Prezentacja Tadeusza Alberskiego, przedstawiciela Departamentu Transportu Stanu Nowy Jork, przedstawiona podczas posiedzenia Krajowej Rady PIIB 7 września br. składała się z dwóch części: pierwsza odpowiadała na pytanie, jak uzyskać uprawnienia zawodowe w USA, druga dotyczyła utrzymania uzyskanych już uprawnień zawodowych.
Wymagania związane z koniecznością uzyskania w USA licencji inżyniera budownictwa są zbliżone dla każdego stanu, chociaż nie są tożsame i uzyskanie licencji w jednym stanie nie oznacza możliwości wykonywania zawodu w innym.
Inżynierowie budownictwa zrzeszeni są w USA w National Society of Civil Engineers. Otrzymanie przez inżyniera licencji Professional Engineer związane jest z koniecznością ukończenia czteroletnich studiów politechnicznych, pracą pod kierunkiem inżyniera z uprawnieniami przez okres co najmniej 4 lat, zdaniem dwóch trudnych egzaminów oraz wystąpieniem o przyznanie licencji w odpowiedniej komisji w stanie, w którym mieszka się na stałe.
Licencja stanowa dotyczy zawsze stanu, w którym wykonuje się pracę. W przypadku przeprowadzki do innego stanu w USA należy ponownie zdobyć uprawnienia do wykonywania zawodu, spełniając odpowiednie dla danego stanu warunki przed właściwą komisją stanową. Ta po zakończeniu procedury wyda odpowiedni certyfikat uprawniający do wykonywania zawodu Professional Engineer na podległym terenie. Istotne jest to, że egzamin dotyczący uprawnień inżyniera jest taki sam i we wszystkich stanach USA odbywa się w tym samym terminie dwa razy w roku: w kwietniu i październiku. Natomiast przy ubieganiu się o prawo do wykonywania zawodu w kolejnym stanie USA należy za każdym razem spełnić dodatkowe warunki. Dotyczy to np. wymagań związanych z udokumentowaniem praktyki zawodowej, która w poszczególnych stanach może się różnić. Poszczególne stany mogą mieć również swoje dodatkowe wymagania. W Nowym Jorku na przykład konieczne jest przedstawienie co najmniej 5 listów referencyjnych, z których trzy muszą podpisać inżynierowie posiadający licencję Professional Engineer (PE). W przypadku Tadeusza Alberskie- go procedura uznania kwalifikacji zawodowych (zdobytych w stanie Michigan) w stanie Nowy Jork trwała około 7 miesięcy.
W Stanach Zjednoczonych istnieje przejrzysty system informacji o inżynierach z licencją PE. Informację na temat każdego licencjonowanego inżyniera można znaleźć na stronie internetowej, gdzie publicznie podane są jego dane. Każdy, kto ma jakiekolwiek wątpliwości co do danego inżyniera budownictwa, może zgłosić się do organizacji zrzeszającej (NSCE), która ma prawo zamieścić na indywidualnej stronie internetowej inżyniera niepochlebne informacje.
Zachowanie i utrzymanie licencji Professional Engineer związane jest z koniecznością ciągłego doskonalenia swoich umiejętności przez cały okres kariery zawodowej.
Licencja wydawana jest na trzy lata. W tym czasie, aby z powodzeniem móc starać się o odnowienie uprawnień zawodowych na kolejny okres, należy podnosić swoje kwalifikacje zawodowe w ramach odpowiednio zorganizowanych i licencjonowanych szkoleń, które z reguły kończą się krótkimi egzaminami. Każdy inżynier musi, w zależności od wymagań stanowych, zdobyć odpowiednio wymaganą ilość punktów, tzw. godzin kredytowych (w stanie Nowy Jork – 36). Prowadzenie szkoleń licencjonowanych wiąże się z uzyskaniem zezwolenia. Za udział w szkoleniu czy seminarium można uzyskać jedną, dwie bądź więcej godzin kredytowych. Jeżeli któryś z inżynierów ma również licencję i pozwolenie do prowadzenia szkoleń, to za poprowadzenie szkolenia może otrzymać np. 3 razy więcej godzin kredytowych niż zwykły słuchacz. Wiąże się to z koniecznością dodatkowego przygotowania i pogłębienia wiedzy z danego tematu, który się prezentuje.
Każdy stan w USA ustanawia swoje indywidualne zasady lub dodatkowe wymagania związane z utrzymaniem licencji inżyniera budownictwa, np. na Florydzie dla każdego licencjonowanego inżyniera co roku organizuje się obowiązkowe egzaminy z etyki zawodowej oraz co dwa lata z prawa budowlanego. Niezdane egzaminy trzeba powtarzać. Przyjęło się, że koszty szkoleń pokrywane są najczęściej przez firmy, w których pracują inżynierowie, gdyż mają one żywotny interes dbania o rozwój zawodowy swoich pracowników.
