Pożar jest rezultatem umyślnego działania człowieka lub wypadkową wielu niekorzystnych sytuacji i zdarzeń. Pożar, który trawi budynek w znacznej części (jak ten na zdjęciu poniżej), obnaża poziom zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektu. Przyczynami tego drugiego może być błąd projektowy lub wykonawczy oraz niewłaściwa organizacja i nadzór nad ochroną przeciwpożarową.
Zdjęcie pożaru obiektu handlowego w Zabrzu z 25 grudnia 2008 r. Źródło: www.mmsilesia.pl
W artykule zwracam uwagę na element, który pozwala ograniczyć i zapobiec błędom w projektach i wynikającym z niewłaściwego odczytania i wykonania zabezpieczeń przeciwpożarowych określonych w dokumentacji projektowej.
Tym elementem jest standaryzacja projektów w zakresie ochrony przeciwpożarowej.
Gdy rozmawiam na ten temat z projektantami, kierownikami budowy czy inspektorami nadzoru inwestorskiego – okazuje się, że tytułowa standaryzacja w projektach zagospodarowania działki lub terenu (PZT), architektoniczno-budowlanym (PAB) czy projekcie technicznym (PT) nie jest powszechnie zauważana, znana i doceniana. Poza tym nie są widoczne korzyści, które mają wpływ na poprawne zaprojektowanie, ale też wykonanie obiektu budowlanego, a co za tym idzie – ograniczają pomyłki projektowe i wykonawcze.
Tymczasem standaryzacja usprawnia komunikację pomiędzy projektantem, rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz innymi uczestnikami procesu budowlanego – stosując standaryzację zawartości projektów łatwiej jest uniknąć błędów, a więc również nie narażać się na odpowiedzialność zawodową i finansową.
Wprowadzenie
Inwestycje budowlane charakteryzują się dużą złożonością i wielością uczestników procesu – od projektantów, przez kierowników budowy, po inspektorów nadzoru i wykonawców.
W procesie projektowym obecny jest jeszcze inwestor oraz rzeczoznawca ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych; a podmiotami korzystającymi z dobrodziejstwa standaryzacji są również:
- urzędnicy wydający pozwolenie na budowę,
- strażacy Państwowej Straży Pożarnej dokonujący tzw. odbioru obiektu oraz
- pracownicy Powiatowych Inspektoratów Nadzoru Budowlanego uczestniczący w procesie oddawania obiektu do użytkowania.
Każdy z tych podmiotów odpowiada za część działań, które w efekcie mają zapewnić bezpieczeństwo obiektu i jego użytkowników. Jednym z najważniejszych obszarów jest ochrona przeciwpożarowa, a skuteczna realizacja wymagań w tym zakresie opiera się na jednoznacznej standaryzacji formy i zakresu projektów budowlanych.
Przepisy precyzyjnie określają zarówno zakres dokumentacji projektowej, jak i procedury jej uzgadniania pod kątem bezpieczeństwa pożarowego.
Podstawy prawne standaryzacji
Kluczowym przepisem określającym zawartość i strukturę projektu budowlanego jest rozporządzenie wykonawcze do ustawy Prawo Budowlane, tj. Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego – jednolity tekst ogłoszony 12 lipca 2022 r. (Dz.U. z 2022 r., poz. 1679 z późniejszymi zmianami).
Rozporządzenie precyzuje m.in.:
- wymagania dotyczące części opisowej i rysunkowej poszczególnych projektów,
- zakres informacji niezbędnych do prawidłowej oceny projektu przez organy administracji,
- elementy związane z bezpieczeństwem pożarowym, które muszą być uwzględnione w projekcie PZT, PAB i PT.
Uzupełnieniem zakresu warunków ochrony przeciwpożarowej w projektach jest inne rozporządzenie, będące przepisem wykonawczym do ustawy o ochronie przeciwpożarowej – czyli rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie uzgadniania projektu zagospodarowania działki lub terenu, projektu architektoniczno-budowlanego, projektu technicznego oraz projektu urządzenia przeciwpożarowego pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej (Dz.U. z 2023 r., poz. 1563).
Jest to przepis szczegółowy, który określa obiekty, których projekty wymagają uzgodnienia z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych, szczegółową listę elementów podlegających uzgodnieniu oraz wprowadza jasne procedury współpracy projektanta z rzeczoznawcą, określając m.in.:
- zakres wzajemnej współpracy,
- tryb dokonywania uzgodnienia tradycyjnego (przy użyciu pieczęci) i elektronicznego,
- wzór dodatkowego dokumentu w przypadku uzgodnień elektronicznych (karta uzgodnienia).
Od 23 grudnia 2024 r. w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. z 2023 r., poz. 822 z późniejszymi zmianami) wprowadzono nowe obowiązki również dla dokumentacji projektowej – dot. autonomicznych czujek dymu i tlenku węgla oraz oznakowania na zewnątrz budynków.
Źródło: Bezpłatny wideoporadnik dostępny na EDUPOŻ.PL
Znaczenie i zalety standaryzacji
Na podstawie analizy przepisów i doświadczeń z praktyki inżynierskiej można wskazać następujące korzyści standaryzacji:
- Ułatwiona komunikacja – jasny, spójny język dokumentacji eliminuje wieloznaczność i różnice interpretacyjne.
- Redukcja błędów projektowych i wykonawczych – wczesne uwzględnienie wymagań ochrony przeciwpożarowej minimalizuje ryzyko kosztownych poprawek.
- Skrócenie procesu inwestycyjnego – mniej opóźnień wynikających z konieczności ponownych uzgodnień lub odstępstw.
