Czy nowe zasady koordynacji sytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu usprawnią proces budowlany?

Na łamach „IB” wielokrotnie podejmowano temat procedury uzgadniania dokumentacji projektowej w ramach powiatowych zespołów uzgadniania dokumentacji projektowej (powszechnie określanych w języku branżowym mianem ZUD), dotyczącej usytuowania sieci uzbrojenia terenu. Kontrowersje budziły w szczególności długość wspomnianych procedur oraz ich koszty.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 czerwca 2013 r., sygn. akt K 30/12 (Dz.U. z 2013 r. poz. 805), w dniu 12 lipca 2014 r. spowodował utratę mocy obowiązującego przepisu art. 40 ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287 z późn. zm.), dalej jako PrGeodU. Wspomniany przepis stanowił upoważnienie dla ministra właściwego do spraw administracji publicznej do określenia w drodze rozporządzenia wysokości opłat za czynności związane z prowadzeniem państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego i uzgadnianiem usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu oraz czynności związane z prowadzeniem krajowego systemu informacji o terenie, za udzielanie informacji, a także za wykonywanie wyrysów i wypisów z operatu ewidencyjnego. Należy podkreślić, że wspomniany wyrok Trybunału Konstytucyjnego spowodował zmiany, które nastąpiły 12 lipca 2014 r. na mocy ustawy z dnia 5 czerwca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne oraz ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2014 r. poz. 897). Nowe przepisy wprowadzają m.in. odmienne od dotychczasowych zasady koordynacji sytuowania sieci uzbrojenia terenu.

Nowa regulacja prawna stanowi dobrą okazję do przyjrzenia się wybranym rozwiązaniom PrGeodU i podjęcia próby ich oceny.

Sieci uzbrojenia terenu służą do przesyłania pod wysokim ciśnieniem łatwopalnych gazów i cieczy, wody oraz energii elektrycznej (legalna definicja sieci uzbrojenia terenu znajduje się w art. 2 pkt 11 PrGeodU). Projektowanie tych sieci musi zapewniać bezpieczeństwo dla ich budowy oraz eksploatacji. Dlatego wnikliwe zbadanie stanu istniejącego uzbrojenia terenu na etapie projektowania jest z jednej strony wyzwaniem, a z drugiej – prawnym obowiązkiem projektanta tych sieci. Z kolei bezkolizyjność projektowanych sieci zapewnia właściwa informacja o istniejących sieciach. Wszelkie niezinwentaryzowane i niezewidencjonowane sieci są przeszkodą dla należytego wykonania przez projektanta obowiązku właściwego bezkolizyjnego zaprojektowania usytuowania nowych sieci. Kwestie te zauważa się w uzasadnieniu projektu nowych przepisów PrGeodU.

Według uzasadnienia do projektu ustawy zmieniającej ustawę – Prawo geodezyjne i kartograficzne  nowe rozwiązania mają na celu wyeliminowanie barier w procesie inwestycyjnym dotyczącym sieci uzbrojenia terenu, a ponadto doprowadzenie do zgodności z konstytucją przepisów ustawy dotyczących opłat.

W ramach pierwszego z zagadnień, to w założeniu projektodawców nowe rozwiązania mają umożliwić opracowywanie projektów budowlanych sieci w sposób zapewniający bezpieczeństwo ludzi i mienia w procesie ich budowy oraz eksploatacji. Ustawodawca rozszerza zakres informacyjny danych o sieciach ewidencjonowanych w geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu (w skrócie: GESUT), w której mają się znaleźć dane o obiektach projektowanych. 

Odnosząc się zaś do kwestii kosztów według nowego art. 40a ust. 2 pkt 3 PrGeodU w przypadku prac geodezyjnych oraz prac kartograficznych, wykonywanych wyłącznie w celu realizacji określonych w ustawie zadań organów administracji geodezyjnej i kartograficznej lub Głównego Geodety Kraju, organ zamawiający udostępni wykonawcy prac geodezyjnych nieodpłatnie wszystkie dane oraz materiały z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego po podpisaniu umowy w sprawie udzielenia zamówienia publicznego.

Co nowego w kwestii uzgodnień usytuowania sieci?

Już art. 1 pkt 8 PrGeodU stanowi, że ustawa ta reguluje sprawy geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz koordynacji sytuowania tych sieci.

Krajowa baza GESUT

Zgodnie z treścią nowego art. 7a ust. 1 pkt 16a PrGeodU Główny Geodeta Kraju zakłada i prowadzi dla obszaru Polski bazę danych geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu, zwaną dalej krajową bazą GESUT. Baza ta jest prowadzona w systemie teleinformatycznym i obejmuje zbiory danych przestrzennych infrastruktury informacji przestrzennej dotyczące geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu.

