Ile kosztuje realizacja 1 kilometra autostrady? Dlaczego koszty budowy dróg są tak wysokie?
Parametry jezdne polskich autostrad są jednymi z najwyższych w Unii Europejskiej. Należy o tym pamiętać przy ocenie postępów realizacji inwestycji drogowych. Budowane są według najwyższych standardów technicznych i środowiskowych. Koszt budowy 1 km autostrady to nawet około 35 mln zł, jak wynika z autorskich obliczeń Multiconsult Polska* na podstawie analizy kosztowej odcinka A1. Czy i dlaczego jest „tak drogo” oraz co wpływa na ostateczną cenę realizacji drogowych inwestycji?
Koszty budowy dróg w Polsce
Według danych GUS w 2017 roku nakłady inwestycyjne na drogi publiczne w Polsce wyniosły ponad 24,13 mld zł. Co więcej, według danych GDDKiA w ramach realizacji PBDK 2014-2023 (z perspektywą do 2025 r.), ogłoszonych zostało już 176 postępowań przetargowych na roboty budowlane o łącznej długości 2257,9, km. Podpisano 165 umów na roboty budowlane o łącznej długości 2122,1 km na kwotę ok. 70 mld zł [1].
Warto podkreślić, że gwałtowny wzrost cen materiałów, brak rąk do pracy oraz znacząco zwiększone zarobki pracowników, a także trudności logistyczne i niedoszacowane stare umowy wpłynęły na wzrost cen nowych kontraktów. Do tego cały czas mamy do czynienia z trudnymi relacjami kontraktowymi. W 2019 roku zerwano aż 10 umów na budowę dróg. Jakie były tego przyczyny? Brak odpowiednich marż. Jeśli ceny materiałów wzrosły o kilkadziesiąt procent, to firmy z marżami na poziomie 3-4 proc. nie były w stanie dotrzymać umów podpisanych kilka lat temu.
Szacowanie kosztów budowy drogi zależy od jej charakteru – czy jest to autostrada, droga ekspresowa czy droga klasy GP. Każda ma szereg wymagań technicznych od najdroższych po umiarkowane. Do tego dochodzą: wykup gruntów – im bardziej zurbanizowane tereny, tym drożej, ukształtowanie terenu, wymagany przez zamawiającego plan oraz niweleta, liczba i rodzaj obiektów, w tym bardzo kosztownych związanych z ochroną środowiska czy wzmocnieniem podłoża.
Według autorskich obliczeń firmy Multiconsult Polska koszt budowy 1 km autostrady to 35 mln zł (na przykładzie A1 – odcinek C). Należy jednak brać pod uwagę, że nakłady finansowe różnią się od siebie w przypadku poszczególnych odcinków jednej trasy. Dobrym przykładem jest porównanie fragmentów autostrady A1 na Śląsku z tymi w okolicach Częstochowy i Łodzi. Odcinki w terenie mocno zurbanizowanym, górzystym i czasami ze szkodami górniczymi wymagały dużych nakładów finansowych. Koszt wybudowania 1 km fragmentów A1 Pyrzowice – Piekary Śląskie, Piekary Śląskie – Maciejów i Maciejów – Sośnica wynosił odpowiednio 99,9 mln, 51,0 mln, 135,7 mln zł netto. Natomiast odcinki autostrady A1 w woj. łódzkim i w okolicy Częstochowy w terenie stosunkowo płaskim, niezurbanizowanym wyniosły w przeliczeniu na 1 km: węzeł Kamieńsk (bez węzła) – węzeł Radomsko (z węzłem) – 27,9 mln zł netto, węzeł Radomsko – granica województw łódzkiego i śląskiego – 39,2 mln zł netto, Tuszyn (bez węzła) – węzeł Piotrków Południe (z węzłem) – 24,6 mln zł netto.
Koszty budowy dróg a środowisko
Koszt urządzeń ochrony środowiska w ramach budowy dróg szybkiego ruchu jest bardzo wysoki. Dotyczy to głównie przejść dla zwierząt. Instytut Badawczy Dróg i Mostów podaje, że łączna wartość nakładów finansowych budowy, przebudowy lub dostosowania wszystkich rodzajów przejść dla zwierząt, poniesionych w latach 1996-2016 wyniosła około 7 mld zł. Przygotowanie jednego takiego rozwiązania generuje ogromne koszty. Jak podaje Instytut, przeciętna budowa przejścia dla średnich i dużych zwierząt w GDDKiA wyniosła około 7,8 mln zł.
Polecamy: Projektowanie i budowa dróg – nowelizacja przepisów
Multiconsult Polska przygotowuje koncepcje programowe dla trzech odcinków planowanej autostrady A2, od Mińska Mazowieckiego do granicy państwa. Na jednym fragmencie od Mińska Mazowieckiego do Siedlec, o długości około 37 km, planowane są do realizacji łącznie 54 przejścia, w tym 9 dla zwierząt dużych (w tym 3 górne), 6 dla zwierząt średnich (w tym 1 górne) oraz 17 przejść dla zwierząt małych i 22 przepusty dla płazów. Przykładowy szacowany koszt przejścia górnego dla dużych zwierząt (o szerokości użytkowej 70 m) na tej autostradzie może wynieść około 20-30 mln zł. Natomiast przejścia dolnego dla dużych zwierząt waha się między 9-10 mln zł. Jeśli w grę wchodzą długie estakady nad dolinami cieków to są to koszty jeszcze większe.
Przejścia dla zwierząt są niezbędne, aby zachować ciągłość korytarzy ekologicznych i szlaków migracji. Można wydać fortunę, a przejścia mogą okazać się nieskuteczne i niefunkcjonalne – mówi Joanna Borzuchowska, Koordynator Obszaru Środowiska, Multiconsult Polska.
Kluczowy jest więc odpowiedni dobór lokalizacji i parametrów przejść dla zwierząt oraz odpowiednie zagospodarowanie jego otoczenia. Istotnym elementem jest także przeprowadzany monitoring porealizacyjny w celu weryfikacji efektywności przejść dla zwierząt.
*Autostrady do granic. Raport Multiconsult Polska o rozwoju autostrad w Polsce
Multiconsult Polska
