiązanie budowlano-konstrukcyjne linii to również każdy fundament, bo jest powiązaniem przedmiotowego obiektu budowlanego z podłożem. Zatem rysunki każdego fundamentu muszą stanowić obligatoryjny element części technicznej projektu budowlanego.
I mają to być ostateczne rysunki przeliczonego już fundamentu, w tym jego przekroje w osiach prostopadłych, a dane wyjściowe do projektowania fundamentów i wyniki obliczeń musi zawierać opis techniczny projektu budowlanego.
Analiza podpunktu „c”, czytanego w całości, tj. jak następuje: „część rysunkowa … powinna przedstawiać: … dla obiektu liniowego – przekroje normalne i podłużne (profile) … konieczne do przedstawienia: położenia sytuacyjno-wysokościowego i skrajnych parametrów instalacji i urządzeń technologicznych … mających wpływ na konstrukcję obiektu budowlanego, funkcjonowanie instalacji i urządzeń oraz bezpieczeństwo ich użytkowania”, prowadzi wprost do stwierdzenia, że w przypadku linii chodzi tu o przekroje podłużne (profile) jej skrzyżowań z wszelkimi obiektami.
Tak wnioskujemy dlatego, że właśnie na przekrojach podłużnych (profilach podłużnych) wszelkich skrzyżowań linii odwzorowane są wszystkie istniejące bądź projektowane instalacje i urządzenia, mające wpływ na konstrukcję obiektu budowlanego (tutaj linii). To właśnie na tych rysunkach przedstawia się położenie sytuacyjno-wysokościowe i skrajne parametry ww. instalacji i urządzeń, a w przypadku linii również innych przeszkód, które w związku z faktem zaistnienia krzyżowania projektowana linia musi w swojej konstrukcji uwzględnić.
Reasumując,część rysunkowa obiektu liniowego zawarta w projekcie budowlanym powinna przedstawiać: kompletne rysunki przekroju podłużnego (profilu podłużnego) obejmującego całość linii, ostateczne rysunki każdego fundamentu wraz z przekrojami oraz przekroje podłużne (profile podłużne) skrzyżowań linii z wszelkimi obiektami.
3.1.3. Wymagania dodatkowe wg § 12 ust. 3 do części rysunkowej projektu budowlanego linii
§ 12 ust. 3 stanowi, że: „opracowanie części rysunkowej projektu budowlanego obiektu liniowego należy dostosować odpowiednio do charakteru i specyfiki funkcjonalnej i technicznej obiektu”.
Rozważanie odnoszące się do tego, jak należy dostosować opracowanie części rysunkowej projektu budowlanego linii odpowiednio do jej charakteru i do specyfiki funkcjonalnej i technicznej tego obiektu przedstawiono już w punkcie 3.1.2.
3.1.4. Wymagania dodatkowe wg § 13 ust. 2 do części rysunkowej projektu budowlanego linii
§ 13 ust. 2 stanowi, że: „w stosunku do obiektu budowlanego liniowego należy dobierać skale rysunków dostosowane do długości obiektu i umożliwiające odwzorowanie obiektu z dokładnością zapewniającą czytelność projektu budowlanego”.
W projektowaniu linii kwestie regulowane tym przepisem, przyjmowane zwyczajowo (choć dotychczas najczęściej dopiero na etapie projektów wykonawczych), są realizowane zadowalająco i zgodnie z przedmiotowymi wymogami.
3.2. Wymagania podstawowe dlazawartości części technicznej projektu budowlanego linii
Rozporządzenieokreśla wymagania legislatora w zakresie zawartości projektu budowlanego.
Rozporządzenieformułuje wymagania wobec projektów budowlanych wszystkich bez wyjątku obiektów budowlanych, a dodatkowo stawia wymogi projektom budowlanym obiektów liniowych, omówione już w punkcie 3.1. niniejszego opracowania.
Autor dokonał przeglądu wymagań ogólnych wybierając te, które jego zdaniem są istotne dla przedmiotowego tematu, by je przeanalizować pod kątem zdefiniowania niezbędnego zakresu informacji, które z punktu widzenia Rozporządzenia powinny wchodzić w skład części technicznej projektu budowlanego linii.
