Błędy popełniane w trakcie budowy domów jednorodzinnych podnoszą koszty inwestycji i obniżają trwałość budynku, a także często zwiększają zużycie energii w czasie jego eksploatacji.
Polsce istnieje kilka milionów domów jednorodzinnych, w których można wyróżnić trzy kategorie budowy różniące się wielkością, jakością wykonania i wyposażenia. W najwyższym standardzie są wykonane domy (często pałace) ludzi najbogatszych, którzy angażują najlepszych projektantów i wykonawców, oczywiście najdroższych, nie licząc się z kosztami. Drugą grupę stanowią domy ludzi, którzy sami angażują się w projektowanie i budowę, wiedzą, jak ma dom wyglądać, i biorą wykonawców sprawdzonych, których sami kontrolują. Do tej grupy należy włączyć również poważnych i solidnych deweloperów starających się utrzymać dość dobry, średni poziom wykonawstwa. Wreszcie trzecią grupę stanowią domy wykonywane przez przypadkowe grupy tzw. fachowców, którzy potrafią jedynie byle jak wykonywać roboty z możliwie najgorszych (najtańszych materiałów) przy udziale projektantów i kierowników budów, których nie interesuje jakość robót, gdyż niestety za nic mają etykę zawodową i świadomość, że reprezentują zawód zaufania publicznego. Do tej grupy niestety należy włączyć tzw. deweloperów, którzy dysponują jedynie samochodem i teczką, bezwzględnie dążących do osiągnięcia maksymalnego zysku kosztem osób nieposiadających wiedzy budowlanej ani życiowego doświadczenia. Artykuł dotyczy przede wszystkim tej ostatniej grupy oraz przypadków zdarzających się w grupie drugiej.
Fot. stock.adobe / Superingo
Budowa domów jednorodzinnych. Podstawowe błędy
Błędy w budowie domów podpiwniczonych
W przypadku domów zbyt głęboko zagłębionych w ziemi, posadowionych na żelbetowych ławach poniżej poziomu wody gruntowej występują poważne problemy z zamakaniem piwnic oraz użytkowaniem garaży. Podczas obfitych opadów atmosferycznych następuje zalewanie piwnic przez pochylnię garażową przy braku odpowiednich wymiarów korytka odwadniającego, nakrytego blaszaną kratką ocynkowaną, w dodatku pozbawionego piaskownika i połączenia z kanalizacją. Zdarzają się pochylnie do garażu, usytuowane pod kątem ok. 45 stopni, co zdecydowanie pogarsza komfort użytkowania. Przy niskim poziomie projektu i wykonawstwa występuje wiele błędów związanych ze szczelnością piwnicy, jej izolacją termiczną i komfortem użytkowania garaży. Dalszym tego skutkiem jest obawa wielu ludzi przed wjeżdżaniem do garażu, szczególnie w okresie zimowym, samochody stoją więc na ulicy. Aby takie sytuacje się nie zdarzały i nie było konieczności niezwykle drogich napraw, dom powinien być posadowiony jak najwyżej, na płycie fundamentowej o grubości 0,25 m. Jest to posadowienie bardzo bezpieczne i proste w realizacji, należy jedynie pamiętać, aby pod płytą wykonać przyłącza wodno-kanalizacyjne. Jeśli nośność gruntu jest wystarczająca, budynek można posadowić na głębokości 0,60 m, obsypując go gruntem wybranym z wykopu do głębokości przemarzania na danym obszarze kraju. Opaskę wokół budynku łącznie z dodatkowym obsypaniem go ziemią pokazano na fot. 9.
Sprawdź też: Termoizolacja fundamentów w domach podpiwniczonych
Fot. 8. Salon nakryty dachem bez poddasza. Fot. 9. Opaska wokół budynku oraz obsypanie
go do wysokości ok. 0,4 m ziemią z wykopu (do głębokości przemarzania)
Unikniemy wówczas konieczności wywózki ziemi, czasem na duże odległości. Różnica poziomów między ulicą a posadzką garażu powinna wynosić od 0,30 m do maksimum 0,50 m; na końcu pochylni tuż przed wjazdem do garażu powinno się znajdować korytko odwadniające o dużym przekroju, zaopatrzone w piaskownik, żeliwną kratkę nakrywającą i połączenie z kanalizacją. Taki wjazd do garażu pokazano na fot. 10.
