Od dyrektywy do świadectwa energetycznego budynku

Kraje Unii Europejskiej są w 50% zależne od dostaw surowców i paliw energetycznych z importu i zależność ta wzrasta. Za blisko połowę całkowitego końcowego zużycia energii – odpowiadają budynki.

Ustalenia Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Europy (2002/91/EC) z dnia 16 grudnia 2002 r. dotyczącej charakterystyki energetycznej budynków powinny wejść w życie już 4 stycznia 2006 r. (o wymaganiach dyrektywy pisała inż. Anna Sas-Micuń w „IB” 2/2006). Polska nie wywiązała się z tego obowiązku i rząd stara się nadrobić zaległości. Problemem jest m.in. kwestia, komu zostanie powierzone zadanie opracowywania świadectw energetycznych budynków.
Dyrektywa 2002/91/EC odnosi się prawie do wszystkich rodzajów budynków, tj. budynków mieszkalnych jedno- i wielorodzinnych, budynków zamieszkania zbiorowego oraz budynków użyteczności publicznej. Postanowieniom Dyrektywy podlegają budynki nowo wznoszone oraz budynki istniejące: sprzedawane i wynajmowane oraz budynki duże (o powierzchni użytkowej powyżej 1000 m2) poddawane gruntownej modernizacji, tj. o nakładach na działania techniczne poprawiające ich standard techniczny i użytkowy dotyczące bryły budynku i instalacji przekraczających 25% wartości budynku.
Dyrektywa wymaga, aby przyjęta metoda obliczeń zapotrzebowania na energię uwzględniała: izolację cieplną budynku (przegrody zewnętrzne i wewnętrzne itp.). Właściwości cieplne mogą także uwzględniać szczelność przegród; instalacje ogrzewania i przygotowywania ciepłej wody, z uwzględnieniem właściwości zastosowanych w nich izolacji; systemy klimatyzacji; systemy wentylacji; instalację oświetleniową; usytuowanie i orientację budynku i poszczególnych mieszkań względem stron świata; systemy pasywnego wykorzystania energii słonecznej i ochrony przed nadmiernym przegrzaniem; wentylację naturalną; warunki klimatyczne panujące w budynku, w tym warunki zakładane przez projektanta.
Ponadto w obliczeniach powinno się brać pod uwagę możliwość zastosowania następujących rozwiązań: aktywnych systemów słonecznych lub innych systemów ogrzewania opartych na paliwach odnawialnych; produkcji energii elektrycznej w skojarzeniu – kogeneracji; z dala czynnych systemów ogrzewania i klimatyzacji; oświetlenia naturalnego.
Wdrożenie Dyrektywy (1 stycznia 2008 r.) będzie wielkim wyzwaniem dla krajów UE. Dyrektywa 2002/91/EC składa się z 13 artykułów oraz załącznika, przy czym:
• artykuł 3 przedstawia wymagania dla państw członkowskich ustanowienia metodologii dla kompleksowej oceny jakości energetycznej budynków. Zarys takiej metodologii został nakreślony w załączniku do Dyrektywy;
• artykuł 4 zobowiązuje kraje członkowskie do wprowadzenia odpowiednich standardów jakości energetycznej dla budynków nowo wznoszonych, ich systematycznej poprawy oraz wprowadza ocenę możliwości zastosowania energii ze źródeł odnawialnych dla dużych budynków nowo wznoszonych;
• artykuł 5 zobowiązuje kraje członkowskie do wprowadzenia odpowiedniego standardu jakości energetycznej dla dużych budynków w chwili poddania ich gruntownej renowacji, pod warunkiem spełnienia kryterium efektywności ekonomicznej dla takiej inwestycji;
• artykuł 6 wprowadza obowiązek przedstawiania kupującemu lub podnajemcy certyfikatu nie starszego niż 5 lat w chwili sprzedaży lub wynajmu budynku nowego i budynków istniejących. Dla budynków rządowych lub budynków często odwiedzanych przez ludzi taki certyfikat powinien być przeprowadzany raz na pięć lat i umieszczony w miejscu dobrze widocznym i ogólnodostępnym dla wizytujących. Ponadto w takich budynkach powinny być podane do publicznej wiadomości i stale mierzone wysokości temperatury w pomieszczeniach i na zewnątrz budynku;
• artykuł 7 podaje ogólne wymagania regularnych kontroli pracy kotłów powiązane z oceną na miejscu pracy całej instalacji centralnego ogrzewania, jeśli pracuje w niej kocioł starszy niż 15 lat;
• artykuł 8 wprowadza obowiązek systematycznej kontroli pracy systemu klimatyzacji;
• artykuł 9 zobowiązuje kraje członkowskie do wprowadzenia systemu, który zapewni, żeby certyfikaty i kontrole przeprowadzane były przez wykwalifikowany i niezależny personel.
Załącznik zawiera główne zagadnienia, jakie należy uwzględniać w trakcie oceny jakości energetycznej budynków oraz zasady kontroli pracy kotłów i systemów centralnego ogrzewania i klimatyzacji. {mospagebreak}
Określenie zintegrowanej charakterystyki energetycznej budynku dokonuje się poprzez obliczenie wskaźnika EP na podstawie obliczonych wartości wskaźników charakterystyki energetycznej N oraz współczynników udziału ilości energii w danej dziedzinie do całkowitego zużycia energii f, a także współczynników w charakteryzujących rodzaj nośnika energii dla każdej wyodrębnionej (ze względu na funkcję) części budynku. Najogólniej EP można zapisać:
EP = Ng • fg+Nw • fw+No • fo + Nch • fch