Na marginesie można zauważyć, że z rozdziału nr 3 do przeanalizowania kwalifikują się zapisy § 3 ust. 1 i 2, § 5, § 6 ust. 1 i 2, § 7 ust. 1, § 8 ust. 2 punkt 3 (m.in. zieleń, a w zasadzie jej ograniczenia), punkt 4 (m.in. suma powierzchni zajętych pod słupy wg klas gruntów, opracowanie wykazujące zgodność projektu z zapisami mpzp lub dlicp), punkt 5, 6, 7!.
Jednak, jak wspomniano na wstępie punktu 3., rozdział nr 3 Rozporządzenia nie dotyczy części technicznej projektu budowlanego i dlatego niniejsze opracowanie go pomija.
W niniejszym opracowaniu zostaną omówione zapisy rozdziału nr 4.
Do przeanalizowania wybrano § 11 ust. 1 i 2 oraz § 12 ust. 1 i 2.
Przedtem jednak przyjrzymy się § 7 ust. 1.
3.2.1. Treść § 7 ust. 1 zasługuje na szczególną uwagę,bowiem mimo, że została umieszczona przez legislatora w rozdziale nr 3, to ma charakter ogólny i w związku z tym również wymaga przywołania i rozpatrzenia w ramach niniejszego opracowania.
Przepis ten stanowi bowiem, że: „wymagania rozporządzenia dotyczące projektu zagospodarowania działki lub terenu i projektu architektoniczno-budowlanego (podkreślenia autora)należy spełnić z zachowaniem przepisu art. 34 ust. 2 (Ustawy, przypis autora), uwzględniając w szczególności cechy danego obiektu budowlanego, takie jak przeznaczenie, sposób użytkowania, usytuowanie, rozmiary, sposób i zakres oddziaływania na otoczenie i złożoność rozwiązań technicznych, oraz rodzaj i specyfikę obiektu budowlanego”.
Rozpatrywanie należy rozpocząć od art. 34 ust. 2 Ustawy, o następującej treści: „Zakres i treść projektu budowlanego powinny być dostosowane do specyfiki i charakteru oraz stopnia skomplikowania robót budowlanych”.
Wymowa tego postanowienia jest niebywale ważna, bowiem art. 34 ust. 2 Ustawy przesądza o związku tematyki robót budowlanych z projektem budowlanym. Doniosłość tego zapisu dlatego jest tak istotna, bo jak na razie to właśnie kwestie robót budowlanych były jednym z podstawowych argumentów na rzecz przerzucania treści technicznej z projektów budowlanych na wykonawcze, a zagadnienia związane z robotami budowlanymi najczęściej uzasadniały rozstrzyganie o zagadnieniach technicznych dopiero w projektach wykonawczych.
Art. 34 ust. 2 Ustawy potwierdza również interpretację przedstawioną w punkcie 2.2. niniejszego opracowania.
§ 7 ust. 1w swojej zasadniczej treści, z punktu widzenia linii, stanowi, że „wymagania rozporządzenia dotyczące … projektu architektoniczno-budowlanego należy spełnić … uwzględniając w szczególności cechy danego obiektu budowlanego, takie jak przeznaczenie, sposób użytkowania, usytuowanie, rozmiary, sposób i zakres oddziaływania na otoczenie i złożoność rozwiązań technicznych, oraz rodzaj i specyfikę obiektu budowlanego”.
W przypadku obiektów liniowych legislator ułatwił pracę uczestnikom procesu budowlanego, uwzględniając specyfikę tych obiektów budowlanych poprzez sformułowanie w Rozporządzeniu wymagań, określonych w niniejszym opracowaniu jako dodatkowe, i opisanych w punkcie 3.1.
W zakresie niniejszych rozważań, z treści § 7 ust. 1 wynika, że w części technicznej projektu budowlanego uzupełniająco należy uwzględnić obszar robót budowlanych, o czym była mowa powyżej.
3.2.2. W punkcie 3.2.1. wspomniano, że Rozporządzenie wyróżnia wymagania dla obiektów liniowych, oraz, że te indywidualne wymogi zostały omówione w punkcie 3.1.