Fot. 7. Nieobrobione otwory drzwiowe. Aby zamontować drzwi, należy wykończyć na surowo ościeża otworów drzwiowych. Fot. 10. Wjazd do garażu, różnica poziomów 0,3 m od posadzki garażu do ulicy. Duże korytko odwadniające z piaskownikiem i podłączeniem do kanalizacji tuż przy bramie garażowej.
Przy wysokim posadowieniu budynku, powyżej poziomu wody gruntowej, można jego fundamenty również zrealizować w postaci żelbetowych ław; zważywszy wady i zalety obu systemów posadowienia, wydaje się, że płyta żelbetowa ma pewną przewagę nad ławami, a mianowicie jest znacznie szybsza w wykonawstwie, wymaga o wiele mniej szalunków, jest nieco tańsza, jeśli chodzi o robociznę, a jednocześnie pozwala na wykonanie nośnej płyty posadzkowej piwnicy, co zdecydowanie porządkuje wykonawstwo tej części budynku (szczególnie gdy w piwnicy są planowane stanowiska garażowe). Ściany piwniczne najlepiej wykonać z bloczków betonowych o grubości 0,25 m na zaprawie cementowej. Część budynku zagłębiona w gruncie powinna posiadać hydroizolację.
Domy niepodpiwniczone – posadowienie, izolacja termiczna
Powinny posiadać poziom parteru na rzędnej + 0,30 m w stosunku do poziomu terenu, czyli co najmniej dwa stopnie powyżej tego poziomu. W każdym rodzaju gruntu, byle miał odpowiednią nośność i dość niski poziom wody gruntowej, budynek można posadowić na ławach żelbetowych o grubości 0,30 m z betonu C25/30. Jednak w gruntach spoistych należy zdecydowanie przestrzegać, aby grunt nie został przesuszony ani rozmiękczony wodą, gdyż ma on właściwą nośność jedynie w stanie naturalnym. Podany wyżej poziom parteru jest niezbędny ze względów estetycznych i konieczności zabezpieczenia przed zamakaniem posadzki parteru. Były próby usytuowania poziomu parteru na +/- 0 poziomu terenu, lecz zwykle kończyły się niepowodzeniem. Izolację termiczną całego parteru można wykonać z keramzytu o grubości warstwy 0,30 m zabezpieczoną od góry i dołu warstwą folii. Natomiast izolację termiczną i przeciwwodną fundamentowych ścian zewnętrznych budynku należy wykonać zgodnie z wiedzą techniczną.
Stropy w domach jednorodzinnych
Stropy najprościej i najłatwiej (bez używania ciężkiego sprzętu mechanicznego) można wykonać jako gęstożebrowe. Do takich stropów należy TERIVA najnowszej generacji i SMART. Są to stropy najtańsze, spełniające doskonale konieczne warunki nośności i akustyki. Ich montaż odbywa się przy dość niskim nakładzie robocizny. W budynku niepodpiwniczonym powinno się wykonywać tylko jeden strop, a przy podpiwniczonym – dwa, zakładając że domy mają dwie kondygnacje nadziemne. Powszechnie wykonywane poddasza, wymagające następnego stropu, są niewątpliwie błędem koncepcyjnym. Z jednej strony podnoszą koszt budowy o niekonieczny strop, z drugiej obniżają estetykę wnętrz piętra, które pokryte jedynie dachem pozostawia pomieszczenia pełne architektonicznej formy i powietrza. Takie wnętrze pokazano na fot. 8.
Poza tym przy realizacji poddasza wykonawcy popełniają liczne dodatkowe błędy, jak brak poprawnej izolacji termicznej poddasza, która powinna spełniać konieczny współczynnik przenikania ciepła oraz umożliwić jego użytkowanie. Do dalszych błędów dochodzi brak obłożenia powierzchni poddasza, pokrytego miękką izolacją termiczną, np. płytami OSB, co umożliwia jakiekolwiek jego użytkowanie. Najważniejszą jednak wadą jest pozostawienie otworu wejściowego na strych bez nasuwki termicznej, powodującej ogromny komin termiczny, wyciągający ciepłe powietrze z całego domu. Nie należy oczywiście zapominać o estetycznym wykończeniu otworu wejściowego na strych, który musi być wykonany w sposób staranny, często bowiem wykonawca pozostawia go w stanie zupełnie surowym.
Budowa domów jednorodzinnych. Wykonanie dachu
Wykonanie dachu w każdym przypadku jest szczególnie ważnym elementem domu, a jednym z najważniejszych przy usunięciu poddasza, gdy dach pełni również funkcję ostatniego stropu.
