Jakimi przesłankami należy się kierować, rozstrzygając o zakresie i formie projektu budowlanego i jego dostosowaniu do specyfiki obiektu oraz stopnia skomplikowania robót.
Czytelnik „IB” zwrócił się o wyjaśnienie zakresu projektu budowlanego. Ustawa – Prawo budowlane (dalej Pb) w art. 34 ust. 2 stanowi: zakres i treść projektu budowlanego powinny być dostosowane do specyfiki i charakteru obiektu oraz stopnia skomplikowania robót budowlanych. Równocześnie rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U. z 2012 r. poz. 462) zdaniem czytelnika nic o zakresie projektu budowlanego nie mówi, choć rozdział drugi rozporządzenia ma tytuł: „Wymagania dotyczące formy i zakresu projektu budowlanego”.
W związku z tym czytelnik pyta: czy projektant może sam określić zakres projektu budowlanego w zależności od zakresu projektowanych prac budowlanych?
Jako przykłady ilustrujące pytanie główne czytelnik zadaje następujące pytania:
1.Jaki ma sens opracowywanie projektu zagospodarowania terenu, w sytuacji gdy projektuje się wyłącznie przesunięcie ścianki działowej (oczywiście można zamieścić rysunek sytuacyjny)?
2.Jaki ma sens załączanie rysunków elewacji, rzutów wszystkich kondygnacji, dachu oraz obliczania charakterystyki energetycznej, w sytuacji gdy projektuje się wyłącznie dobudowę tarasu do istniejącego budynku jednorodzinnego?
3.Jaki ma sens obliczanie charakterystyki energetycznej budynku, w sytuacji gdy projektuje się wyłącznie zadaszenie nad podjazdem do garażu?
Nie zgadzam się ze stwierdzeniem, że rozdział 2 rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej (MTBiGM) nic nie mówi o zakresie i formie projektu budowlanego. W rozporządzeniu tym:
– w § 3 zawarte są wymagania dotyczące strony tytułowej projektu budowlanego,
– w § 4 określone zostały wymagania dotyczące rysunków,
– w § 5 określone zostały wymagania dotyczące załączników,
– w § 6 określone zostały wymagania dotyczące oprawy, zestawienia w tomy, języka i wymaganej liczby egzemplarzy.
Dalsze regulacje dotyczą zakresu projektu zagospodarowania działki lub terenu w odniesieniu do części opisowej i części rysunkowej oraz projektu architektoniczno-budowlanego w odniesieniu do zakresu opisu technicznego i części rysunkowej.
Dla przedmiotu pytania istotna jest dyspozycja zawarta w § 7 ust. 1 wymienionego rozporządzenia: Wymagania rozporządzenia dotyczące projektu zagospodarowania działki lub terenu i projektu architektoniczno-budowlanego należy spełnić z zachowaniem przepisu art. 34 ust. 2 ustawy, uwzględniając w szczególności właściwości danego obiektu budowlanego, takie jak przeznaczenie, sposób użytkowania, usytuowanie, rozmiary, sposób i zakres oddziaływania na otoczenie i złożoność rozwiązań technicznych oraz rodzaj i specyfikę obiektu budowlanego(wyróżnienie red.).
Jest to wskazówka dla uczestników procesu budowlanego, jakimi przesłankami należy się kierować, rozstrzygając o zakresie i formie projektu budowlanego i jego dostosowaniu do specyfiki i charakteru obiektu oraz stopnia skomplikowania robót budowlanych. W czasie dyskusji nad projektem tego rozporządzenia (1994 r.) udało się uzyskać tylko wskazania natury ogólnej.
Zgodnie z regulacjami Pb, uchwalonego w 1994 r., obecnie odpowiedzialnym za właściwe sporządzanie projektu budowlanego, a więc również ustalenie jego zakresu jest tylko i wyłącznie projektant. Wynika to wprost z art. 20 ust. 1 pkt 1 Pb. Określa on jednoznacznie, że podstawowym obowiązkiem projektanta jest opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z ustaleniami określanymi w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (…) wymaganiami ustawy, przepisami i zasadami wiedzy technicznej.
Zdaniem autora do spełnienia wymagań wynikających z art. 20 ust. 1 pkt 1 i art. 34 ust. 2 Pb, oprócz przesłanek wskazanych w § 7 ust. 1 rozporządzenia MTBiGM, pomocne mogą być także inne dyspozycje (wskazania) zawarte w Pb, przedstawione poniżej.
Z art. 34 ust. 3a Pbwynika, że w projekcie budowlanym przebudowy lub montażu obiektu budowlanego, jeżeli nie przewiduje się zmian w zagospodarowaniu przestrzennym – nie ma potrzeby opracowywania projektu zagospodarowania działki lub terenu.Jest to następstwem faktu, że jeżeli nie przewiduje się zmian w zagospodarowaniu przestrzennym, to zgodnie z ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (art. 50 ust. 2) nie ma obowiązku uzyskiwania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. W takim przypadku w ocenie autora ułatwieniem dla organów administracji architektoniczno-budowlanej i uczestników procesu budowlanego może być dołączenie do projektu budowlanego odbitki (kopii) mapy geodezyjnej przedstawiającej istniejące zagospodarowanie terenu w otoczeniu obiektu, dla którego sporządzono ten projekt architektoniczno-budowlany. W obecnie obowiązujących przepisach taki wymóg nie został zawarty. Był on jednak zgłaszany w projektach zmian ustawy – Prawo budowlane i w ocenie autora ma uzasadnienie merytoryczne.