Pozostaje jeszcze skomentowanie wymagań ogólnych.
Zgodnie z zapowiedzią tutaj zostaną omówione zapisy rozdziału nr 4.
Do przeanalizowania wybrano § 11 ust. 1, ust. 2 punkt 3 i 10 oraz § 12 ust. 1 punkt 4 i 5, ust. 2.
§ 11 ust. 1stanowi, że „projekt architektoniczno-budowlany powinien zawierać zwięzły opis techniczny oraz część rysunkową”. Określenie „zwięzły” nie uprawnia do pomijania poszczególnych elementów bądź przerzucania ich do innych opracowań, wykluczając z projektu budowlanego. Znaczy tyle, że np. można nie zamieszczać obliczeń (co nie znaczy, by ich nie wykonywać), lecz należy zamieścić założenia i dane wyjściowe oraz wyniki obliczeń i wnioski, przeniesione następnie na związane elementy projektu zarówno opisowo jak rysunkowo. Przystępując do przeczytania ust. 2. należy o tym pamiętać.
§ 11 ust. 2 punkt 3czytany w całości brzmi, jak następuje: „opis techniczny, … , sporządzony z uwzględnieniem § 7 (patrz punkt 3.2.1. / przypis autora), powinien określać: układ konstrukcyjny obiektu budowlanego, zastosowane schematy konstrukcyjne (statyczne), założenia przyjęte do obliczeń konstrukcji, w tym dotyczące obciążeń, oraz podstawowe wyniki tych obliczeń, a dla konstrukcji nowych, niesprawdzonych – wyniki ewentualnych badań doświadczalnych, rozwiązania konstrukcyjno – materiałowe podstawowych elementów konstrukcji obiektu, kategorię geotechniczną obiektu budowlanego, warunki i sposób jego posadowienia oraz zabezpieczenia przed wpływami eksploatacji górniczej, rozwiązania konstrukcyjno materiałowe wewnętrznych przegród budowlanych…”
Rozpatrując te zapisy z punktu widzenia dokumentacji projektowej linii zauważamy kolejno, co następuje.
„Opis techniczny, … , powinien określać: układ konstrukcyjny obiektu budowlanego”.
Układem konstrukcyjnym linii, jak już o tym mówiono w punkcie 3.1.2., jest każde przęsło ograniczone słupami i łącząca te słupy graniczna linia zwisania przewodów fazowych. Tak więc Rozporządzenie w kolejnym już miejscu stanowi, że opis techniczny projektu budowlanego powinien rozstrzygać o każdym słupie i o wszystkich przęsłach.
„Opis techniczny, … , powinien określać: … , zastosowane schematy konstrukcyjne (statyczne)”.
Statyczne schematy konstrukcyjne określają normy PN-E-05100-1:1998 lub PN-EN-50341, bądź specyfikacja techniczna inwestora.
W opisie technicznym należy zawrzeć informację, wg której z nich realizowane jest projektowanie, a następnie te schematy przedstawić.
„Opis techniczny, … , powinien określać: …, założenia przyjęte do obliczeń konstrukcji, w tym dotyczące obciążeń, oraz podstawowe wyniki tych obliczeń”.
Treść punktu 3 potwierdza w całości zapisy z punktu 2.4. stanowiąc literalnie, że opis techniczny powinien określać założenia przyjęte do obliczeń konstrukcji (tu słupów i naprężeń), w tym założenia dotyczące obciążeń, oraz podstawowe wyniki tych obliczeń.
W stosunku do istniejącego stanu projektowania linii wyjątkowo ważny pozostaje wymóg, rewolucyjny w stosunku do bieżącej praktyki, że w przypadku stosowania konstrukcji nowych, niesprawdzonych, opis techniczny projektu budowlanego powinien zawierać wyniki ewentualnych badań doświadczalnych. Zapisy Rozporządzenia stanowią bowiem wprost, że: „opis techniczny, … , powinien określać: …, … dla konstrukcji nowych, niesprawdzonych – wyniki ewentualnych badań doświadczalnych”.