Jeżeli w ciągu trzech lat inżynier spełni minimalne wymagania związane z doskonaleniem zawodowym, może nabyć licencję na kolejny okres. Koszt trzyletniej licencji w stanie Nowy Jork wynosi 286 USD.
Wymagania szczegółowe i etapy zdobycia uprawnień zawodowych inżyniera budownictwa w USA
1) Fundamentals of Engineering – egzamin z tzw. podstaw inżynierii
W końcowej fazie studiów wyższych lub zaraz po studiach można przystąpić do ogólnopaństwowego egzaminu Fundamentals of Engineering – tzw. podstaw inżynierii. Jest to pierwszy krok do uzyskania uprawnień budowlanych. Trudność egzaminu, który trwa 6 godzin i obejmuje 110 pytań, polega na tym, że kandydaci pisząc test mają statystycznie około trzech minut na odpowiedź na jedno pytanie, gdzie tylko jedna z czterech podanych odpowiedzi do wyboru jest prawidłowa. Zakres pytań na egzaminie obejmuje przekrój pełnych studiów inżynierskich. Statystycznie zdawalność osób zaraz po studiach wynosi około 60-70%, a współczynnik zdawalności osób zdających test jako poprawkowy waha się w granicach 20%.
Egzamin odbywa się w całych Stanach Zjednoczonych jednego dnia i o tej samej godzinie.
Zakres pytań:
1. Matematyka: 7-11 pytań
2. Rachunek prawdopodobieństwa i statystyka: 4-6 pytań
3. Komputery i programowanie: 4-6 pytań
4. Etyka i profesjonalna praktyka: 4-6 pytań
5. Ekonomia inżynierska: 4-6 pytań
6. Statyka: 7-11 pytań
7. Dynamika: 4-6 pytań
8. Mechanika materiałów: 7-11 pytań
9. Materiały: 4-6 pytań
10. Mechanika płynów: 4-6 pytań
11. Hydraulika i hydrologia: 8-12 pytań
12. Mechanika materiałów: 6-9 pytań
13. Projektowanie – beton i stal: 4-9 pytań
14. Geotechnika: 4-6 pytań
15. Transport i geodezja: 8-12 pytań
16. Inżynieria środowiska: 6-9 pytań
17. Wykonawstwo: 4-6 pytań
18. Geodezja: 4-6 pytań
2) 4 lata praktyki zawodowej pod nadzorem licencjonowanego inżyniera posiadającego tytuł Professional Engineer
3) Egzamin na licencję Professional Engineer
Egzamin na licencję inżyniera dla inżynierii lądowej (ośmiogodzinny) składa się z dwóch części: przedpołudniowej – jednakowej dla wszystkich i popołudniowej związanej z wybraną specjalizacją zawodową zdającego. Część przedpołudniowa obejmuje zagadnienia: ogólnobudowlane, geotechnikę, projektowanie konstrukcji stalowych oraz betonowych, transport, zasoby wodne i ochronę środowiska, natomiast pytania części popołudniowej zgodne są z praktyką zawodową zdającego. Poniżej przykład tematów związanych ze specjalizacją dla projektowania konstrukcji.
Część I – dla wszystkich inżynierów
– obejmuje zakres pytań:
1. Projektowanie – w tym harmonogram i szacunek kosztów – 4
2. Obciążenia konstrukcyjne i metody budowy konstrukcji – 3
3. Mechanika gruntów – 6
4. Projektowanie – beton i stal – 6
5. Hydraulika i hydrologia – 7
6. Geometria trasy – łuki poziome i pionowe – 3
7. Materiały (grunty, beton, stal) – 6
8. Wykonawstwo – problemy wykonawcze – 5
Część II – Projektowanie konstrukcji:
Analiza konstrukcji – 14, w tym:
Obciążenia – 4
Naprężenia i odkształcenia – 10
Projektowanie i detale konstrukcji – 20, w tym:
Materiały i właściwości materiałów – 5
Projektowanie elementów konstrukcji – 15
Normy i przepisy – 6, w tym:
Normy i inne przepisy – 4
Konstrukcje tymczasowe – 2
Tadeusz Alberski
Od 25 lat pracuje dla władz stanu Nowy Jork, gdzie został zatrudniony po uzyskaniu uprawnień budowlanych. W Polsce jako inżynier specjalizował się w budowie mostów, pracując w przedsiębiorstwie Dromex. Doświadczenie zawodowe zdobywał również na budowach w Iraku, będąc głównym dyrektorem kontraktu mostowego.
Sebastian Janeczek
Krajowe Biuro PIIB