We współczesnej praktyce inżynierskiej znane są trzy sposoby montażu izolacji termicznej na dachu. Najstarszy polega na ułożeniu izolacji między krokwiami, jego podstawową wadą są mostki termiczne pod krokwiami, z tego więc powodu nie powinien być zalecany.
Drugim sposobem jest układanie izolacji między krokwiami i pod krokwiami, co jest rozwiązaniem poprawnym, i wreszcie najnowsza metoda polegająca na krokwiowym usytuowaniu izolacji termicznej, co wymaga najwyższych umiejętności dekarza i wyższego nakładu robocizny. Niezwykle ważnymi elementami pokrycia dachu jest folia paroizolacyjna od spodu dachu, na izolacji termicznej zaś membrana wstępnego krycia o wysokiej paroprzepuszczalności oraz szczelina wentylacyjna, utworzona przez kontrłaty o prześwicie minimum 40 mm. Najczęściej popełniane tu błędy dotyczą źle dobranych materiałów na te elementy, złej izolacji termicznej, pominięciu np. membrany wstępnego krycia lub niedrożności szczeliny wentylacyjnej.
Błędy w budowie domów – brak podstawowych zabezpieczeń
Brak balustrad na balkonach i klatkach schodowych. Jest to karygodny błąd, nieliczący się z bezpieczeństwem użytkowników. Balustrady te powinny być wykonywane w warsztatach z cienkościennych profilów zamkniętych, z całkowitym zabezpieczeniem przed korozją i montowane wyłącznie na śruby, zabezpieczone kapturkami plastykowymi wypełnionymi smarem maszynowym. Szczególnie pochwyty tych balustrad powinny być wykonywane z okrągłych rur ergonomicznych, a całe ich elementy montowane do czoła konstrukcji żelbetowych.
Błędy w budowie domów – nieprawidłowo wykończona elewacja
Innym rodzajem działalności głównie „teczkowych deweloperów” jest niewykańczanie zewnętrznych elementów elewacji, do których należą balkony i tarasy zewnętrzne. Wykonuje się byle jak betonowe płyty tych elementów, nadając im minimalny spadek na zewnątrz, często zerowy lub nawet ujemny w kierunku budynku, co stanowi podstawową wadę takiej konstrukcji. Nie wolno pozostawić jej bez poprawnego rozwiązania, tj. nadania minimalnego spadku 1,5% od ścian budynku. Poza tym zewnętrzne tarasy i balkony muszą być wykończone płytkami gresu i oddane w stanie gotowym, należą bowiem do elewacji budynku.
Fot. 4. Krawędź balkonu bez balustrady
Błędy w budowie domów jednorodzinnych – zimny montaż okien i drzwi
Bardzo poważnym błędem jest „zimny montaż” okien i drzwi zamiast „ciepłego”. „Zimny montaż” polega na ustawieniu ościeżnic okien i drzwi w grubości ściany konstrukcyjnej, „ciepły montaż” zaś – w grubości izolacji termicznej. Zamocowanie mechaniczne okien i drzwi w każdym przypadku musi być wykonane do ściany konstrukcyjnej.
Zobacz:
W przypadku poziomego boniowania plastykowymi listwami ceowymi występują często na podłużnych stykach listew i w narożach szczeliny o różnej rozwartości, przez które woda opadowa dostaje się do warstw elewacyjnych. Wszystkie te szczeliny należy dokładnie uszczelnić silikonem elewacyjnym w celu uzyskania szczelności elewacji. Jest to szczególnie ważne na północnej i wschodniej ścianie obiektu.
Fot. 1. Niezakończony montaż okna tarasowego – pozostawiona w stanie surowym nieciągła izolacja termiczna od zewnątrz. Taras niewykończony
Fot. 2. Niezakończony montaż okna – izolacja termiczna wstawiona w kanał przy oknie, który jest zaśmiecony i pozbawiony izolacji przeciwwodnej
Fot. 3. Niewykończone okno od wewnątrz, pas źle ułożonej cegły dziurawki
Problem z glonami na elewacji
Na zacienionych, pozbawionych słonecznego światła, elewacjach północnej i częściowo wschodniej, przy dodatkowym czynniku, jakim są boniowania, może się pojawić porażenie mikroflorą, a szczególnie glonami, niszczącą elewację, coraz głębiej wnikającą w materialną jej strukturę, powodując korozję materiałów i umożliwiając przenikanie wody w głębsze warstwy elewacji. Obniżenie pH materiałów oraz kondensacja wody na jej powierzchni sprzyjają rozwojowi glonów. Osadzanie się kurzu i brudu na wilgotnych elewacjach stwarza dodatkowe warunki umożliwiające rozwój mikroflory. Szczególnie groźne dla zdrowia są grzyby pleśniowe. Dlatego należy bardzo starannie dobierać materiały zewnętrzne, jak tynki i farby. Istnieją na rynku materiały wykończeniowe uodpornione na korozję biologiczną przez dodanie substancji czynnych – biocydów. Pierwszym czynnikiem zwalczającym mikroflorę elewacyjną jest zmycie całej zakażonej powierzchni. To oczywiście nie wystarcza i konieczne jest nałożenie nowego tynku i farby przeznaczonych do zwalczania mikroflory.