Zakres, jaki tu obejmuje słowo „ewentualnych” rozstrzygają przepisy odrębne. Dla nas istotne pozostaje to, że właśnie projekt budowlany jest miejscem, gdzie zgodnie z prawem należy umieścić wyniki badań wytrzymałościowych nowych konstrukcji wsporczych, jeśli w procesie budowlanym mają być wykonywane.
Autor zdaje sobie sprawę ze skali zmian, jakie w związku z tym wymogiem powinny zaistnieć w procedurze realizacji inwestycji polegającej na zaprojektowaniu i wybudowaniu linii.
Lecz treść Rozporządzenia jest tu wyjątkowo jednoznaczna i bezdyskusyjna.
Zapis, że „opis techniczny … („projektu budowlanego” przypis autora) …powinien określać … rozwiązania konstrukcyjno – materiałowe podstawowych elementów konstrukcji obiektu” w przypadku linii odnosi się do elementów wymienionych w punkcie 2.3.
Stanowi on, że to w opisie technicznym projektu budowlanego należy rozstrzygać o fundamentach, słupach, przewodach i ich naprężeniach, izolacji i osprzęcie. Zapis ten potwierdza wszystkie wywody przedstawione w niniejszym opracowaniu. Wywody wskazujące, że to projekt budowlany jest miejscem ostatecznego rozstrzygnięcia w zakresie rozwiązań konstrukcyjnych i zastosowanych materiałów dla wszystkich bez wyjątku elementów linii.
W dalszej części wymóg stanowi, że opis techniczny powinien określać kategorię geotechniczną obiektu budowlanego. To żądanie ma charakter porządkowy, choć wyjątkowo często nie jest realizowane.
Oczywistość stwierdzenia, że „opis techniczny … powinien określać … warunki i sposób jego (tj. obiektu budowlanego)posadowienia oraz zabezpieczenia przed wpływami eksploatacji górniczej” pozostaje w odniesieniu do linii bezdyskusyjna. Ten fragment potwierdza również prawidłowość interpretacji podobnych kwestii, artykułowanych powyżej, szczególnie w punkcie 3.1.1.
W niniejszym opracowaniu nieprzypadkowo pozostawiono zapis wymogu odnoszącego się do budownictwa kubaturowego, stanowiącego, że „opis techniczny … powinien określać … rozwiązania konstrukcyjno materiałowe wewnętrznych przegród budowlanych”. Oczywiście wymóg ten dotyczy obiektów budowlanych nie będących liniami, lecz nam wskazuje, jak wysokiego poziomu uszczegółowienia legislator oczekuje od opisu technicznego każdego projektu budowlanego.
Decydując o zawartości i obszerności opisu technicznego projektant powinien kierować się tą wskazówką.
W trosce o jak najlepszą czytelność i przejrzystość niniejszego opracowania, zapisy dotyczące przebudowy, rozbudowy lub nadbudowy obiektu budowlanego zostały tu pominięte.
§ 11 ust. 2 punkt 10czytany w całości brzmi, jak następuje: „opis techniczny … sporządzony z uwzględnieniem § 7, powinien określać: … dane techniczne obiektu budowlanego charakteryzujące wpływ obiektu budowlanego na środowisko i jego wykorzystywanie oraz na zdrowie ludzi i obiekty sąsiednie pod względem: … emisji hałasu oraz … pola elektromagnetycznego … , z podaniem odpowiednich parametrów tych czynników i zasięgu ich rozprzestrzeniania się, … oraz wykazać, że przyjęte w projekcie architektoniczno-budowlanym rozwiązania przestrzenne, … i techniczne ograniczają lub eliminują wpływ obiektu budowlanego na środowisko przyrodnicze, zdrowie ludzi i inne obiekty budowlane, zgodnie z odrębnymi przepisami; … ”.
Rozpatrując ten zapis z punktu widzenia dokumentacji projektowej linii zauważamy kolejno, co następuje.