Z regulacji zawartej w art. 5 ust. 2ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wynika że: Nie wymagają wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego (zdaniem autora także decyzji o warunkach zabudowy) roboty budowlane:polegające na remoncie, montażu lub przebudowie, jeżeli nie powodują zmiany sposobu zagospodarowania terenu i użytkowania obiektu budowlanego oraz nie zmieniają jego formy architektonicznej, a także nie są zaliczone do przedsięwzięć wymagających przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, w rozumieniu przepisów o ochronie środowiska, albo niewymagające pozwolenia na budowę.
Z art. 34 ust. 3b Pbwynika, że w ramach projektu budowlanego nie ma obowiązku opracowania projektu architektoniczno-budowlanego dla budowy lub przebudowy urządzeń budowlanych bądź podziemnych sieci uzbrojenia terenu,jeżeli całość problematyki może być przedstawiona w projekcie zagospodarowania działki lub terenu.
W ocenie autora regulacje zawarte w art. 34 ust. 3a i 3b Pb racjonalizują wymagania dotyczące zakresu projektu budowlanego. Regulacja zawarta w art. 34 ust. 3b została wprowadzona w 2006 r. na wniosek Izby Projektowania Budowlanego.
Ponadto stosownie do rodzaju projektowanego obiektu budowlanego w ustalaniu zakresu projektu budowlanego pomocne mogą być następujące regulacje prawne zawarte w ustawie – Prawo budowlane:
Art. 29adotyczący przyłączy energetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych, cieplnych i telekomunikacyjnych, dla których zamiast projektu zagospodarowania działki lub terenu może być sporządzony plan sytuacyjny przyłącza na kopii aktualnej mapy zasadniczej lub jednostkowej przyjęty do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego i podpisany przez branżystę legitymującego się uprawnieniami uzyskanymi na podstawie ustawy – Prawo energetyczne albo ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków – ze spełnieniem wymagań tych przepisów. Dla tej regulacji istotna jest uwaga, że przepisów art. 29a nie stosuje się, jeżeli inwestor dokonał zgłoszenia, o którym mowa w art. 30.
Art. 29 ust. 3,który wyłącza możliwość wykonywania robót budowlanych na podstawie zgłoszenia i nakazuje ich wykonywanie na podstawie zezwolenia na budowę dla przedsięwzięć, które wymagają przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko lub obszar Natura 2000, zgodnie z art. 59 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.).
Art. 30 ust. 2, 3, 4 i 4a,w których zostały zawarte wymagania dotyczące dołączenia dodatkowych opracowań lub dokumentów, stosownie do specyfiki planowanych robót.
Art. 36a ust. 5określa zakres odstępstw, które będą traktowane jako istotne – siedem przypadków. Wyszczególniony w tej regulacji zakres niedopuszczalnych zmian (traktowanych jako istotne odstępstwa od zatwierdzonego projektu budowlanego), zdaniem autora, należy traktować jako zakres zmian w obiektach istniejących przy ich przebudowie lub rozbudowie, który może wymagać uzyskania pozwolenia na budowę, a więc opracowania projektu budowlanego.
Odnosząc się do pytań czytelnika 1–3, na podstawie regulacji prawnych i podanych uzasadnień należy udzielić następujących odpowiedzi:
– ad 1. Nie ma uzasadnienia i potrzeby opracowywania projektu zagospodarowania działki lub terenu.Natomiast zasadne jest w takim przypadku dołączenie odbitki z mapy przedstawiającej istniejące zagospodarowanie terenu w otoczeniu obiektu. Podstawa: art. 34 ust. 3 ustawy – Prawo budowlane.
– ad 2. Odnośnie do załączania rysunków elewacji, rzutów wszystkich kondygnacji, dachu: przy zakresie robót opisanych w pytaniu nie ma uzasadnienia załączanie rysunków elewacji, wszystkich kondygnacji, dachu itp.Podstawa: art. 34 ust. 3 i art. 36a ust. 5 ustawy – Prawo budowlane. Odnośnie do obliczania charakterystyki energetycznej, w sytuacji gdy projektuje się wyłącznie dobudowę tarasu do istniejącego budynku, odpowiedź nie jest taka prosta i zależy od innych okoliczności niedoprecyzowanych w pytaniu, np. czy jest to taras ziemny czy nad garażem, czy nad pomieszczeniem mieszkalnym. Stosownie do okoliczności taras ten będzie wymagał odpowiedniej balustrady ochronnej, która zmieni odpowiednio elewację, a może zmienić dotychczasowy dach,jeżeli natomiast będzie nad pomieszczeniem mieszkalnym, może wpłynąć, a właściwie wpłynie, na charakterystykę energetyczną budynku i jej zmianę – co, zgodnie z art. 5 Pb, będzie wymagało odpowiednich udokumentowań projektowych. Zakres projektowanych robót może być potraktowany przez władze architektoniczno-budowlane jako przebudowa lub rozbudowa wprowadzająca zmiany w istniejącym zagospodarowaniu terenu,co może skutkować wymogiem przedłożenia odpowiednich opracowań projektowych w świetle art. 5 lub 36a Pb.
– ad 3. Propozycja zadaszenia nad podjazdem do garażu to zmiana w zagospodarowaniu przestrzennym. Może być potraktowana jako rozbudowa istniejącego obiektu lub jego przebudowa. Może to być interpretowane jako zmiany w istniejącym obiekcie,które mogą wpłynąć na zmianę także charakterystyki energetycznej budynku. Odpowiedź uzależniona jest od usytuowania zadaszenia względem istniejącego obiektu.
dr inż. Aleksander Krupa
Izba Projektowania Budowlanego
