Co zawiera instalacja alarmowa i domofonowa?

W zależności od przyjętego kryterium instalacje elektryczne można rozmaicie klasyfikować i przypisywać im choćby tylko doraźnie przydatne nazwy. Wygodnym kryterium klasyfikacji jest przede wszystkim główne zadanie przypisywane instalacji. Jeżeli głównym zadaniem jest przesyłanie energii, dostarczanie jej do zacisków różnorodnych urządzeń odbiorczych, to mamy do czynienia z instalacją elektroenergetyczną. Instalacje elektroenergetyczne niskiego napięcia napotykamy na każdym kroku: w mieszkaniu, w miejscu pracy, w sklepie, urzędzie, a także na ulicy (oświetlenie drogowe). Instalacje elektroenergetyczne o różnym przeznaczeniu mają na ogół prosty układ promieniowy z wyodrębnieniem obwodów rozdzielczych i odbiorczych i zbliżone wyposażenie – na początku każdego obwodu co najmniej zabezpieczenie zwarciowe.

Fot. stock.adobe / LumineImages

Międzynarodowy słownik elektrotechniczny (International Electrotechnical Vocabulary, IEV) tak definiuje w pozycji IEV 826-10-01 instalację elektryczną budynku: zespół współpracujących ze sobą elementów elektrycznych o skoordynowanych parametrach technicznych, przeznaczony do określonych celów (ang. electrical installation – assembly of associated electric equipment having co-ordinated charac-teristics to fulfil specific purposes).

To nic nowego, bo Encyklopedyczny słownik techniczny z roku 1967, pod redakcją Sergiusza Czerni, tak definiował instalację elektryczną: zbiór przewodów i łączników służących do przewodzenia i rozdziału energii elektrycznej, wraz z elementami izolującymi i mocującymi.

Instalacja elektroenergetyczna obejmuje wyposażenie niezbędne do jej wykonania i do jej użytkowania:

• przewody elektroenergetyczne i ich systemy nośne;
• urządzenia odbiorcze z obwodami pomocniczymi;
• rezerwowe źródła zasilania i zasobniki energii, jeżeli występują w rozważanym obiekcie;
• urządzenia sterowania, pomiarów i nadzoru eksploatacji;
• urządzenia ochronne i zabezpieczające, w tym urządzenia ochrony odgromowej (np. piorunochron na budynku) i ochrony przeciwprzepięciowej;
• układy przewodów ochronnych i wyrównawczych oraz ich uziemienia.

Jak widać, przewody doprowadzające energię elektryczną to wprawdzie nieodzowny składnik instalacji elektroenergetycznej, ale składnik jeden z wielu i nie najbardziej kosztowny. Dotyczy to każdej instalacji elektrycznej, tworzą ją nie tylko przewody, lecz również liczne inne elementy elektryczne o skoordynowanych parametrach technicznych, które w danej instalacji są nieodzowne z punktu widzenia aktualnej wiedzy technicznej skodyfikowanej w ostatnich edycjach norm i przepisów elektrycznych.

Zobacz też: Wymagania stawiane instalacji elektrycznej w pomieszczeniach kąpielowych

Identyczne zasady obowiązują w przypadku wszelkich instalacji elektrycznych do przesyłania informacji, poczynając od najprostszych instalacji przyzewowych dzwonkowych i domofonowych, powszechnie występujących w budynkach mieszkalnych jedno- i wielorodzinnych. W budynkach tych standardem są już obecnie instalacje doprowadzania do mieszkań programów mediów elektronicznych. Zaczęło się onegdaj od radiofonii przewodowej i topornego „kołchoźnika”, rozwijało się przez zbiorcze anteny telewizyjne po telewizję światłowodową i usługi VOD (ang. video on demand).

Instalacje do przesyłania informacji cechują się ogromną różnorodnością stosowanych standardów i rodzajów technologii. Informacja, że ktoś zaprojektował bądź wykonał instalację domofonową, jest wysoce niekompletna. Instalację domofonową czy wideodomofonową? Przewodową czy bezprzewodową? Interkomową? Z pamięcią i sekretarką czy bez nich? Z jakimi wariantami wzajemnej komunikacji między lokatorami?

Jak z tego wynika, instalacja (wideo) domofonowa zawiera nie tylko przewody, lecz również: zasilacz, moduł centralny, zewnętrzny panel rozmówny (wideo), z głośnikiem i ewentualnie kamerą oraz ekranem, a także wskazane przez producenta inne elementy konieczne do montażu kompletnej instalacji. Co więcej, taka instalacja może się obyć bez przewodów (ang. wireless), jeżeli wykorzystuje łącza wi-fi. A zatem to wcale nie przewody są nieodzownym składnikiem instalacji do przesyłania informacji, o czym dobrze wie każdy korzystający z telefonu komórkowego.

Kto mówi: instalacja alarmowa, ten jest jedyną osobą, która wie, co zamierza wyrazić. Ta nazwa sugeruje instalację sygnalizacji alarmu, ostrzegającego przed niebezpieczeństwem. Na razie nie wiadomo jakim zagrożeniem. Czy chodzi o alarm pożarowy, alarm powodziowy, alarm lotniczy, alarm szalupowy na statku? W żargonie pod nazwą „instalacja alarmowa” na ogół chodzi o instalację przeciwwłamaniową, o urządzenie alarmowe montowane w samochodach i domach, włączające się przy próbie włamania.

W roli czujek alarmowych przeciwwłamaniowych stosuje się elementy wykorzystujące różne zjawiska fizyczne, m.in.:

• czujki kontaktronowe, czyli miniaturowe hermetyczne łączniki elektryczne zestykowe, sterowane polem magnetycznym, pobudzane na przykład przy otwieraniu drzwi lub okna;
• czujki stłuczeniowe szkła, czyli czujki mikrofonowe szczególnie czułe na częstotliwość brzęku pękającego szkła;
• wewnętrzne detektory ruchu, przeznaczone do zamkniętych pomieszczeń i na różnej zasadzie (pasywne czujki podczerwieni, czujki ultradźwiękowe, czujki mikrofalowe) wykrywające obecność intruza itd.

W obiektach z instalacjami elektrycznymi do przesyłania informacji są też zawsze instalacje elektroenergetyczne i nie wolno przeoczyć problemów ich wzajemnej kompatybilności. Przewody i urządzenia obu instalacji należy tak sytuować, aby nie dochodziło do zakłócania sygnałów przez instalację elektroenergetyczną. Instalacja sygnałowa, nawet wyposażona w zasobnik energii, jest na ogół zasilana z instalacji elektroenergetycznej. Powinna być przyłączona jak najbliżej złącza bądź rozdzielnicy głównej, bo to sprzyja niezawodności zasilania. Jej odgałęzienie powinno mieć na początku zabezpieczenie zwarciowe o możliwie małym prądzie znamionowym ciągłym, wskazanym w DTR producenta.

dr inż. Edward Musiał

Polecamy też: Dobre praktyki dla budynkowych instalacji telekomunikacyjnych (teletechnicznych)