gdzie: fg = (Σwi•Egi)/Q ;          fw = (Σwi • Ewi)/Q
                i                            i
fo = (Σwi•Eoi)/ Q ;      fch = (Σwi• Echi)/Q
         i                                      i
Q = Σwi • Egi + Σwi •Ewi + Σwi• Eoi + Σwi •Echi
     i                 i           i           i

Indeksy g, w, o i ch odpowiadają ogrzewaniu, ciepłej wodzie, oświetleniu i chłodzeniu. Sumowanie po „i” dotyczy stref o określonym celu użytkowania (np. w odniesieniu do ogrzewania mogą to być strefy temperaturowe), przy czym w ogólnym przypadku liczba stref dla każdego celu użytkowania energii może być różna (np. liczba stref wyróżnionych ze względu na temperaturę może być inna niż wyróżnionych ze względu na natężenie oświetlenia). Wielkości Egi, Ewi, Eoi, Echi oznaczają zużycia energii na poszczególne cele, a w są indeksami wagowymi przyporządkowanymi odpowiednim nośnikom energetycznym (tabela 1).
Tabela 1. Wagi przyporządkowane nośnikom energii

table.inside
{ width: 425;
font-size: 8pt;
border-collapse: collapse;
}th.inside
{text-align: center;
background-color: #c6d8e4;
padding-left: 4;
font-weight: bold;
padding-right: 4;
padding-top: 6;
padding-bottom: 6;
font-size: 8pt;
border-width: 1px;
border-style: solid;
border-color: #1d6492;
vertical-align: middle;
}
td.inside
{text-align: center;
padding-left: 4;
padding-right: 4;
padding-top: 6;
padding-bottom: 6;
font-size: 8pt;
border-width: 1px;
border-style: solid;
border-color: #1d6492;
vertical-align: middle;
}

Nośnik energii Współczynnik wagi (w)

Energia elektryczna

2,5

Biomasa

0,5

Energia słoneczna i geotermalna

Inne nośniki

Wskaźnik EP przyjmuje wartość 1 dla budynku spełniającego minimalne dopuszczalne wymagania wskazane w odpowiednich przepisach. Współczynnik opisujący stopień wypełnienia wymagań oznaczono przez N z odpowiednim indeksem. Konstrukcja tego wskaźnika polega na przedstawieniu stanu wymagań dla wybranego celu użytkowania energii w budynku istniejącym do wymagań określonych w przepisach. W ten sposób znormalizowano wskaźnik EP, a ilość klas wybranych dla klasyfikacji budynku jest zależna od założeń marketingowych systemu świadectw energetycznych.
Tabela 2. Wartości wskaźnika EP i klasy energetyczne budynku

Wartość wskaźnika zintegrowanej charakterystyki energetycznej budynku EP Klasa energetyczna budynku

od 0 do 0,25

od 0,26 do 0,50

od 0,51 do 0,75

od 0,76 do 1,00

od 1,01 do 1,25

od 1,26 do 1,50

Powyżej 1,51

W tabeli 2 przedstawiono propozycję podziału zakresu wskaźnika EP. Przykład świadectwa energetycznego budynku mieszkalnego pokazano na stronie następnej. {mospagebreak}
Przykład tego świadectwa dla budynku mieszkalnego pochodzi z pracy P. Pracki: „Aspekty energetyczne oświetlenia budynków użyteczności publicznej”, Materiały Budowlane, nr 1/2006. Zainteresowanym szerzej metodą określania charakterystyki energetycznej polecamy artykuły w „Materiałach Budowlanych” nr 1/2006.

ALEKSANDER PANEK
Politechnika Warszawska i Zrzeszenie Audytorów Energetycznych