Błędy w budowie domów jednorodzinnych. Nieprawidłowe odwodnienie dachów
Odwodnienie dachów wykonuje się często źle, rury spustowe odprowadzające wodę z dachu pozostawia się przy ścianie budynku, co jest karygodnym zaniedbaniem, woda bowiem atakuje bezpośrednio ścianę budynku, powodując jej zawilgocenie. Takie działanie jest absolutnie niezgodne z Prawem budowlanym, które nakazuje odprowadzenie wody dalej od budynku. Obecnie powszechną tendencją jest zagospodarowanie wody opadowej na własnej działce.
Innym elementem, który rzadko wykonuje się przy domach jednorodzinnych, jest trwała opaska usytuowana wokół budynku. Opaska w sposób estetyczny łączy ściany budynku z terenem działki. Pełni funkcję estetyczną, porządkując połączenie terenu działki ze ścianami domu, a poza tym zgodnie z Prawem budowlanym odprowadza wodę od ścian budynku na zewnątrz.
Elewacja typu ETICS – błędy w wykonawstwie
Częste błędy to zły dobór izolacji termicznej (zbyt cienka, niewłaściwego rodzaju), niepoprawne jej zamocowanie i ułożenie (mostki termiczne), niewłaściwa siatka zbrojeniowa, źle pokryta klejem – widać wzór siatki, a wreszcie dziury w elewacji szczególnie przy otworach okiennych niechlujnie wykończonych. Do poważnych błędów elewacyjnych należy również zastosowanie niewłaściwych łączników mechanicznych, bez izolacyjnych główek, które powodują likwidację mostków termicznych na łącznikach. Należy stosować łączniki najnowszej generacji.
Zobacz: Mechaniczne mocowanie systemów ocieplania ścian ETICS
Błąd – źle wykonany wjazd do garażu domu jednorodzinnego
Zdarza się dość często brak poprawnego dojazdu do garażu usytuowanego na parterze; oddaje się dom z uskokiem ok. 0,30 m między posadzką garażu a poziomem terenu. Uniemożliwia to korzystanie z garażu. W progu garażu należy wykonać żelbetową belkę dostosowawczą do poziomu posadzki garażu z niską krawędzią ok. 30 mm zaopatrzoną w kątownik. Od drogi dojazdowej do progowej belki żelbetowej wjazdu do garażu należy wykonać utwardzony dojazd z kostki betonowej ułożonej na betonowej podbudowie o grubości minimum 0,15 m.
Innym poważnym błędem jest przyłącze głównego zasilania budynku ze słupa linii energetycznej. Przykład: kabel sprowadzono ze słupa, poprowadzono do budynku, nakrywając go ok. 50 mm warstwą błota, po czym jego nadmiar porzucono pod ścianą przy wjeździe do garażu bez jakiegokolwiek zabezpieczenia. Takie działanie jest zupełnie niezrozumiałą lekkomyślnością, nieliczącą się z bezpieczeństwem ludzi i własną odpowiedzialnością. Tego rodzaju skandaliczne „podłączenie” energetyczne do oddanego budynku pokazano na fot. 5.
Fot. 5. W górnej części zdjęcia krawędź betonowej płyty garażu z uskokiem ok. 0,3 m do terenu. Porzucony niechlujnie czynny kabel zasilający budynek oddany do użytku
Domy jednorodzinne są dość prostymi konstrukcyjnie budynkami, jednak ich poprawna budowa wymaga również wiedzy i odpowiedniego doświadczenia, a przede wszystkim zaangażowania. Przy każdej decyzji należy się kierować etyką zawodową. W żadnym przypadku nie wolno traktować budowy domu jednorodzinnego jako mało wymagającej, takie bowiem rozumowanie srogo się zemści na niedoświadczonym, zarozumiałym samodzielnym pracowniku budownictwa.
Arkadiusz Maciejewski