Tekst „opis techniczny … sporządzony z uwzględnieniem § 7, powinien określać: … dane techniczne obiektu budowlanego charakteryzujące wpływ obiektu budowlanego na środowisko i jego wykorzystywanie oraz na zdrowie ludzi i obiekty sąsiednie pod względem: … emisji hałasu oraz … pola elektromagnetycznego” wymaga, by w części technicznej projektu budowlanego podano napięcie linii i maksymalne natężenie prądu fazowego, przekroje normalne linii (o których mowa w § 12 ust. 1 punkt 2) oraz zamieszczono odniesienie się do linii jako źródła hałasu.
Ciąg dalszy o treści „ … , z podaniem odpowiednich parametrów tych czynników i zasięgu ich rozprzestrzeniania się, …” wskazuje, że Rozporządzenie wymaga, niezależnie od postępowania środowiskowego, przedstawienia w części technicznej projektu budowlanego rozkładów natężenia pól elektrycznego i magnetycznego oraz hałasu na ww. przekrojach normalnych tego obiektu liniowego.
Należy domniemywać, że celem tego wymogu jest udostępnienie ich urzędowi wydającemu decyzję o pozwoleniu na budowę, by przed wydaniem tej decyzji miał możliwość sprawdzenia, poprzez porównanie, zaprojektowanego oddziaływania linii na środowisko z oddziaływaniem przewidywanym, przedprojektowym, opisanym w karcie informacyjnej bądź w raporcie oddziaływania na środowisko i usankcjonowanym w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
Wymaganie o treści „opis techniczny … sporządzony z uwzględnieniem § 7, powinien … oraz wykazać, że przyjęte w projekcie architektoniczno-budowlanym rozwiązania przestrzenne, … i techniczne ograniczają lub eliminują wpływ obiektu budowlanego na środowisko przyrodnicze, zdrowie ludzi i inne obiekty budowlane, zgodnie z odrębnymi przepisami; … ” jest częściowo tożsame z wymogami § 11 ust. 2 punkt 6 oraz § 12 ust. 1 punkt 2.
W projekcie budowlanym należy ostatecznie określić:
– „rozwiązania przestrzenne” tj. wszystkie parametry budowlano-konstrukcyjne linii, czyli każde przęsło ograniczone słupami i łączącą te słupy graniczną linię zwisania przewodów fazowych, z wskazaniem ich wpływu na„środowisko przyrodnicze, zdrowie ludzi i inne obiekty budowlane” oraz z informacją, że w miarę technicznych możliwości ograniczono ten wpływ;
– „rozwiązania … techniczne” czyli naprężenia przewodów fazowych, ich średnice, układ wzajemny i układ faz, izolatory oraz osprzęt izolatorowy i przewodowy, z wskazaniem ich wpływu na„środowisko przyrodnicze, zdrowie ludzi i inne obiekty budowlane” oraz informacją, że w miarę technicznych możliwości ograniczono ten wpływ.
Przewody, okucia izolatorów oraz osprzęt, jako elementy generujące również hałas, wymagają tu ostatecznego określenia i udokumentowania wynikami badań, odnoszącymi się do konkretnych rozwiązań łańcuchów izolatorowych i zastosowanego osprzętu, wskazanego katalogowo.
§ 12 ust. 1 punkt 4czytany w całości brzmi, jak następuje: „część rysunkowa, o której mowa w § 11 ust. 1, sporządzona z uwzględnieniem § 7, powinna przedstawiać podstawowe urządzenia instalacji ogólnotechnicznych i technologicznych lub ich części, jeśli ich odwzorowanie nie było wystarczające na rysunkach, o których mowa w pkt 2;”.
Znaczenie tego zapisu pozostaje rozstrzygające w przypadkach zakusów, by rysunki instalacji przerzucać do projektów wykonawczych. Przedstawiony tu wymóg kategorycznie stanowi, że miejscem na przedstawianie lokalizacji wszelkich instalacji pozostaje projekt budowlany, co rozpatrywano w punkcie 2.2., wskazując postępowanie jw.
§ 12 ust. 1 punkt 5czytany w całości brzmi, jak następuje: „część rysunkowa,o której mowa w § 11 ust. 1, sporządzona z uwzględnieniem § 7, powinna przedstawiać zasadnicze elementy wyposażenia technicznego, ogólnobudowlanego, umożliwiającego użytkowanie obiektu budowlanego zgodnie z jego przeznaczeniem, w tym: … b) instalacje i urządzenia budowlane: elektryczne i telekomunikacyjne oraz instalację piorunochronną … ”.
