Człowiek spędzający czas wewnątrz i na zewnątrz budynków na terenach zurbanizowanych jest narażony na wdychanie substancji chemicznych w postaci par i gazów oraz pyłów zawieszonych PM10, PM2.5 i PM1 w powietrzu atmosferycznym. Niekorzystne warunki wewnątrz budynków mogą skutkować poważnymi dolegliwościami zdrowotnymi u człowieka przejawiającymi się syndromem chorego budynku (SBS – ang. sick building syndrome).
Zgodnie z aktualnie wdrażaną dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/844 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniającą dyrektywę 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków oraz dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej [1] wszystkie budynki wybudowane po 31 grudnia 2020 r. muszą spełniać wysokie standardy energooszczędności. Muszą charakteryzować się niemal zerowym zużyciem energii, stąd istnieje ryzyko, że dążenie do energooszczędności może wpłynąć negatywnie na jakość powietrza i klimat wewnętrzny w pomieszczeniach [2, 3]. Szczególne znaczenie mają działania dotyczące optymalizacji pracy i racjonalnego wykorzystywania systemów filtracji, wentylacji i klimatyzacji zastosowanych wewnątrz budynków, w tym także różnych rodzajów oczyszczaczy powietrza.
W celu zapewnienia odpowiedniej jakości powietrza w pomieszczeniach, zwłaszcza na terenach zurbanizowanych, wymagane jest prawidłowe oczyszczanie powietrza w instalacjach filtracji, wentylacji i klimatyzacji budynków, ale także w przenośnych oczyszczaczach powietrza. Podejmowanie działań zmierzających do eliminowania zagrożenia zanieczyszczeniami powietrza w środowisku pracy człowieka jest zdeterminowane wymaganiami dyrektyw Unii Europejskiej 89/391/EWG i 98/24/WE [4, 5].
>>> Wentylacja mechaniczna w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych
>>> Centrale wentylacyjno-klimatyzacyjne. Energooszczędność
>>> Wentylacja z rekuperacją w domach jednorodzinnych
Oczyszczanie powietrza
Zgodnie z definicją zawartą w dokumencie kanadyjskiej instytucji Narodowej Rady Badań Naukowych (NRC) za przenośne oczyszczacze powietrza należy uznać urządzenia pobierające energię, w tym zasilane bateryjnie, które są wykorzystywane do zmniejszenia poziomu zanieczyszczeń w powietrzu pomieszczeń, w tym: stężenia pyłów, dymu tytoniowego, alergenów, mikroorganizmów (bioaerozoli, bakterii, wirusów, pleśni), substancji chemicznych i odorów.
Wśród oczyszczaczy powietrza można wymienić m.in. urządzenia działające na różnych zasadach, tj. oczyszczające powietrze wskutek filtrowania na filtrach wysoko skutecznych, węglowych, utleniania fotokatalicznego, elektrofiltrów, jonizatorów, generatorów ozonu i innych. Przenośne oczyszczacze powietrza mogą być projektowane jako urządzenia o dowolnej wielkości i lokalizacji w pomieszczeniu, m.in.:
- wolno stojące,
- ścienne,
- sufitowe.
Ze względu na coraz większą świadomość społeczeństw dotyczącą jakości powietrza oczyszczacze zyskują na popularności. Duży rozwój technologii oczyszczaczy powietrza w ostatnich latach był spowodowany również pandemią wirusa SARS-CoV-2. Na portalu WHO [6] znajdują się zalecenia dotyczące stosowania przenośnych oczyszczaczy powietrza umożliwiających usuwanie cząstek o wielkościach w zakresie od 0,1 do 1,0 µm w budynkach, które nie są wyposażone w systemy skutecznej, centralnej instalacji wentylacji mechanicznej. Podobne zalecenia zostały wydane w 2005 r. przez Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (CDC). CDC zalecało stosowanie przenośnych oczyszczaczy powietrza wyposażonych w filtry wysoko skuteczne w celu ograniczenia przenoszenia różnych wirusów.
W dalszej części artykułu:
Oczyszczanie powietrza cd.
Metody badania oczyszczaczy powietrza
Stanowisko do badania oczyszczaczy powietrza w CIOP-PIB
Tab. Zestawienie metod badań oczyszczaczy powietrza
Cały artykuł dostępny jest w numerze 2/2025 miesięcznika „Inżynier Budownictwa”.
dr inż. Tomasz Jankowski
Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, Pracownia Aerozoli, Filtracji i Wentylacji
Literatura
1. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/844 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków i dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej (Dz.U.UE.L. z 2018 r. poz. 156.75).
2. I. Sikończyk, Ograniczanie ryzyka niezgodności deklarowanych parametrów central wentylacyjno-klimatyzacyjnych i nadmiarowego zużycia energii, „Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja” nr 54(2)/2023, s. 28–34.
3. Air Leakages in Air Handling Units: Guidelines for Improving Indoor Air Quality and Correcting Performance, „Eurovent” 6/15, European Industry Association, Bruksela 2021, https://eurovent.eu/?q=content/eurovent-615-2021-air-leakages-air-handling-units-first-edition.
4. Dyrektywa 89/391/EWG z 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu zwiększania bezpieczeństwa i poprawy zdrowia pracowników podczas pracy.
5. Dyrektywa Rady 98/24/WE z dnia 7 kwietnia 1998 r. w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym ze środkami chemicznymi w miejscu pracy (czternasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG).