- Większe bezpieczeństwo obiektu – projekt od początku uwzględnia odpowiednie czynne i bierne zabezpieczenia przeciwpożarowe.
- Odpowiedzialność i przejrzystość – łatwiejsze przypisanie odpowiedzialności zawodowej i finansowej w przypadku uchybień.
Dzięki jednolitym wytycznym projektanci są w stanie:
- opracować projekty kompletne, uwzględniające wymagania ochrony przeciwpożarowej już na etapie koncepcji,
- minimalizować ryzyko konieczności wprowadzania późniejszych zmian i uzyskiwania odstępstw,
- jasno komunikować rozwiązania branżowe i ich wpływ na bezpieczeństwo obiektu.
Ustandaryzowana forma projektu ułatwia kierownikom budowy:
- właściwą interpretację zapisów projektowych,
- kontrolę prawidłowości wykonywania robót pod kątem zgodności z wymaganiami przeciwpożarowymi,
- wprowadzanie i zgłaszanie ewentualnych zmian oraz ich uzgadnianie z projektantem.
Projekt budowlany posiadający ujednoliconą strukturę umożliwia inspektorom nadzoru:
- szybką i skuteczną weryfikację dokumentacji,
- sprawne egzekwowanie zapisów projektowych na budowie,
- ograniczenie ryzyka konfliktów interpretacyjnych z wykonawcą czy projektantem.
Standaryzacja upraszcza również weryfikację dokumentacji pracownikom organów wydających pozwolenie na budowę oraz uczestniczących w procesie oddawania obiektu do użytkowania (PSP i PINB).
Standaryzacja zakresu i formy projektu budowlanego jest narzędziem realnie podnoszącym jakość i bezpieczeństwo procesu inwestycyjnego. Dzięki niej uczestnicy procesu nadzoru mogą współpracować w sposób przejrzysty i efektywny, ograniczając liczbę błędów i przyspieszając realizację inwestycji.
Dla kadry inżynierskiej oznacza to nie tylko większy komfort pracy, lecz także zmniejszenie ryzyka odpowiedzialności zawodowej i finansowej.
Podsumowanie
Rozwinięcie tematyki tego artykułu można znaleźć w webinarze, a jeszcze szerzej w kursie oferowanych na wiedza.edupoz.pl.
Zdaję sobie sprawę, że w Twojej działalności niewiele czasu pozostaje na podnoszenie kwalifikacji i wiedzy, a wciąż zmieniające się przepisy oraz wymagania organów kontrolnych stanowią istotny problem.
Dlatego oferuję kurs i webinar z dostępem online – możesz je odtworzyć w dowolnym momencie i dowolną ilość razy, co ułatwia skorzystanie z zawartej w nich wiedzy. Nie musisz nigdzie jechać ani dostosowywać swojego planu dnia do godziny szkolenia – samodzielnie decydujesz, gdzie i kiedy zapoznasz się z materiałem. Myślę, że to bardzo wygodne.
Poniżej możesz zapoznać się z zakresem kursu i obejrzeć dłuższy fragment, w którym omawiam, co obowiązkowo musi zawierać część rysunkowa PZT.
Oferta specjalna dla czytelników portalu Inżyniera Budownictwa
Do 3.10.2025 r. – kurs i webinar dostępne na stronie wiedza.edupoz.pl można kupić z atrakcyjną zniżką – przy zakupie (w koszyku) proszę wpisać odpowiedni KOD RABATOWY:
IB200 – roczny dostęp do kursu za 377 zł brutto zamiast 577 zł (200 zł zniżki).
IB47 – 60-dniowy dostęp do webinaru za jedyne 47 zł brutto.
Dodatkowo po rejestracji na stronie edupoz.pl otrzymasz bezpłatny dostęp do wideoporadnika, w którym omawiam wszystkie zmiany z grudnia 2024 r.
Opinia o webinarze
Bartłomiej: Szkolenie pokazuje, czemu istotnym jest trzymanie się narzuconych standardów w projekcie. Dzięki temu od razu można wykonać dokumentację tak, jak trzeba, unikając podstawowych błędów. Dobrze przygotowane papiery to mniej pytań w urzędach i szybsze załatwienie sprawy. Zdecydowanie warto, bo oszczędza czas i nerwy.
Opinia o kursie
Andrzej: Bardzo polecam wszystkim projektantom w szczególności projektantom wiodącym architektom, ale również projektantom branżowym branży sanitarnej i elektrycznej, którzy projektują urządzenia przeciwpożarowe (…). Przystępnie opowiedziane informacje (jak powinien wyglądać prawidłowo uzgodniony projekt) przydadzą się również kierownikom budów i inspektorom nadzoru przed kontrolą Komendanta Powiatowego lub Miejskiego PSP przed uzyskaniem pozwolenia na użytkowanie. Prawidłowo przygotowany projekt AB i projekt techniczny oraz projekt urządzenia przeciwpożarowego (wszystkie powinny być uzgodnione) ułatwi sprawny i pozytywny odbiór budowy, a na tym właśnie wszystkim zależy.
Autor: Kamil Kwosek
- rzeczoznawca ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych od 2005 r.
- właściciel, pomysłodawca i autor Platformy Szkoleniowej EDUPOŻ.PL
- mgr inż. pożarnictwa – absolwent Szkoły Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie (obecnie: Akademia Pożarnicza)
- bryg. w st. spocz. – Komendant Miejski PSP w Zabrzu
- członek Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Pożarnictwa
- autor wielu publikacji w czasopismach branżowych
- prelegent na konferencjach, sympozjach i warsztatach branżowych SITP, PZITS, PZITB i SEP
- szkoleniowiec z zakresu ppoż. od 2001 r.