Nadto zgodnie z art. 28a ust. 1 PrGeodU krajowa baza GESUT prowadzona jest w drodze przetworzenia danych i informacji zawartych w powiatowych bazach GESUT lub w innych materiałach, o których mowa w art. 28 PrGeodU (w art. 28 PrGeodU mowa jest o powiatowej bazie GESUT).

Należy oczekiwać, że zgodnie z tym, co zostało wskazane w uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej PrGeodU, przyszłe regulacje prawne, zwłaszcza rangi podustawowej (akty wykonawcze do PrGeodU), zapewnią projektantom dostęp do informacji gromadzonych w ewidencji sieci uzbrojenia za pomocą usług sieciowych.

Powiatowa baza GESUT

Nowy art. 28 PrGeodU stanowi, że powiatową bazę GESUT zakłada i prowadzi starosta w drodze przetworzenia materiałów źródłowych. Materiały źródłowe obejmują dane i informacje zgromadzone w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym, w szczególności będące treścią geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu lub mapy zasadniczej oraz innych map wielkoskalowych, a także dane i informacje pozyskane z innych rejestrów publicznych oraz od podmiotów władających sieciami uzbrojenia terenu. Analogicznie jak w przypadku krajowej bazy GESUT, należy oczekiwać, że projektanci uzyskają dostęp do informacji gromadzonych w powiatowej bazie GESUT za pomocą usług sieciowych.

Narady koordynacyjne w miejsce ZUD

W zakresie zmian wprowadzonych nowelizacją PrGeodU z dnia 5 czerwca 2014 r. istotne znaczenie ma uchylenie art. 28 ust. 2 PrGeodU, który do dnia 12 lipca 2014 r. stanowił upoważnienie dla ministra właściwego do spraw administracji publicznej do wydania rozporządzenia określającego m.in. tryb i warunki koordynacji usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu i jednocześnie był podstawą obowiązywania przedmiotowego rozporządzenia (vide: rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 2 kwietnia 2001 r. w sprawie geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz zespołów uzgadniania dokumentacji projektowej; Dz.U. z 2001 r. Nr 38, poz. 455; dalej jako: rozporządzenie). To właśnie na podstawie tego aktu wykonawczego inwestorzy zobowiązani byli do uzgadniania usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu z właściwymi starostami na posiedzeniach ZUD.

Aktualne brzmienie art. 28b i następnych PrGeodU wskazuje, po pierwsze, że ustawodawca zdecydował się uregulować szczegółowo przepisami rangi ustawowej problematykę koordynacji sytuowania sieci uzbrojenia terenu (wcześniej obowiązywały w tym zakresie przepisy aktu wykonawczego do PrGeodU) i po drugie, iż w miejsce ZUD została wprowadzona nowa instytucja prawna, tzw. narady koordynacyjne, organizowane przez starostę.

Uzgodnienie na naradzie koordynacyjnej sytuowania projektowanej sieci uzbrojenia terenu na obszarze miasta, czy w pasie drogowym na terenie istniejącej lub projektowanej zwartej zabudowy obszaru wiejskiego, jest obligatoryjne. Wyjątek od zasady dokonywania uzgodnień na naradach koordynacyjnych uczyniono wobec przyłączy (co jest istotnym wyłączeniem, które może przyczynić się do przyspieszenia procesu inwestycyjnego w licznych przypadkach projektowanych przyłączy) oraz sieci uzbrojenia terenu sytuowanych wyłącznie w granicach działki budowlanej.

Należy jednak od razu zastrzec, że zgodnie z nowymi regulacjami PrGeodU przedmiotem narady koordynacyjnej może być sytuowanie projektowanych sieci uzbrojenia terenu na obszarach innych niż wymienione w zdaniu pierwszym niniejszego akapitu lub sytuowanie przyłączy (art. 28b ust. 1 i 2 oraz 4 PrGeodU).

Innym novum, które może przyczynić się do usprawnienia uzgodnień w zakresie sytuowania sieci uzbrojenia terenu, jest możliwość odbycia narady koordynacyjnej za pomocą środków komunikacji elektronicznej (art. 28b ust. 8 PrGeodU). Praktyka pokaże, czy uczestnicy narad będą korzystali z różnych form komunikacji elektronicznej, a jeśli tak – na ile przyspieszy i ułatwi to przeprowadzanie stosownych uzgodnień. 

