Odpowiedzialność dyscyplinarna i zawodowa inżyniera budownictwa

W nr. 4/2019 „Inżyniera Budownictwa” mogliśmy przeczytać o tym, jak działa Sąd Dyscyplinarny Mazowieckiej OIIB, jak przebiega postępowanie przed OSD oraz jakie występują kary i terminy zatarcia tych kar. Poniżej zostanie przedstawiona krótko istota odpowiedzialności dyscyplinarnej i zawodowej w aspekcie rozpatrywanych przed OSD spraw członków izby.

Fot. stock.adobe.com / vegefox.com

Odpowiedzialność zawodowa inżyniera budownictwa

Odpowiedzialności zawodowej w budownictwie poświęcono rozdział 10 ustawy – Prawo budowlane, w którym mówi się, że podlegają jej osoby wykonujące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, które:

• dopuściły się występków lub wykroczeń określonych ustawą;
• zostały ukarane w związku z wykonywaniem samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie;
• wskutek rażących błędów lub zaniedbań spowodowały zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska, albo znaczne szkody materialne;
• nie spełniają lub spełniają niedbale swoje obowiązki;
• uchylają się od podjęcia nadzoru autorskiego lub wykonują niedbale obowiązki wynikające z jego pełnienia.

Samodzielne funkcje techniczne w budownictwie definiuje z kolei art. 12.1 ustawy – Prawo budowlane, stanowiąc, że za samodzielną funkcję techniczną w budownictwie uważa się działalność związaną z koniecznością fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielnego rozwiązania zagadnień architektonicznych, technicznych oraz techniczno-organizacyjnych, a w szczególności działalność obejmującą:

• projektowanie, sprawdzanie projektów architektoniczno-budowlanych i sprawowanie nadzoru autorskiego;
• kierowanie budową lub innymi robotami budowlanymi;
• kierowanie wytwarzaniem konstrukcyjnych elementów budowlanych oraz nadzór i kontrolę techniczną wytwarzania tych elementów;
• wykonywanie nadzoru inwestorskiego;
• sprawowanie kontroli technicznej utrzymania obiektów budowlanych.

Dalej w art. 12.2 ustawy jest mowa o tym, że samodzielne funkcje techniczne w budownictwie mogą wykonywać wyłącznie osoby posiadające odpowiednie wykształcenie techniczne i praktykę zawodową, dostosowane do rodzaju, stopnia skomplikowania działalności i innych wymagań związanych z wykonywaną funkcją, stwierdzone decyzją, zwaną dalej uprawnieniami budowlanymi, wydaną przez organ samorządu zawodowego. Zatem można uogólnić, że odpowiedzialności zawodowej w budownictwie my, inżynierowie podlegamy wówczas, gdy wykonujemy czynności, co do których przepisy ustawy wymagają od nas posiadania uprawnień budowlanych. Z reguły jest to występowanie w roli co najmniej jednego uczestnika procesu budowlanego (art. 17 PB), a mianowicie: projektanta, kierownika budowy lub robót, albo inspektora nadzoru budowlanego, ale także występowanie w roli autora okresowych kontroli technicznych utrzymania obiektów budowlanych.

Przeczytaj też: Odpowiedzialność dyscyplinarna członków Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa

Odpowiedzialność dyscyplinarna inżyniera budownictwa

Zgodnie z art. 45 Ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa, odpowiedzialności dyscyplinarnej podlega członek izby, który naruszył obowiązki określone w art. 41 tej ustawy, a mianowicie:

• nie przestrzegał przy wykonywaniu czynności zawodowych obowiązujących przepisów oraz zasad wiedzy technicznej;
• nie przestrzegał zasad etyki zawodowej;
• nie stosował się do uchwał organów izby;
• nie opłacał regularnie składek członkowskich.

Od odpowiedzialności dyscyplinarnej wyłączone są czyny podlegające odpowiedzialności zawodowej, określone w art. 95 ustawy – Prawo budowlane (wymienione powyżej), oraz czyny podlegające odpowiedzialności porządkowej, zgodnie z przepisami Kodeksu pracy (nieprzestrzeganie porządku i regulaminu pracy oraz przepisów bhp, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy). Widzimy więc, że w interesującym nas obszarze odpowiedzialność zawodowa ma niejako pierwszeństwo (w rozpatrywaniu przed OSD) przed odpowiedzialnością dyscyplinarną. Widzimy także, że w zakresie kompetencji OSD znajdują się głównie dwa pierwsze zawinienia, które stanowią zwykle przedmiot skarg oraz wniosków składanych do Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej i dalej do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego. Zauważyć przy tym należy, że definicja czynności zawodowych obejmuje szerszy zakres czynności od działalności zdefiniowanej jako pełnienie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Podobnie szerokie znaczeniowo jest pojęcie zasad sztuki budowlanej oraz przestrzegania zasad etyki zawodowej, choć w tym przypadku istnieje wytyczna w postaci Kodeksu zasad etyki zawodowej członków Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa.

Można zatem uogólnić, iż odpowiedzialność dyscyplinarna nie dotyczy wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (te są niejako przypisane do odpowiedzialności zawodowej). Odpowiedzialność dyscyplinarna dotyczy wykonywania czynności zawodowych przez członka izby, znajdujących się poza wachlarzem obowiązków zawartych w przepisach ustawy – Prawo budowlane. Odpowiedzialności dyscyplinarnej podlegają więc między innymi: konsultacje, nadzory w ramach umów cywilnoprawnych (a nie wymaganych ustawą PB), wykonywanie opinii i ekspertyz, czy też postępowanie i zachowanie inżyniera budownictwa w związku z wykonywaniem przez niego czynności zawodowych. Artykuły z poprzedniego i obecnego numeru stanowią wprowadzenie do cyklu krótkich publikacji mających na celu analizę spraw rozpatrywanych przed OSD MOIIB z tytułu odpowiedzialności zawodowej lub dyscyplinarnej naszych członków. Głównym celem przyszłych publikacji, poza oczywistą przestrogą przed łamaniem przepisów prawa i zasad wiedzy technicznej, jest wskazanie „pułapek”, w które wszyscy możemy wpadać, wykonując zawód inżyniera budownictwa. „Pułapki” te wcale nie muszą bowiem dotyczyć niewiedzy lub ignorancji przepisów albo zasad sztuki budowlanej. Czasami wynikają z taktycznej gry strony niezadowolonej ze współpracy z nami, a czasami z łatwowierności lub chęci pomocy inwestorowi, a bywa też tak, że – po prostu – z nieuwagi.

Radosław Sekunda

przewodniczący Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego

Mazowieckiej OIIB

Uwaga: artykuł ukazał się również w „Inżynierze Mazowsza” nr 3/2019.

Czytaj także: Etyka i odpowiedzialność zawodowa inżynierów budownictwa – fundamentem zaufania społecznego