Zapis ten porządkuje przede wszystkim kwestie uziemienia, wskazując jednoznacznie jej miejsce w dokumentacji budowlanej. Jednocześnie wymóg ten przesądza, gdzie opisywać kwestie telekomunikacyjne oraz ewentualne instalacje elektryczne (np. występujące przy oświetleniu przeszkodowym) kategorycznie wskazując, że ich miejsce jest w projekcie budowlanym. Zarówno w przypadku uziemień jak i instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych czy elektrycznych ważne pozostają zapisy § 12 ust. 1 punkt 4 oraz § 12 ust. 2.
§ 12 ust. 2stanowi, że „część rysunkowa, o której mowa w ust. 1 powinna być zaopatrzona w niezbędne oznaczenia graficzne i wyjaśnienia opisowe umożliwiające jednoznaczne odczytanie projektu budowlanego”. Przedmiotowy wymóg dokładnie zamyka projektantowi linii możliwość korzystania z projektów wykonawczych, zobowiązując go do jednoznacznego rozstrzygnięcia wszelkich wątpliwości zarówno rysunkowo jak i opisowo w projekcie budowlanym.
3.3. Zamiast koreferatu
Pod koniec redagowania każdego opracowania pojawiają się wątpliwości lub niepokój, czy nie zawiera błędów. Wówczas roztropnie jest dokonać próby autoweryfikacji.
Przedmiotem rozważań są przepisy prawa, więc w nich należy szukać argumentów na poprawność odczytywania rozpatrywanych wymagań, bądź wypatrywać wskazówek, że jest inaczej.
Arbitralna wydaje się treść § 4 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego. Przepis ten stanowi, że: „dokumentacja projektowa służąca do opisu przedmiotu zamówienia na wykonanie robót budowlanych, dla których jest wymagane uzyskanie pozwolenia na budowę, składa się w szczególności z:
1) projektu budowlanego w zakresie uwzględniającym specyfikę robót budowlanych;
2) projektów wykonawczych w zakresie, o którym mowa w § 5 (tu na str. 2 punkt 2.2., przyp. aut.);
3) przedmiaru robót w zakresie o którym mowa w § 6;
4) informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, w przypadkach, gdy jej opracowanie jest wymagane na podstawie odrębnych przepisów.”
Czytamy tu, że wg legislatora dokumentem opisującym obiekt budowlany jest wyłącznie projekt budowlany, a nie projekty wykonawcze, dla których przewidziano inną rolę, opisaną w § 5.
Z tego wprost wynika poprawność przedmiotowego opracowania.
4. Zestawienie wymagań, jakie Rozporządzenie stawia zawartości części technicznej projektu budowlanego linii
Celem niniejszego opracowania było doprowadzenie do określenia obszaru prac projektowych, który wg Rozporządzenia jest obligatoryjnie przedmiotem części technicznej projektu budowlanego linii.
KonstrukcjaRozporządzenia powoduje, że w przypadku projektu budowlanego linii te same wymagania wynikają z kilku niezależnych zapisów. Z jednej strony stanowi to o wewnętrznej spójności tego dokumentu, lecz z drugiej strony utrudnia lekturę niniejszego opracowania, bowiem występują w nim powtórzenia.
Z tego powodu tak wiele treści dało się sprowadzić do kilku wymagań, hasłowo zestawionych poniżej, a opisujących obszar prac projektowych stanowiących przedmiot części technicznej projektu budowlanego linii.
