Odpowiada dr inż. Edward Musiał.
Od dłuższego czasu toczymy z kolegami spór dotyczący pomiarów rezystancji izolacji kabli. Norma PN-HD 60364- -6:2008 zawiera zapisy dotyczące wymaganej wartości rezystancji izolacji instalacji w zależności od napięcia znamionowego. Norma ta, przywołana w rozporządzeniu „ Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie”, podaje wartość napięcia pomiarowego DC 500 V dla instalacji o napięciu znamionowym 400 V (w domyśle – AC). Dla takiej instalacji wartość rezystancji izolacji powinna wynosić co najmniej 1,0 MO. Tymczasem nierzadko inspektorzy nadzoru inwestorskiego albo kierownicy elektryków w zakładach, dla których wykonujemy instalacje, oczekują, aby napięcie pomiarowe wynosiło 2,5 kV, a wartość rezystancji izolacji 20 MO dla kabli polwinitowych, zgodnie z normą N SEP-E-004 czy też Normą PN-E-04700:1998 (wycofaną bez zastąpienia).
O ile wartość rezystancji izolacji badanych kabli zazwyczaj znacznie przekracza wspomnianą wartość 20 MO, o tyle wartość napięcia pomiarowego jest źródłem sporów.
Czy normę PN-HD 60364-6:2008należałoby traktować jako obligatoryjny dokument i dla kabli (mam na myśli kable niskonapięciowe 0,6/1kV), rozumianych jako część instalacji, stosować napięcie pomiarowe 500 V? Ponadto norma PN-HD 60364-6:2008 nic nie wspomina o próbie napięciowej, od wykonania której można odstąpić według N SEP-E-004, jeżeli pomiary wykonuje się napięciem 2,5 kV.
Czyżby instalacje, wykonane przewodami o napięciu nominalnym najwyżej 450/750 V należało traktować inaczej niż kable 0,6/1kV i stosować do pomiarów i interpretacji wyników inne normy?
Istnieją co najmniej trzy różne sytuacje, związane z odmiennym podejściem do procedury sprawdzania wyrobów kablowych, które należy nazywać dokładnie tak jak w poniższym wyliczeniu.
1. Kable
Kable jako takie bada się na kolejnych etapach procesu produkcyjnego, a następnie jako wyrób gotowy. Czyni się to na podstawie norm produktowych, np. PN-HD 603 S1:2006/A3:2009 Kable elektroenergetyczne na napięcie znamionowe 0,6/1 kV
2. Linie kablowe (linie elektroenergetyczne niskiego i wysokiego napięcia bądź linie telekomunikacyjne)
Chodzi o połączenie elektryczne do przesyłania energii bądź informacji, wykonane za pomocą kabla lub wielu kabli, czyli przewodów elektrycznych przystosowanych do układania w ziemi i w wodzie, wraz z ich osprzętem. Sprawdza się ich stan przed oddaniem do użytkowania, a następnie okresowo w trakcie eksploatacji, aby sprawdzić m.in. ich odporność na narażenia środowiska, zwłaszcza wilgoci i wody. W Polsce odbywało się to w przeszłości na podstawie przepisów eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych oraz następujących norm, przy czym we wszystkich tych dokumentach normatywnych wyraźnie pisano, że chodzi o linie kablowe: BN-3081-01/02:1985 Urządzenia i układy elektryczne. Wytyczne przeprowadzania pomontażowych badań odbiorczych. Wymagania techniczne dla urządzeń i układów urządzeń o napięciu znamionowym wyższym od 1 kVrozdz. 2.12 „Linia kablowa”.
BN-3081-01/03:1985 Urządzenia i układy elektryczne. Wytyczne przeprowadzania pomontażowych badań odbiorczych. Wymagania techniczne dla urządzeń i układów urządzeń obwodów pierwotnych o napięciu znamionowym do 1 kV, rozdz. 2.6 „Linia kablowa”. PN-E-04700:1998 Urządzenia i układy elektryczne w obiektach elektroenergetycznych. Wytyczne przeprowadzania pomontażowych badań odbiorczych,rozdz. 4.12 „Linie kablowe”.
3. Instalacje elektryczne niskiego napięcia, w których występują odcinki kabli i przewodów kabelkowych W tym przypadku przedmiotem sprawdzania odbiorczego albo okresowego jest obwód instalacji elektrycznej obejmujący przewody (bez rozróżniania ich rodzaju!), aparaty i inne wyposażenie z wyjątkiem odbiorników. A może to być nawet cała instalacja, jeżeli korzysta się z postanowienia rozdz. C.61.3.3 załącznika C do normy. Jeżeli w miejscu, gdzie wystarczyłby przewód kabelkowy o napięciu znamionowym 450/750 V, zastosowano kabel o napięciu znamionowym 600/1000 V, to każdy w miarę rozgarnięty elektryk rozumie, że powstała przesłanka, aby raczej złagodzić, niż zaostrzać procedurę i warunki techniczne sprawdzania stanu instalacji.
Przeprowadzając sprawdzanie stanu instalacji niskiego napięcia według normy PN-HD 60364- 6:2008, należy posługiwać się nazewnictwem z tej normy: sprawdzanie rezystancji izolacji instalacji elektrycznej albo sprawdzanie rezystancji izolacji obwodu instalacji elektrycznej. Jeżeli sprawdzający podkłada się inspektorowi, pisząc w protokole o sprawdzaniu rezystancji izolacji linii kablowej, to daje pretekst do snucia dywagacji i kręci bicz na siebie.
Żądając czegokolwiek, inspektor ma obowiązek podać podstawę merytoryczną i wskazać właściwą normę lub przepis. Tak się komunikują inżynierowie w krajach cywilizowanych. Gdyby intencją autorów normy było różnicowanie rodzajów przewodów użytych do wykonania instalacji elektroenergetycznej, napisaliby to i podali odpowiednie wymagania, a nie pozostawiali tego użytkownikom normy.
UWAGA: Tekst ukazał się w miesięczniku SEP INPE nr 201-202, czerwiec-lipiec 2016 r.
