Samowola budowlana to wybudowanie obiektu budowlanego lub jego części z naruszeniem obowiązujących przepisów prawnych. Najważniejsze z nich zawarte są w Prawie budowlanym.
Samowola budowlana nie ulega przedawnieniu, a ustalenie kwestii legalności obiektu budowlanego jest możliwe w każdym czasie (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 16 kwietnia 2019 r. [1]). Skoro tak, to może nasunąć się oczywiste pytanie, które przepisy Prawa budowlanego (obecnie obowiązujące, a może historyczne) organ nadzoru budowlanego winien stosować, procedując w przedmiocie legalizacji. Wszak reglamentacja robót budowlanych była polskiemu prawu znana jeszcze przed 1 stycznia 1995 r., czyli przed wejściem w życie obowiązującej ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane [2]. Z oczywistego więc względu już w poprzednim reżimie prawnym niedochowanie przez inwestora wymaganych prawem warunków tej reglamentacji wiązało się z przypisaniem tak wykonanej budowie statusu samowoli.
Nie można tracić z pola widzenia faktu, że obowiązujące Prawo budowlane nie jest w polskim prawodawstwie pierwszą regulacją tej materii (poprzednio były to ustawy o tożsamych tytułach: z dnia 24 października 1974 r. [3] i 31 stycznia 1961 r. [4], wcześniej natomiast przepisy prawnobudowlane ustawodawca zlokalizował w wielu aktach prawnych: ustawie, rozporządzeniach, zarządzeniach, uchwałach).
>>> Legalizacja samowoli budowlanej na przykładzie inwestycji drogowych
>>> Zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego
Fot. © madhourse – stock.adobe.com
Stosowanie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane
Osobno uregulowano stosowanie nowej (a obecnie obowiązującej) ustawy odnośnie do samowoli budowlanych, rozstrzygając, że przepisy starej, uchylanej ustawy z dnia 24 października 1974 r. – Prawo budowlane [3] znajdą zastosowanie do obiektów, których budowę zakończono przed dniem wejścia w życie nowej ustawy lub w stosunku do których przed tym dniem wszczęto postępowanie administracyjne (art. 103 ust. 2 ustawy [2]). A contrario, jeżeli budowę obiektu zakończono przed 1 stycznia 1995 r. lub przed tą datą wszczęto postępowanie administracyjne, stosuje się przepisy dotychczasowe.
Legalizacja samowoli budowlanych. W dalszej części artykułu:
Uproszczone postępowanie legalizacyjne
Legalizacja samowoli budowlanych dokonanych przed 1 marca 1975 r., tzn. przed wejściem w życie ustawy z 24 października 1974 r. – Prawo budowlane
Problematyka ustalenia samowoli budowlanej przez organ nadzoru budowlanego
Cały artykuł dostępny jest w numerze 5/2024 miesięcznika „Inżynier Budownictwa”.
Miłosz Bagiński-Żyta
radca prawny
Literatura
1. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 16 kwietnia 2019 r., sygn. akt VII SA/Wa 1769/18.
2. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 682 ze zm.).
3. Ustawa z dnia 24 października 1974 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 1974 r. nr 38 poz. 229 ze zm.).