Zgodnie z Rozporządzeniem projekt budowlany linii musi ostatecznie, wyczerpująco i kompleksowo rozstrzygać o konstrukcjach wsporczych, od schematów ich obciążeń, wysokości, geometrii głowic, poprzez wyniki obliczeń sił przenoszonych ze słupów na fundamenty, aż po wyniki badań doświadczalnych włącznie. Nie jest wprost wymagane, by projekt budowlany linii zawierał rysunki warsztatowe konstrukcji słupów, lecz pozostaje oczywiste, że projektant w trakcie opracowywania projektu budowlanego musi nimi dysponować, jeśli ma przeprowadzić obliczenia nośności bądź badania doświadczalne. Projekt konstrukcyjny słupa może być przedmiotem odrębnego opracowania, lecz to na projektancie linii spoczywa pełna odpowiedzialność za jego prawidłowość, a przede wszystkim za prawidłowość informacji o siłach przenoszonych na fundamenty i o rozstawach fundamentów, przekazywanych jako dane wyjściowe projektantowi fundamentów. Projekt budowlany w zakresie konstrukcji wsporczych musi również odnieść się do połączenia przewodów odgromowych z uziemieniem.
Podobnie ma się sprawa z fundamentami, w zakresie których projekt budowlany linii również musi ostatecznie, wyczerpująco i kompleksowo rozstrzygać o wszystkich ich elementach, dla każdego stanowiska, wychodząc od wyników badań geologicznych i od wielkości sił pochodzących od słupów, poprzez część rysunkową zawierającą przekroje, po uwarunkowania przestrzenno-terenowe i logistyczne.
Literalnie, wprost z Rozporządzenia, wynika, że projekt budowlany linii musi zawierać przekroje podłużne (profile podłużne) na całej jej długości oraz jej przekroje normalne, zawierając tam informacje o przewodach oraz ich naprężeniach.
W projekcie budowlanym należy rozstrzygnąć ostatecznie o zastosowanej izolacji, łańcuchach izolatorowych i osprzęcie liniowym, w tym przeciwdrganiowym, oraz o sposobie wykonania uziemień, w tym o metodach i sposobach ewentualnej ich rozbudowy.
5. Wnioski i uwagi
Oczekiwanym obszarem wniosków są implikacje prawidłowo opracowanej części technicznej projektu budowlanego linii elektroenergetycznych napowietrznych o napięciu od 110kV wzwyż.
Spoglądając na całość procesu inwestycyjnego, charakterystycznego dla linii elektroenergetycznych napowietrznych o napięciu od 110kV wzwyż, w tym przede wszystkim na koszty tego procesu i terminy realizacji, należy powiedzieć, że przedmiotowe uporządkowanie zakresu części technicznej projektu budowlanego nie spowoduje ani wydłużenia całkowitego czasu wykonania inwestycji ani wzrostu nakładów.
Całość zmian ograniczy się de facto do przestawienia zadań w harmonogramie realizacyjnym w ten sposób, że jedne czynności będą wykonane wcześniej lub w innym zakresie niż dotychczas, kosztem drugich.
Zauważalne różnice nastąpią, jeśli ograniczymy perspektywę do poszczególnych, wybranych elementów procesu inwestycyjnego, np. do czasu trwania projektowania, mierzonego od chwili podjęcia prac projektowych do daty uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę. Pozostaje o tym pamiętać organizując proces inwestycyjny i planując finansowanie.
Należy również zwrócić uwagę na bardzo znaczne różnice w kosztach i w terminie realizacji pomiędzy zadaniami projektowymi pozwalającymi na wykorzystanie elementów istniejących, w stosunku do zadań, w ramach których zaistnieje konieczność projektowania nowych rozwiązań. Można powiedzieć, że dysproporcje będą sięgały wielokrotności.
Zasadniczymi przyczynami tego stanu rzeczy są badania doświadczalne słupów (i innych elementów jak np. łańcuchy izolatorowe), a więc koszt i czas: ich zaprojektowania, wykonania, montażu, prób wytrzymałościowych.
Kończąc należy zwrócić uwagę na potencjalny dysonans pomiędzy omawianymi tutaj wymaganiami (stawianymi projektom budowlanym zapisami: ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane i Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego), a warunkami, których spełnienia wymagają art. 29 i 30 ustawy z dnia 29 stycznia 2004r. Prawo zamówień publicznych.
Pogodzenie tych warunków polega na umiejętnym formułowaniu opisu materiałów, z których obiekt budowlany ma zostać wykonany.
Zbigniew Kończak
BSiPE „Energoprojekt®-Poznań”