Odnośnie do narad koordynacyjnych warto wskazać, że obecne brzmienie art. 28b ust. 4 PrGeodU przyznaje projektantowi sieci uzbrojenia terenu uprawnienie (niezależne od analogicznego uprawnienia inwestora) do złożenia wniosku o przeprowadzenie narady koordynacyjnej. Nasuwa się pytanie, dlaczego wskazuje się na tę zmianę, skoro uchylony § 9 rozporządzenia przewidywał, iż w toku ZUD uzgodnienie dokonywane jest na wniosek inwestora lub jego upoważnionego przedstawiciela, a zatem także projektant – jako pełnomocnik inwestora – mógł wnioskować o dokonanie uzgodnienia, choć projektant nie miał statusu strony postępowania. Potwierdza to uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 4 października 2011 r. (sygn. akt II SAB/Bk 40/11), wydanego na tle uchylonych przepisów PrGeodU oraz rozporządzenia, w którym sąd ten, oddalając skargę projektanta na bezczynność prezydenta miasta B. w przedmiocie uzgodnienia – koordynacji usytuowania projektowanej sieci cieplnej, stwierdził m.in. że: (…) A.F. nie posiada legitymacji skargowej w niniejszym postępowaniu sądowym, albowiem nie jest stroną postępowania w sprawie uzgodnienia usytuowania projektowanej sieci uzbrojenia terenu w rejonie ulic (…).

Jak wynika z przepisu art. 27 ust. 2 ustawy z 17.05.1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (…) do uzgodnienia usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu z właściwymi starostami zobowiązany jest inwestor. Zatem to na inwestorze spoczywa obowiązek wystąpienia o stosowne uzgodnienie. Jakkolwiek do złożenia wniosku o uzgodnienie usytuowania projektowanych sieci upoważniony jest (…) zarówno inwestor, jak i jego upoważniony przedstawiciel, to jednakże nie budzi wątpliwości, iż przedstawiciel ten nie działa w imieniu własnym, ale w imieniu inwestora. (…)

Analizując powyższe przepisy, należy dojść do wniosku, że skarżący nie ma w przedmiotowej sprawie własnego interesu prawnego, a opiera się wyłącznie na interesie inwestora. Jak podkreślono wyżej, interes prawny mają tylko te podmioty, których sytuacja prawna wynika wprost z normy prawa materialnego, a nie powstaje za pośrednictwem drugiego podmiotu. Skoro skarżący nie działa bezpośrednio we własnym imieniu i nie ma roszczenia o wydanie na swoją rzecz wnioskowanego uzgodnienia usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia, to tym bardziej nie ma legitymacji do wniesienia skargi na bezczynność organu administracji publicznej w tym zakresie. Z przyczyn wyżej wymienionych omawianej legitymacji nie daje skarżącemu, wbrew jego twierdzeniom, status autora projektu budowlanego i to bez względu na to, czy wniosek jego dotyczył koordynacji, czy też uzgodnienia usytuowania projektowanej sieci cieplnej.

Biorąc pod uwagę treść nowych przepisów PrGeodU, brzmienie uchylonych przepisów PrGeodU oraz rozporządzenia MRRiB z 2001 r. w sprawie geodezyjnej ewidencji sieci, a także mając na uwadze cytowane wyżej rozstrzygnięcie WSA w Białymstoku, pojawia się pytanie, czy zmianie ulega status prawny projektanta, skoro już na podstawie przywołanych przepisów może on wnioskować na równi z inwestorem o przeprowadzenie narady koordynacyjnej oraz może wziąć w niej udział na prawach uczestnika. Powyższe może mieć znaczenie także w innych postępowaniach administracyjnych związanych z wyżej wspomnianym procesem koordynacji.

Przepisy przejściowe

W kontekście omówionych wyżej zmian przepisów PrGeodU należy stwierdzić, że zgodnie z treścią przepisów przejściowych nowelizacji z dnia 5 czerwca 2014 r. wnioski o wszczęcie postępowania w sprawie koordynacji usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu złożone i nierozpatrzone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy uznaje się za wnioski złożone zgodnie z przepisami ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Tym samym wiele wcześniejszych wniosków o wszczęcie postępowania w sprawie koordynacji usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu zostanie rozpatrzonych według nowo obowiązujących zasad.

Podsumowanie

Nie przesądzając, jak sprawdzą się w praktyce nowe regulacje PrGeodU w zakresie zasad koordynacji sytuowania sieci uzbrojenia terenu, wydaje się, że niektóre nowe rozwiązania będą sprzyjały usprawnieniu procesu budowlanego. Służyć temu mogą zwłaszcza wprowadzone przez ustawodawcę możliwości komunikacji elektronicznej, z których uczestnicy narad koordynacyjnych będą mogli korzystać. W dobie cyfryzacji oraz powszechnego dostępu do nowych technologii, w tym upowszechniania się takich technologii w urzędach organów administracji publicznej, wprowadzone rozwiązania były wręcz pożądane. Natomiast ocena, wprowadzenie narad koordynacyjnych w miejsce ZUD będzie musiała nastąpić w praktyce.

dr Katarzyna Leśkiewicz

radca prawny